Skutki nieujęcia przewoźnego w liście przewozowym

Zarówno na wysyłającym, jak i przewoźniku spoczywa obowiązek prawidłowego uzupełnienia jego treści. Jak pokazuje jednak praktyka, w listach przewozowych zdarzają się braki, które mogą wywoływać poważne skutki dla obu stron transakcji. Co wydarzy się w przypadku, gdy zobowiązane podmioty nie wskażą zarówno w treści łączącej ich umowy jak i w liście przewozowym kosztów związanych z przewozem, czyli tzw. przewoźnego lub brak jest zawartej między nimi umowy?

Obowiązkowe elementy listu przewozowego

Zgodnie z art. 6 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów z dnia 19 maja 1956 r. (zwany dalej: CMR) list przewozowy powinien zawierać m.in. takie dane, jak: miejsce i datę jego wystawienia, nazwisko (nazwę) i adres nadawcy, nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika, miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania, nazwisko (nazwę) i adres odbiorcy, liczbę sztuk, ich cechy i numery, wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru czy koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy). Istotne jest, że strony mogą wnieść do listu przewozowego wszelkie inne dane, jakie uznają za potrzebne.

Na gruncie prawa polskiego elementy listu przewozowego wskazane zostały w art. 38 Ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. − Prawo przewozowe (zwane dalej prawo przewozowe), zgodnie z którym w liście przewozowym nadawca zamieszcza nazwę i adres nadawcy, jego podpis oraz określenie placówki przewoźnika zawierającej umowę, miejsce przeznaczenia przesyłki oraz nazwę i adres odbiorcy, określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania i oznaczenia oraz inne wskazania i oświadczenia, wymagane albo dopuszczone zgodnie z przepisami ze względu na warunki danej umowy lub sposób rozliczeń.

Najogólniej zawartość listu przewozowego definiuje Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. − Kodeks cywilny (zwany dalej kc). W świetle przepisów art. 780 w zw. z art. 779 list przewozowy powinien zawierać adres wysyłającego, adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyłki wg rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, wartość rzeczy szczególnie cennych, a ponadto wszystkie inne istotne postanowienia umowy.

Niekompletny list przewozowy

Nieujęcie w liście przewozowym informacji odnośnie kosztów transportu może uniemożliwić przewoźnikowi uzyskanie zapłaty od odbiorcy towaru. Decydujące w tym zakresie jest to, czy realizowany transport podlega uregulowaniom wynikającym z CRM czy też z zapisów prawa przewozowego. Na gruncie prawa polskiego niewpisanie kwoty przewoźnego nie rodzi skutków w postaci braku obowiązku uiszczenia tej kwoty przez odbiorcę. Wynika to z treści art. 51 ust. 1 prawa przewozowego, zgodnie z którym przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty należności ciążących na przesyłce.

Zupełnie inaczej wskazane zagadnienie reguluje CMR. Na podstawie art. 13 ust. 2 CMR odbiorca zobowiązany jest zapłacić kwotę należności wynikającą z listu przewozowego. W przypadku sporu w tym przedmiocie przewoźnik obowiązany jest dostarczyć towar tylko wówczas, gdy odbiorca udzieli mu zabezpieczenia. Konsekwencją takiego brzmienia przepisów jest brak obowiązku uiszczania przewoźnego, jeżeli jego kwota nie została ujęta w liście przewozowym. Konfrontując wskazane regulacje, należy zaznaczyć, że ustawodawca krajowy okazuje się mniej restrykcyjnym od prawodawcy międzynarodowego w badanym zakresie.

Należności ciążące na przesyłce

Różnice co do skutków nieujęcia w liście przewozowym kosztów przewozowych uzależnione są od prawa, które ma zastosowanie w danym przewozie. W przypadku transportu drogowego realizowanego na terenie RP zastosowanie będą miały przepisy prawa przewozowego. W przypadku natomiast przewozu realizowanego między dwoma państwami, z których przynajmniej jedno jest krajem, które ratyfikowało CMR, zastosowanie będą miały przepisy tej właśnie konwencji.

Po stanowień powołanej regulacji międzynarodowej nie będziemy stosować oczywiście do przewozów wykonywanych na podstawie międzynarodowych konwencji pocztowych, przewozów zwłok oraz przewozów rzeczy/mienia przesiedlenia.

Warto pamiętać

Nieujęcie przewoźnego w liście przewozowym może uderzyć w interes finansowy przewoźnika, który nie otrzyma należnego wynagrodzenia od odbiorcy. Dotyczy to tych przewozów, które realizowane są w oparciu o CMR.

Konwencja nie wskazuje, który z podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostawy ma wpływ na treść listu przewozowego. Daje to przewoźnikowi prawo nie tylko do monitorowania treści listu przewozowego, ale również umieszczenia w nim tych danych, które mogą chronić jego interesy.