Kontrowersje w sprawie ustawy o cudzoziemcach

Nowelizacja Ustawy o cudzoziemcach nie została jeszcze uchwalona przez Parlament a już zdążyła wzbudzić ogromne kontrowersje. Część portali oraz prawników zaczęła przekazywać informację, iż w konsekwencji wprowadzenia nowych przepisów pracodawca mający zatrudnić cudzoziemca w niepełnym wymiarze czasu pracy (np. na pół etatu) będzie musiał zagwarantować migrantowi wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Przykładowo w przyszłym roku Polak zatrudniony w wymiarze połowy etatu mógłby otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 1505 PLN zaś cudzoziemiec zatrudniony na tym samym stanowisku oraz w tym samym wymiarze pracy musiałby otrzymać 3010 PLN (jest to kwota minimalnego wynagrodzenia w 2022 roku).

Przy okazji omawiania tematu pojawiły się oczywiście zarzuty nierównego traktowania obywateli Polskich, którzy za taką samą pracę mieliby być gorzej wynagradzani. Tak zaprezentowane informacje poza przeświadczeniem, iż polscy pracownicy są dyskryminowani na rynku pracy mogły wręcz sugerować, iż nie będzie można zatrudniać cudzoziemców w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wprowadziło to zapewne zamęt w wielu polskich firmach zatrudniających obcokrajowców. Zatem: Czy po zmianie Ustawy o cudzoziemcach można będzie zatrudnić cudzoziemca w niepełnym wymiarze czasu pracy? Czy w przypadku takiego zatrudnienia będzie musiał on mieć zagwarantowane minimalne wynagrodzenie niezależnie od jego wymiaru?

By odpowiedzieć na powyższe pytania należy zacząć od wyjaśnienia celu nowelizacji Ustawy o cudzoziemcach. Procedowane przepisy mają służyć uproszczeniu procedur wydawania zezwoleń na pobyt czasowy i pracę w Polsce. Zamiarem ustawodawcy jest skrócenie czasu postępowań m. in. poprzez ograniczenie listy niezbędnych dokumentów do ich wydania. By otrzymać takie zezwolenie cudzoziemiec musi spełnić szereg warunków. Należy do nich m. in. wykazanie posiadania stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie oraz członków rodziny. Dotychczas przyjmowało się, iż wynagrodzenie cudzoziemca samotnie gospodarującego powinno wynosić co najmniej 701 PLN, zaś cudzoziemiec posiadający rodzinę w Polsce powinien posiadać dochód w wysokości co najmniej 528 PLN na osobę (np. cudzoziemiec posiadający na utrzymaniu małżonka w Polsce musiał wykazać dochód w wysokości 1056 PLN). Kryteria te były ustalane na podstawie kwot, które uprawniają do skorzystania ze świadczeń z pomocy społecznej. Zatem przepis miał na celu zagwarantowanie, iż cudzoziemcy przyjeżdzający do Polski nie będą musieli obciążać systemu opieki społecznej. Takie rozwiązanie było niewątpliwie proste oraz jasno wskazywało jaką kwotę musi zarabiać cudzoziemiec chcący uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce. Niestety prowadziło to także do fikcyjnego zaniżania wynagrodzenia cudzoziemców. W trakcie prowadzonych postepowań urzędnicy spotykali się z sytuacją, w której np. cudzoziemiec zatrudniony w wymiarze części ½ etatu (1400 PLN brutto – ok. 1070 PLN netto) dołączał do akt sprawy umowę najmu mieszkania na kwotę zbliżoną do jego wynagrodzenia – więc po opłaceniu najmu oficjalnie nie posiadał środków na  utrzymanie. Mogło to rodzić wątpliwości co do jego faktycznych zarobków. Kwota wynagrodzenia była jednak wyższa niż ww. 701 PLN – zatem cudzoziemiec pomimo uzasadnionych wątpliwości zezwolenie otrzymywał. Rozwiązaniem tego problemu mógłby być powrót do przepisów obowiązujących w Polsce przed 2014 rokiem, tj. cudzoziemiec musiałby wykazać określony dochód od wysokości którego odliczałoby się koszty najmu mieszkania, opłat eksploatacyjnych oraz wywozu nieczystości. Jednakże jak wcześniej wskazałem celem ustawodawcy było uproszczenie procedur. Konieczność gromadzenia dodatkowych dokumentów oraz wyliczenia kwot według specjalnych algorytmów raczej temu nie służy. Użyto zatem pośrednie rozwiązanie. Konieczność wykazania konkretnego dochodu nie wymaga kompletowania nowych dokumentów a jednocześnie w prosty sposób „urealniono” wysokość wynagrodzenia, które będzie musiał posiadać migrant aplikujący o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.

Zatem konieczność wykazania posiadania wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia dotyczy jedynie cudzoziemców, którzy chcą otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w Polsce. Należy przy tym wyjaśnić, iż cudzoziemiec może przebywać w Polsce np. na podstawie wizy i wykonywać pracę po otrzymaniu zezwolenia na pracę lub zarejestrowaniu przez jego pracodawcę specjalnego oświadczenia. Zezwolenie na pobyt czasowy nie jest jedyną podstawą do wykonywania pracy w Polsce. Zatem cudzoziemiec posiadający wizę i zezwolenie na pracę będzie mógł osiągać dochód niższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Aktualnym zatem pozostaje pytanie czy każdemu cudzoziemcowi, który będzie chciał ubiegać się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę pracodawca będzie musiał przy części etatu wypłacać wynagrodzenie w kwocie minimalnego wynagrodzenia? Z pomocą przychodzi tu projekt ustawy w, którym wskazano: „Wymóg o którym mowa w ust. 1 pkt 5, uważa się za spełniony również wówczas, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy na rzecz więcej niż jednego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy i suma wynagrodzeń wskazanych w załącznikach do wniosku o udzielenie zezwolenia, o których mowa w art. 106 ust. 1a, nie niższa niż wysokość wynagrodzenia o którym mowa w ust. 1 pkt 5”. Przekładając ww. przepis na praktykę – cudzoziemiec ubiegający się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy będzie musiał wykazać dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia – jednakże dochód ten nie musi pochodzić z jednego stosunku pracy. Cudzoziemiec będzie mógł wskazać, iż np. wykonuje pracę na rzecz dwóch pracodawców, u każdego w wymiarze połowy i etatu i łączna kwota tych wynagrodzeń będzie musiała wynosić co najmniej tyle ile minimalne wynagrodzenie za pracę.

Podsumowując po zmianie ustawy o cudzoziemcach:

• Nadal będzie można zatrudniać cudzoziemców w niepełnym wymiarze czasu pracy.
• Jedynie cudzoziemcy ubiegający się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę będą musieli wykazać dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
• Dochód cudzoziemca ubiegającego się o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy i pracę będzie mógł być wyliczony z kilku stosunków pracy.