Czy awaria samochodu zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności w transporcie międzynarodowym?
Zazwyczaj awaria pojazdu oznacza dla stron umowy przewozu dostarczenie towaru po umówionym terminie i opóźnienie w przewozie. Konsekwencją powyższego jest nałożenie na przewoźnika przez zleceniodawcę kar umownych lub też wstrzymywanie płatności za transport. Przewoźnik natomiast...
Tego typu problemy często wpływają negatywnie na dalszą współpracę stron, dlatego, zanim dojdzie do takiej patowej sytuacji, warto odpowiedzieć na pytanie czy w transporcie międzynarodowym wystąpienie awarii w samochodzie przewoźnika zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności za nienależyte wykonanie zobowiązania.
Odpowiedzialność przewoźnika w świetle Konwencji CMR
W przypadku międzynarodowego przewozu drogowego towarów zastosowanie znajdzie Konwencja CMR, która w art. 17 ust. 1 stanowi, że: przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy. Jak wynika z art. 17 ust. 3 Konwencji CMR: Przewoźnik nie może powoływać się dla zwolnienia się od odpowiedzialności ani na wady pojazdu, którym się posługuje dla wykonania przewozu, ani na winę osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajął. Wady pojazdu o których mowa ww. artykule to zarówno wady, które mają wpływ bezpośrednio na szkodę tj. użycie zanieczyszczonego środka transportu, który spowodował zanieczyszczenie towaru, jak i wady pośrednie np. powstałe na skutek wypadku drogowego.
Doktryna prawa oraz judykatura wskazuje, że odpowiedzialność przewoźnika ww. zakresie ma charakter absolutny. Tym samym w sporze przewoźnik, co do zasady, nie może powoływać się, w celu uniknięcia odpowiedzialności, na ewentualne wady pojazdu. Jak wskazuje się dodatkowo:
Generalnie przyjmuje się, że surowa odpowiedzialność przewoźnika dotyczy wszystkich części pojazdu, niezależnie od funkcji, jakie spełniają. Chodzi przy tym nie tylko o części składowe pojazdu, które zapewniają sam ruch pojazdu, ale również inne funkcje, w szczególności zabezpieczenie towaru. Nie ma znaczenia pomocniczy charakter danej części, materiał, z którego dana część jest wykonana, fakt, że wada miała charakter fabryczny, okoliczność z jakimi trudnościami wiąże się wymiana danego podzespołu (Krzysztof Wesołowski, Umowa międzynarodowego przewozu drogowego towarów na podstawie CMR).
Czy istnieje możliwość uwolnienia się przewoźnika od odpowiedzialności ?
Konwencja CMR nie wyłącza możliwości powoływania się przez przewoźnika na przesłanki zwalniające z odpowiedzialności ,takie jak zdarzenie którego nie można było unikną lub zapobiec skutkom wywołanym przez to zdarzenie. Na powyższą możliwość zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 listopada 2007 r. (sygn. akt: III CSK 150/07), który stwierdził: Zastosowanie art. 17 ust. 3 Konwencji CMR jest wyłączone jedynie w razie uszkodzenia opony, które zostało spowodowane takimi zewnętrznymi okolicznościami, które nie mieszczą się w sferze zdarzeń skutkujących odpowiedzialnością przewoźnika. Takie okoliczności mogą być wówczas uznawane za wyłączające odpowiedzialność przewoźnika z mocy art. 17 ust. 2 Konwencji CMR.
Podkreślić należy jednak, iż możliwość zwolnienia się przewoźnika od odpowiedzialności wymaga podjęcia przez przewoźnika szeregu czynności, w tym zgromadzenia odpowiedniego materiału dowodowego w celu wykazania, że do awarii pojazdu doszło z przyczyn zewnętrznych. Natomiast samo podniesienie ww. zarzutu jest niewystarczające, albowiem to przewoźnik jest zobowiązany do wykazania ewentualnych przyczyn zwalniających go od odpowiedzialności. To na nim spoczywa bowiem ciężar dowodu, zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego.
Podsumowanie
Problematyka odpowiedzialności przewoźnika za uszkodzenie towaru lub opóźnienie w przewozie międzynarodowym jest skomplikowaną. Dlatego przewoźnik jako profesjonalista winien dbać o swoją flotę samochodową oraz przewidywać, czy dana część samochodu może szybciej się zużyć niż wynika to z doświadczenia lub też zapewnień producenta. Dodatkowo musi pamiętać, że jego odpowiedzialność jest niezależna od winy wynajmującego pojazd (również leasingodawcy) w zakresie kontroli i utrzymania pojazdu.
PODSTAWA PRAWNA:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
