Olbrzymy na drodze

Przejazd nienormatywny, zwany potocznie „transportem wielkogabarytowym” uregulowany został w Ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym [Dz.U.2012.1137] (dalej: Prawo o ruchu drogowym). Zgodnie z art. 2 pkt. 35a) przywołanej ustawy, za „pojazd nienormatywny” uznaje się pojazd lub zespół pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach o drogach publicznych, lub którego wymiary lub rzeczywista masa całkowita wraz z ładunkiem lub bez niego wynoszą więcej od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach omawianej ustawy.

Przejazd nienormatywny z uwagi wielkości ładunku, masę oraz rodzaj drogi, po której ma być prowadzony, podzielony został na siedem kategorii, natomiast prawo udzielania zezwolenia, w zależności od kategorii przyznany został między innymi zarządcy drogi, staroście, Naczelnikowi Urzędu Celnego oraz Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad.

Pozwolenie nawet na 2 lata

Udzielenie zezwolenia dla kategorii I – VI nie zostało obwarowane szczególnymi wymogami. Wystarczy, że firma ubiegająca się o udzielenie zezwolenia złoży do właściwego podmiotu wydającego zezwolenie, pisemny wniosek oraz dokona stosownej opłaty. Jej wysokość uzależniona jest od kategorii, w której podmiot ubiega się o udzielenie zezwolenia oraz czasu, na jaki zezwolenie ma być udzielone.

Stosowne zezwolenie wydawane jest w terminie od 3 do 7 dni roboczych od dnia złożenia wniosku na okres od 1 do 24 miesięcy. Zatem pozostaje zazwyczaj sporo czasu na wykonanie transportu. Wraz z zezwoleniem dla kategorii VI, organ administracji dołącza wykaz dróg krajowych, po których może odbywać się przejazd pojazdu nienormatywnego dla tej kategorii.

Warunki przejazdu przez most

Nie zawsze jednak wszystko odbywa się zupełnie bezproblemowo. Z wykonywaniem przejazdu nienormatywnego dla kategorii V i VI związany jest dodatkowy obowiązek zgłoszenia okoliczności przejazdu przez most lub wiadukt usytuowany na drodze innej niż krajowa pojazdem, którego rzeczywista masa całkowita wynosi więcej od dopuszczalnej. W takiej sytuacji, firma wykonująca przejazd musi zawiadomić pisemnie właściwego dla tego mostu lub wiaduktu zarządcę drogi o terminie i trasie planowanego przejazdu – w terminie 7 dni roboczych przed datą planowanego wykonania transportu. Właściwy zarządca określa wtedy warunki przejazdu przez most bądź wiadukt albo zgłasza co do przejazdu uzasadniony sprzeciw.

Wniosek do dyrektora

Nieco inaczej uregulowana została kwestia udzielenia zezwolenia na przejazd nienormatywny dla kategorii VII. Zezwolenie to, zgodnie z art. 64d Prawa o ruchu drogowym, może zostać wydane dla pojazdu, którego ruch, ze względu na jego wymiary, masę lub naciski osi, nie jest możliwy na podstawie zezwoleń kategorii I-VI. Są to największe i najcięższe środki transportu, przekraczające swoimi rozmiarami dopuszczalne limity dla klasy VI. Czyli pojazdy o szerokości przekraczającej 3,4 metra dla drogi jednojezdniowej, szerokości przekraczającej 4 metry dla drogi dwujezdniowej klasy A, S i GP, długości przekraczającej 15 metrów dla pojedynczego pojazdu, 23 metry dla zespołu pojazdów, 30 metrów dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach oraz o wysokości przekraczającej 4,3 metra, a także o masie całkowitej przekraczającej 60 ton i o nacisku pojedynczej osi napędowej powyżej 11,5 tony.

Zezwolenie w kategorii VII wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad (dalej: GDDKiA). Wcześniej firma zamierzająca wykonać transport musi złożyć stosowny wniosek. Należy w nim wskazać między innymi termin oraz ilość przejazdów, miejscowości, pomiędzy którymi prowadzony będzie transport, rodzaj ładunku, jego masa, wymiary. Ważną rolę odgrywa również specyfikacja pojazdu, jakim dokonywany ma być transport – obejmująca takie parametry jak liczba osi skrętnych oraz napędowych, dopuszczalna ładowność, masa własna i inne wymienione w Załączniku nr 4 do Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarski Morskiej z dnia 22 czerwca 2012 r. w sprawie zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych [Dz.U.2012.764] (dalej: Rozporządzenie).

Wypełnienie warunków

Zezwolenie wydawane jest na okres 14 dni dla jednokrotnego transportu, bądź w przypadku wielokrotnego przejazdu, na okres 30 dni liczonych od dnia wskazanego we wniosku o wydanie zezwolenia. GDDKiA wydaje zezwolenie po wniesieniu przez zainteresowany podmiot stosownej opłaty oraz pod spełnieniu określonych warunków. Ładunek musi być niepodzielny, czyli bez niewspółmiernie wysokich kosztów lub ryzyka powstania szkody nie może zostać podzielony na dwa lub więcej mniejszych ładunków, by ewentualnie dokonać prostszego transportu.

