Sądny dzień przewoźnika

Przypomnijmy, aktem prawnym, który określa dostęp oraz wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1071/2009 z dnia 21 października 2009. Ma ono zastosowanie do wszystkich przedsiębiorców, których siedziba znajduje się we Wspólnocie i którzy mają zamiar wykonywać lub już wykonują zawód przewoźnika drogowego. W przypadku gdy prawo krajowe nie stanowi inaczej, rozporządzenie nie dotyczy przedsiębiorców wykonujących zawód przewoźnika drogowego wyłącznie pojazdami silnikowymi lub zespołami pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony. Akt ten nie odnosi się również do usługodawców transportu drogowego osób, którzy wykonują te usługi wyłącznie w celach niezarobkowych lub których główna działalność nie obejmuje drogowego transportu ludzi, oraz wykonujących zawód przewoźnika drogowego wyłącznie pojazdami silnikowymi, których maksymalna dopuszczalna prędkość nie przekracza 40 km/h.

Warunki wykonywania zawodu

Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego można uzyskać po spełnieniu określonych wymogów. Jednym z nich jest posiadanie rzeczywistej i stałej siedziby w którymkolwiek z państw członkowskich. Przedsiębiorca starający się o zezwolenie musi mieć dobrą reputację, posiadać określoną zdolność finansową oraz odpowiednie kompetencje zawodowe.

Kruczki prawne

Warunek posiadania siedziby w świetle rozporządzenia rozumiany jest jako dysponowanie miejscem oraz lokalem, w których przewoźnik drogowy prowadzi główną działalność. W tym miejscu przechowywane są dokumenty księgowe, akta dotyczące pracowników i zawierające dane na temat czasu prowadzenia pojazdu i odpoczynku, do których dostęp musi mieć właściwy organ kontrolujący warunki prowadzenia działalności przewidziane w rozporządzeniu.Baza eksploatacyjna w Rozporządzeniu 1071/2009 jest określona o wiele mniej restrykcyjnie niż w projekcie nowelizacji ustawy o transporcie drogowym. Definiowana jest ona jako ośrodek dyspozycyjny, administracyjny, zaopatrzeniowy obsługujący przedsiębiorstwo przewozowe i umożliwiający realizację zadań niezbędnych do funkcjonowania tego przedsiębiorstwa. Zgodnie z rozporządzeniem baza ma zapewnić poprawę jakości świadczonych usług (ograniczenie ilości szkód), zwiększyć bezpieczeństwo drogowe oraz umożliwiać kontrolę pojazdów, aby ustalić, czy przewoźnik prowadzi działalność w sposób rzeczywisty i ciągły. Baza rozumiana jest również jako miejsce przygotowania pojazdu do bezpiecznego wykonania przewozu, do czego należy np. sprawdzenie stanu ogumienia lub elementów łatwo zużywalnych czy też usunięcie drobnych usterek pojazdu. Siedziba i baza eksploatacyjna mogą być usytuowane w innych miejscach. Rozporządzenie nie zakazuje prowadzenia jednej bazy eksploatacyjnej przez kilku przewoźników jednocześnie, ale zabezpiecza przed dostępem osób postronnych. Należy jednak pamiętać, że obligatoryjnym załącznikiem do wniosku o udzielenie licencji jest dokument potwierdzający posiadanie tytułu prawnego do dysponowania bazą eksploatacyjną, czyli tytuł prawny do obiektu.

Dobra reputacja

Przedsiębiorca, który chce uzyskać dostęp do zawodu przewoźnika, musi spełnić wymóg dobrej reputacji. Jest on zachowany, jeżeli na zarządzającym transportem lub przedsiębiorcy transportowym nie ciążą żadne zarzuty, wyroki skazujące lub sankcje za popełnienie poważnego naruszenia przepisów krajowych oraz wspólnotowych (prawo handlowe, upadłościowe, płace i warunki zatrudnienia w zawodzie, prawo o ruchu drogowym, odpowiedzialność zawodowa, handel ludźmi lub narkotykami).

Najpoważniejsze naruszenia przepisów wspólnotowych – przekroczenie maksymalnych sześcio- lub czternastodniowych okresów prowadzenia pojazdu o co najmniej 25 proc.- przekroczenie, w rozliczeniu dziennym, o co najmniej 50 proc. maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy lub czasu odpoczynku trwającego nieprzerwanie przynajmniej 4 , 5 godzin- brak tachografu lub ogranicznika prędkości, lub korzystanie z nielegalnego urządzenia, które może zmieniać zapisy w urządzeniach rejestrujących lub ograniczniku prędkości, lub fałszowanie wykresów albo danych pobranych z tachografu lub karty kierowcy- kierowanie pojazdem bez ważnego certyfikatu stwierdzającego zdatność do ruchu drogowego, jeżeli taki dokument jest wymagany na mocy prawa wspólnotowego, lub z poważnym uszkodzeniem między innymi układu hamulcowego, kierowniczego, kół/opon, zawieszenia lub podwozia, które mogłoby stanowić bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa drogowego prowadzące do podjęcia decyzji o unieruchomieniu pojazdu- transport towarów niebezpiecznych, których przewóz jest zakazany lub które są przewożone w sposób zakazany lub bez zezwolenia, lub bez oznaczenia ich w pojeździe jako towarów niebezpiecznych, i tym samym stanowią zagrożenie życia lub środowiska w takim stopniu, że prowadziłoby to do podjęcia decyzji o unieruchomieniu pojazdu – przewóz osób lub towarów bez ważnego prawa jazdy lub przez przedsiębiorcę, który nie posiada ważnej licencji wspólnotowej- posługiwanie się przez kierowcę sfałszowaną kartą kierowcy, której nie jest posiadaczem lub którą otrzymał na podstawie fałszywych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów – przewóz towarów przekraczających o 20 proc. lub więcej maksymalną dopuszczalną masę całkowitą w przypadku pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 12 ton oraz przekraczających o 25 proc. lub więcej – w przypadku pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 12 ton

