Odliczyć naliczony VAT

Refleksje na temat przebiegu postępowania przed ETS i wyroku wydanego przez Trybunał

Sprawa krakowskiej spółki Magoora, która w 2008 roku znalazła swój finał przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu, wzięła swój początek w marcu 2005 roku. Wtedy spółka rozpoczęła używanie w ramach umowy leasingu samochodu spełniającego tzw. wzór Lisaka. Niedługo potem polski parlament uchwalił nowelizację ustawy o VAT, w ramach której w sierpniu 2005 roku ograniczył możliwości odliczania tego podatku w przypadku aut i paliwa do nich. Zmiana ta praktycznie spowodowała dla spółki Magoora wyeliminowanie tego prawa, z którego spółka korzystała w okresie przed zmianą.

„Magoora” podjęła kroki w celu wyegzekwowania prawa do dalszego korzystania z odliczania podatku naliczonego VAT przy nabyciu paliw do tego samochodu, występując w sierpniu 2005 roku do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o interpretację przepisów dotyczących odliczania VAT-u przy nabyciu paliwa do powyższego auta. Spółka zajęła stanowisko, że powinno jej przysługiwać pełne odliczenie – na podstawie tzw. klauzuli stałości określonej w przepisach wspólnotowych. Organy podatkowe nie zgodziły się z tym, a sprawa trafiła na wokandę krakowskiego WSA. W związku z wątpliwościami co do zgodności polskich przepisów z prawem wspólnotowym, sąd zadał w trybie prejudycjalnym (postępowaniu przedsądowym) pytanie do ETS.

Jako pełnomocnicy spółki musimy przyznać, że postępowanie przed ETS toczyło się bardzo sprawnie: już w kwietniu 2008 roku zakończyła się część pisemna, a w ramach części ustnej rozprawa miała miejsce 25 września 2008 roku w Luksemburgu. 22 grudnia 2008 roku trybunał wydał wyrok o sygnaturze C-414/07. Zgodnie z jego końcową tezą prawo wspólnotowe stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie, przystępując do UE, uchyliło całość przepisów krajowych dotyczących ograniczeń prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupie paliwa do samochodów używanych dla celów działalności podlegającej opodatkowaniu. Nie może ono zastąpić je, w dniu wejścia do UE, przepisami ustanawiającymi nowe kryteria w tym przedmiocie, jeżeli – co powinien ocenić sąd krajowy – te ostatnie przepisy powodują rozszerzenie zakresu zastosowania wskazanych ograniczeń. Wspomniany przepis stoi więc na przeszkodzie temu, by kraj członkowski zmienił później swoje ustawodawstwo, obowiązujące od wyżej wskazanego dnia, w sposób, który rozszerza zakres zastosowania tych ograniczeń w stosunku do sytuacji istniejącej przed tym dniem.

W sposób bezsprzeczny wyrok jest więc korzystny – tak dla spółki Magoora, jak i dla wszystkich podatników, którym najpierw w chwili wejścia Polski do UE, a później w sierpniu 2005 roku ograniczano ich prawo do odliczenia podatku VAT. ETS potwierdził, że wyeliminowanie przez Polskę odliczalności VAT-u od samochodów spełniających tzw. wzór Lisaka i paliwa do tych aut było niedopuszczalne. Mało tego, wyeliminowanie przez Polskę w 2004 roku odliczalności VAT-u od samochodów tzw. „kratek” i paliwa do tych samochodów było również niedopuszczalne. Z punktu widzenia rzesz podatników w Polsce, kluczowe znaczenie ma właśnie powyższe orzeczenie ETS. Co do spółki Magoora, a więc strony w postępowaniu, sprawa się jeszcze nie zakończyła. Teraz bowiem swoje rozstrzygnięcie wydaWSA w Krakowie, który będzie znany w momencie oddawania FlotyAutoBiznes do druku  

Wnioski dla podatników chcących odzyskać nieodliczony podatek naliczony,

Prawo do odzyskania podatku VAT na podstawie wyroku ETS w sprawie Magoora przysługuje tym wszystkim podatnikom, którzy wykorzystywali do działalności opodatkowanej VAT samochody oraz nabywali do nich paliwo, a jednocześnie ze względu na przepisy, które w wyniku orzeczenia ETS uznane zostały za niezgodne z prawem UE, nie dokonywali stosownych odliczeń. Przy tym ważna rolę odgrywa, jakiego rodzaju były to auta.