Należy uzyskać zgodę na przejazd zarządcy drogi, właściwego dla trasy przejazdu i wyznaczyć trasę zapewniającą bezpieczeństwo oraz efektywność ruchu drogowego. Tutaj dość istotną rolę odgrywa natężenie ruchu umożliwiające bezpieczny przejazd pojazdu nienormatywnego. Stąd też nierzadko tego typu transporty odbywają się poza godzinami komunikacyjnego szczytu. Do tego dochodzi stan technicznej sprawności budowli usytuowanych w ciągu rozpatrywanej trasy przejazdu, określony na podstawie przepisów Prawa budowlanego. Musi on umożliwiać przejazd, bez obawy o stan techniczny obiektów budowlanych położonych w pobliżu trasy przejazdu. Brak spełnienia powyższych przesłanek skutkuje odmową udzielenia zezwolenia.

Koszty, koszty, koszty…

Zarządca drogi właściwy ze względu na kategorię drogi, po której jest planowany przejazd, uzgadnia trasę przejazdu w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania pisemnego zapytania od organu wydającego zezwolenie, uwzględniając warunki przejazdu i stan techniczny drogi (1). W przypadku zaś, gdy przejazd pojazdu nienormatywnego wymaga określenia zakresu przystosowania infrastruktury drogowej położonej na trasie przejazdu, termin wydania zezwolenia może ulec przedłużeniu do 30 dni.

Koszty związane z przystosowaniem odcinków dróg do przejazdu pojazdu nienormatywnego ponosi firma wykonująca transport. Do kosztów zaliczane są między innymi wydatki związane z dostosowaniem infrastruktury drogowej na trasie przejazdu pojazdu nienormatywnego, dostaw, usług lub robót, wskazanych w zezwoleniu, a także opłaty dotyczące wykonania niezbędnych ekspertyz i badań odcinków dróg i drogowych obiektów inżynierskich. Poza tym przedsiębiorstwo planujące transport musi się liczyć z zapłatą za przygotowanie niezbędnej dokumentacji projektowej i kosztorysowej, wykonanie wzmocnienia odcinków dróg i drogowych obiektów inżynierskich i robót zabezpieczających. Do tego dochodzi dokonanie geometrycznych korekt trasy przejazdu lub występujących w jej ciągu skrzyżowań oraz budowa lub dostosowanie lokalnych objazdów występujących na trasie, w związku z ruchem innych samochodów.

Zezwolenie wydawane jest dla podmiotu wykonującego przejazd pojazdem nienormatywnym. Musi ono zawierać okres ważności zezwolenia, trasę przejazdu, liczbę przejazdów; pojazd, którym będzie wykonywany przejazd, warunki przejazdu, w tym zakres dostosowania infrastruktury drogowej na trasie przejazdu, a także sposób pilotowania, o ile jest ono wymagane.

Wielu kontrolerów

Regulacja obejmująca uzyskiwanie zezwolenia dla kategorii VII jest zatem zdecydowanie bardziej rygorystyczna. To zabieg w pełni zrozumiały, gdyż osoby tworzący regulacje prawne zapewne nie chciały pozostawić tej szczególnej kategorii transportów bez ścisłej kontroli każdego przejazdu. Polski ustawodawca postanowił poddać szczególnemu sprawdzeniu transporty ponadgabarytowe nie tylko przez narzędzie związane z udzieleniem zezwolenia na przewóz nienormatywny, ale również dzięki ustawie Prawo o ruchu drogowym. Dlatego szereg podmiotów uzyskało możliwość dokonywania kontroli na okoliczność posiadania zezwolenia przejazdu oraz poprawności jego wykonywania zgodnie z zezwoleniem.

Tym samym za wykonywanie przewozu nienormatywnego bez posiadania stosownego zezwolenia lub niezgodnie z jego treścią, uprawniony organ może nałożyć karę w formie decyzji administracyjnej (2). Decyzję administracyjną o nałożeniu kary pieniężnej wydaje właściwy ze względu na miejsce przeprowadzanej kontroli organ policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Straży Granicznej, Służby Celnej lub zarządca drogi.

15 000 zł kary

Również krąg odpowiedzialnych za nieprawidłowy przejazd jest dość szeroki. Poza firmą wykonującą przejazd, odpowiedzialność z tego tytułu ponosi dowolny podmiot wykonujący inne czynności związane z przewozem drogowym w tym organizator transportu, nadawca, odbiorca, załadowca lub spedytor, jeżeli okoliczności lub dowody wskazują, że dane przedsiębiorstwo/osoba/organizacja itp. miały wpływ lub godziły się na powstanie naruszenia. Wysokość kary pieniężnej uzależniona jest od kategorii przewozu nienormatywnego oraz skali naruszenia. Maksymalna kwota wynosi 15 000 zł.

1 Zgodnie z art. 64d ust. 5 i 6 Prawa o ruchu drogowym.

2 Zgodnie z art. 140aa Prawa o ruchu drogowym.