Jeśli zarządzający transportem lub przedsiębiorca transportowy zostali skazani za popełnienie poważnego przestępstwa lub nałożono na nich sankcje za jedno z najpoważniejszych naruszeń przepisów wspólnotowych, to właściwy organ państwa członkowskiego, w którym przedsiębiorca ma siedzibę, przeprowadza postępowanie administracyjne. Obejmuje ono kontrolę w lokalach danej firmy. Jeśli właściwy organ uzna, że utrata dobrej reputacji nie będzie stanowiła nieproporcjonalnej reakcji, wyrok skazujący lub nałożona sankcja skutkują utratą tej reputacji.

Zdolność finansowa

Kolejnym warunkiem decydującym o dostępie do zawodu przewoźnika drogowego jest posiadanie zdolności finansowej. Przedsiębiorca musi w każdym momencie roku finansowego regulować swoje zobowiązania finansowe. W tym celu wykazuje on na podstawie poświadczonych przez audytora lub odpowiednio upoważnioną osobę roczne sprawozdania finansowe potwierdzające dysponowanie w danym okresie kapitałem i rezerwami o wartości co najmniej 9 000 euro w przypadku wykorzystywania tylko jednego pojazdu i 5 000 euro na każdy dodatkowy pojazd. W drodze odstępstwa właściwy organ może wymagać, aby przedsiębiorca wykazał swoją zdolność finansową za pomocą zabezpieczenia, takiego jak gwarancja bankowa lub ubezpieczenie, w tym ubezpieczenie odpowiedzialności zawodowej od jednego lub kilku banków lub innych instytucji finansowych. Zdolności finansowej nie potwierdzi już operat szacunkowy dotyczący wartości nieruchomości ani potwierdzenie posiadania środków na rachunku bankowym. Powstaje więc pytanie, jak swoją zdolność finansową mają dokumentować przedsiębiorcy dopiero rozpoczynający działalność?

Kompetencje zawodowe

Osoba o odpowiednich kompetencjach zawodowych musi posiadać wiedzę na poziomie przewidzianym w załączniku I, części I Rozporządzenia 1071/2009. Zakres egzaminu na CKZobejmuje prawo cywilne, handlowe, socjalne oraz podatkowe. Osoba go zdająca musi wykazać się również znajomością podstaw zarządzania finansami przedsiębiorstwa, technicznych norm i aspektów działalności, bezpieczeństwa drogowego oraz projektu nowelizacji ustawy o transporcie drogowym. Państwo członkowskie może zwolnić posiadaczy dyplomów potwierdzających wykształcenie wyższe lub techniczne, obejmujące wiedzę ze wszystkich dziedzin wymienionych w załączniku I Rozporządzenia. Zwolnienie dotyczy tylko przedmiotów objętych dyplomami wydanymi w danym państwie członkowskim.

Zarządzający transportem

Przedsiębiorca wykonujący zawód przewoźnika drogowego ma obowiązek wyznaczyć przynajmniej jedną osobę fizyczną, która będzie pełniła funkcję zarządzającego transportem. Musi ona cieszyć się dobrą reputacją, posiadać odpowiednie kompetencje zawodowe oraz być realnie związana z firmą (pracownik, dyrektor, właściciel lub udziałowiec). Zarządzający transportem ma obowiązek w sposób rzeczywisty i ciągły zarządzać operacjami transportowymi firmy oraz posiadać miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty. Zadania te obejmują w szczególności utrzymanie i konserwację pojazdów, sprawdzanie umów i dokumentów przewozowych, podstawową księgowość, przydzielanie ładunków lub usług kierowcom i pojazdom oraz sprawdzanie procedur związanych z bezpieczeństwem. W przypadku gdy przedsiębiorca nie spełnia wymogu posiadania kompetencji zawodowych, właściwy organ może zezwolić na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego bez wyznaczenia zarządzającego transportem. Jest to możliwe w przypadku, gdy przedsiębiorca wyznaczy osobę fizyczną posiadającą miejsce zamieszkania na terenie Wspólnoty, spełniającą warunki oraz uprawnioną na mocy umowy do wykonywania zadań zarządzającego transportem w imieniu przedsiębiorcy. Zarządzający transportem może kierować operacjami transportowymi nie więcej niż czterech różnych przedsiębiorstw, realizowanymi za pomocą połączonej floty, liczącej ogółem nie więcej niż 50 pojazdów.