Chodzi tutaj zasadniczo o to, że ETS uznał za niez� godne z dyrektywami polskie przepisy, jedynie w tym zakresie, w którym wprowadziły one ograniczenia w odliczaniu VAT-u w większym stopniu, niż obostrzenia istniejące w dniu 30 kwietnia 2004 roku. Zatem, prawo do odzyskania VAT-u mają wszyscy ci, którym takie prawo przysługiwałoby według stanu prawnego na dzień przed wejściem Polski do UE. Przykładowo, podatnik w kwietniu 2004 roku kupił samochód bez homologacji ciężarowej i przez kilka lat używał tego pojazdu do działalności gospodarczej. On nie ma prawa do odzyskania podatku, bo według przepisów obowiązujących w dniu 30 kwietnia 2004 r. taka możliwość mu nie przysługiwała. Analogicznie sprawa się ma z ograniczeniami wprowadzonymi w 2005 roku, gdy w miejsce tzw. wzoru Lisaka wprowadzono kolejne obostrzenia.

Ordynacja zawiera szczególny tryb dla ubiegania się o zwrot nadpłaty, powstałej wskutek orzeczenia ETS. Polega on na złożeniu wniosku o zwrot (nie o stwierdzenie) nadpłaty, wraz ze skorygowaną deklaracją (deklaracjami) za okresy, w których podatnik mógł odliczyć VAT, lecz go nie odliczał wskutek zakwestionowanych przez ETS przepisów. Następnie organ podatkowy będzie miał 30 dni na zwrot. Niektórzy z naszych klientów już zaczęli otrzymywać takie zwroty na podstawie wniosków złożonych w grudniu 2008 roku.

Czy nadal możliwe jest żądanie zwrotu za 2004 roku? Jeśli podatnik nie odliczył VAT-u w ustawowym terminie, ma na to pięć lat, licząc od początku roku, w którym podatek powinien zostać odliczony. Ponieważ odliczenie pierwotnie nie było w ogóle możliwe – dopiero po wyroku ETS stworzyła się na to szansa, można argumentować, że jednak taka możliwość istnieje. Przemawia za tym także wspólnotowa zasada efektywności, nakazująca, by wykonywanie praw wynikających z przepisów wspólnotowych (co obejmuje również zwrotu podatku pobranego z naruszeniem tych przepisów), nie było nadmiernie uciążliwe, czy p� raktycznie uniemożliwione, a tak byłoby w tym przypadku. Stanowisko takie uzasadnione jest również na gruncie art. 74 ordynacji podatkowej.  

Korzyści na przyszłość płynące z wyroku ETS

Orzeczenie ETS staje się skuteczne nawet jeśli nie zostanie zmieniona ustawa o VAT. Art. 10 TWE nakłada bowiem na państwa członkowskie (a więc również wszystkie organy państwa takie jak organy podatkowe czy sądy) obowiązek przestrzegania prawa wspólnotowego. Obejmuje również obowiązek powstrzymania się od stosowania przepisu krajowego, jeśli prowadziłoby to do naruszenia prawa wspólnotowego. Zatem, znając wykładnię klauzuli stałości przyjętą przez ETS, organ podatkowy nie może wydać decyzji niekorzystnej dla podatnika w przypadku, gdyby ten domagał się zwrotu nieodliczonego podatku lub gdyby na bieżąco odliczał podatek.

Jeśli zatem przykładowo podatnik posiada samochód spełniający warunki tzw. wzoru Lisaka, który zgodnie z przepisami krajowymi utracił prawo do odliczenia podatku przy nabyciu paliwa, może po prostu od razu zacząć go odliczać. Podobnie w przypadku nabycia w chwili obecnej auta spełniającego wzór Lisaka lub o ładowności powyżej 500 kg oraz posiadającego homologację ciężarową. Kupujący ma pełne prawo do odliczenia VAT-u z faktury zakupu oraz z faktur VAT dokumentujących nabycie paliwa do takiego pojazdu.

Oczywiście przepisy krajowe powinny zostać zmienione, tak aby nie było dysonansu pomiędzybrzmieniem przepisu ustawy a faktycznym zakresem prawa do odliczenia. Jednak zmiana ustawy nie jest konieczna do korzystania z dobrodziejstw płynących z orzeczenia Trybunału.