Spedytor jako przewoźnik nieuprawniony

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym w art. 4 ust. 15 wskazuje, że przewoźnikiem drogowym jest „… przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego;”. Przewoźnikiem może być więc każdy podmiot uprawniony do wykonywania transportu a nie tylko taki podmiot, który faktycznie wykonuje przewóz, czyli może nim być np. spedytor lub operator logistyczny.

Uprawnienie do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego, zgodnie z art. 7 ust. 1. ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. prawo działalności gospodarczej, nabywa się przez wpisanie podmiotu do rejestru przedsiębiorców (KRS lub EDG). Zgodnie z art. 27 ust. 1. prawa działalności gospodarczej, wykonywanie działalności przewozowej, z wyjątkiem przewozu wykonywanego pojazdami o DMC do 3,5 tony, wymaga uzyskania zezwolenia, czyli tzw. licencji (art. 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym).

Jest to o tyle istotne, że owe uprawnienie do wykonywania działalności transportowej może decydować o tym, jaka będzie podstawa prawna odpowiedzialności danego podmiotu z zawartej umowy przewozu. Jest to szczególnie istotne dla spedytorów zawierających umowy przewozu, gdyż nie wszyscy mają w KRS lub EDG wpis uprawniający do wykonywania transportu drogowego towarów. W przypadku braku stosownego wpisu, trudno jest traktować takiego spedytora jak przewoźnika, gdyż z braku uprawnień, przewoźnikiem nie jest. Jego odpowiedzialność z zawartej umowy przewozu może nie wynikać więc z prawa przewozowego, gdyż odnosi się ono do przewoźników, a za takich należy uznać przewoźników uprawnionych. Podstawą prawną odpowiedzialności takiego spedytora może być kodeks cywilny, który nieco inaczej kształtuje jego odpowiedzialność aniżeli prawo przewozowe.

Jeśli więc wierzyciel będzie dysponował dokumentami spedytora, w przypadku braku stosownego wpisu w KRS lub w EDG może on wezwać go do zapłacenia wyższego odszkodowania, aniżeli wynika to z prawa przewozowego. Dlaczego i o ile wyższego?

Przykład

W transporcie międzynarodowym skradziono telewizory o wartości 130.000 euro i wadze 7.000 kg.

• Przewoźnik uprawniony ponosi odpowiedzialność za szkodę na podstawie art. 23 ust. 3 konwencji CMR do wysokości: 7.000 kg x 8,33 SDR x 4,8215 = 281.142 PLN, co stanowi równowartość 67.894 EUR (tabela kursów NBP nr 60/A/NBP/2012 z dnia 26.03.2012 r.)
• Spedytor (jako podmiot nieuprawniony do wykonywania przewozów) może ponieść odpowiedzialność za szkodę na podstawie art. 788 § 1. k.c. i może być zobowiązany do zapłacenia odszkodowania w wysokości 130.000 EUR, czyli w wysokości wartości przesyłki.

Przy zawieraniu umowy przewozu warto jest więc zastanowić się, czy mamy uprawnienia do zarobkowego przewozu towarów. Brak takich uprawnień może bowiem spowodować, że zapłacimy za szkodę więcej, niż gdybyśmy takie uprawnienia posiadali.