Projekt nowelizacji ustawy o transporcie drogowym- osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub świadectwem ukończenia studiów podyplomowych, których program obejmuje cały zakres zagadnień, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, są zwolnione z egzaminu pisemnego- osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub świadectwem ukończenia studiówpodyplomowych, których program obejmuje część zagadnień, o których mowa załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, zwolnione są z części egzaminu pisemnego, w zakresie dziedzin objętych programem studiów- certyfikat kompetencji zawodowych w krajowym transporcie osób lub rzeczy, wydany przeddniem 4 grudnia 2011 r. , uznaje się za równoważny z certyfikatem, o którym mowa wRozporządzeniu 1071/2009

Zezwolenie i co dalej?

Gdy przedsiębiorca spełni wszystkie warunki i otrzyma zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, zobligowany jest do dysponowania co najmniej jednym pojazdem, który został zarejestrowany lub w inny sposób wprowadzony do ruchu zgodnie z przepisami obowiązującymi w państwie członkowskim, w którym starał się o zezwolenie. Musi on także prowadzić w sposób rzeczywisty i ciągły działalność związaną z transportem, przy użyciu niezbędnego sprzętu administracyjnego, technicznego w bazie eksploatacyjnej, która znajduje się w danym państwie członkowskim.

Okresy przejściowe nowelizacji ustawy

Licencje na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego i wypisy z tych licencji wydane przed dniem 4 grudnia 2011 r. zachowują moc do dnia ich wygaśnięcia, lecz nie dłużej niż 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Okres przejściowy dotyczyć będzie tylko przedsiębiorców, którzy wykażą spełnienie wymagań dostępu do zawodu przewoźnika drogowego oraz posiadają licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego, wydaną po 4 grudnia 2011 r. Podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie krajowego transportu drogowego osób lub rzeczy zobowiązane są do 4 grudnia 2011 r. (pod rygorem wygaśnięcia dotychczasowych uprawnień) wykazać spełnienie wymogów dostępu do zawodu przewoźnika drogowego. Z kolei licencje wspólnotowe i uwierzytelnione wypisy z licencji wspólnotowej wydane przed dniem stosowania Rozporządzenia 1072/2009 obowiązują do dnia wygaśnięcia ich ważności. Ten zapis koliduje z projektem nowelizacji ustawy o transporcie drogowym. Licencja wspólnotowa wydawana jest na nazwisko/nazwę przewoźnika i nie może być przekazywana osobie trzeciej. Uwierzytelniony wypis z licencji wspólnotowej przechowywany jest w każdym z pojazdów przewoźnika i musi być okazywany na każde żądanie upoważnionego funkcjonariusza służb kontrolnych. Wykonywanie przewozów międzynarodowych wymaga posiadania licencji wspólnotowej oraz, jeśli kierowca jest obywatelem państwa trzeciego, dokumentów potwierdzających kwalifikacje do wykonywania zawodu. Jeżeli świadectwo kierowcy zostało wydane przed dniem rozpoczęcia obowiązywania rozporządzenia regulującego dostęp do zawodu przewoźnika, to zachowuje ono ważność do dnia jego wygaśnięcia, lecz nie dłużej niż 5 lat.

Przewozy kabotażowe

Przedsiębiorca zajmujący się zarobkowym transportem drogowym rzeczy, posiadający licencję wspólnotową, jest uprawniony na warunkach określonych w Rozporządzeniu 1072/2009 do wykonywania transportu kabotażowego. Po dostarczeniu rzeczy w ruchu międzynarodowym uprawniony jest do wykonywania tym samym pojazdem lub – w przypadku zespołu pojazdów – pojazdem silnikowym, do trzech przewozów kabotażowych będących następstwem transportu międzynarodowego z państwa trzeciego lub członkowskiego do przyjmującego państwa członkowskiego. Ostatni rozładunek rzeczy w trakcie tego przewozu ma miejsce w ciągu siedmiu dni od ostatniego rozładunku rzeczy w ramach dostawy w przychodzącym ruchu międzynarodowym. Transport kabotaży uznaje się za zgodny z Rozporządzeniem 1072/2009, jeśli przewoźnik może przedstawić wyraźny dowód potwierdzający przewóz w przychodzącym ruchu międzynarodowym oraz każdy kolejny kabotażowy.

Dowód potwierdzający przewóz kabotażowy obejmuje- nazwę, adres i podpis nadawcy- nazwę, adres i podpis przewoźnika- nazwę i adres odbiorcy, jak również po dokonaniu dostawy – jego podpis oraz datę dostawyrzeczy- miejsce i datę odbioru rzeczy oraz miejsce ich przeznaczenia- nazwę będącą w powszechnym użyciu określającą charakter rzeczy oraz metodępakowania, a także, w przypadku rzeczy niebezpiecznych, ich ogólnie przyjętą nazwę orazliczbę opakowań i ich specjalne oznaczenia oraz numery- masę brutto rzeczy lub ich ilość określoną w inny sposób- numery rejestracyjne pojazdu silnikowego i przyczepy