Taryfikatory na celowniku

Przekroczenie dziennego czasu jazdy o 50 proc. lub tygodniowego o 25 proc. należy do najpoważniejszych naruszeń w transporcie drogowym,^[1] a jednocześnie to jedno z najpoważniejszych wykroczeń w transporcie drogowym, które nierzadko doprowadziło do poważnych w skutkach wypadków z udziałem ciężarówek. Dlatego unijni ustawodawcy opracowujący taryfikatory naruszeń w transporcie drogowym, zwrócili szczególną uwagę na wykroczenia dotyczące czasu jazdy i odpoczynku kierowców. Jakich jeszcze obszarów dotyczą zmiany, które prawdopodobnie zaczną obowiązywać już za nieco ponad pół roku?

W ostatnim czasie w Dzienniku Unii Europejskiej opublikowano Dyrektywę Komisji (UE) 2024/846, która nowelizuje tabelę naruszeń w transporcie drogowym zawartą w dyrektywie 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Państwa członkowskie mają czas na wprowadzenie znowelizowanych przepisów do 14 lutego 2025 r. Zmiany dotyczą, m.in. klasyfikacji naruszeń w transporcie z zakresu przekraczania czasu pracy kierowców, a także właściwego funkcjonowania i obsługi tachografów.

– Jedną ze zmian w klasyfikacji naruszeń jest dodanie jako bardzo poważnego naruszenia odbieranie tygodniowego odpoczynku w pojeździe. Do tej samej kategorii naruszeń zaklasyfikowano brak organizacji powrotu kierowców do domu lub bazy przewoźnika w kraju siedziby. Z kolei za poważne naruszenie uznano brak pokrycia kosztów zakwaterowania kierowców poza pojazdem – wyjaśnia Mateusz Włoch, ekspert ds. rozwoju i szkoleń, Inelo z Grupy Eurowag.

Więcej punktów za naruszenia w obszarze tachografów

Manipulowanie pracą urządzeń służących do pomiaru czasu pracy kierowców również należy do wykroczeń, które mogą mieć poważne konsekwencje. Uchybienia takie jak instalacje i korzystanie z niehomologowanego tachografu, posługiwanie się sfałszowaną lub należącą do innej osoby kartą kierowcy lub posiadanie w pojeździe urządzeń zakłócających pracę tachografu należą do najpoważniejszych naruszeń. Ich popełnienie może wiązać się z wdrożeniem procedury weryfikacyjnej dotyczącej dobrej reputacji przewoźnika.

– Według nowych przepisów katalog poważnych naruszeń tachografów został poszerzony o brak wpisu przekroczenia granicy i wpisu kraju rozpoczęcia i zakończenia pracy. Co ciekawe, obowiązujący obecnie w Polsce taryfikator kar klasyfikuje brak dopełnienia tego obowiązku jako bardzo poważne naruszenie. Wprowadzono także obowiązek okazywania zapisów z ostatnich 56 dni poprzedzających kontrolę. Przepis ten zacznie obowiązywać jednak dopiero po 31 grudnia 2024 r. – tłumaczy Mateusz Włoch.

Nowa kategoryzacja naruszeń zaliczana do ratingu firm transportowych

Każdy przewoźnik drogowy podlega pod tzw. rating firm transportowych. Służby kontrolne korzystają w tym celu ze złożonego wzoru, który pozwala określić ogólny stopień ryzyka przedsiębiorstwa, m.in. na podstawie tego, jak często i za jak istotne naruszenia ukarano przewoźnika na przestrzeni ostatnich dwóch lat. System klasyfikuje przewoźników na cztery kategorie, z których każda oznaczona jest innym kolorem:

• szary – przewoźnicy, wobec których nie przeprowadzano czynności kontrolnych,
• zielony – firmy, które podczas kontroli zgromadziły od 0 do 100 punktów. Przewoźnicy oznaczeni kolorem zielonym uznawani są za podmioty niskiego ryzyka,
• pomarańczowy – firmy transportowe, które otrzymały od 101 do 200 punktów, postrzegane są jako przewoźnicy średniego ryzyka,
• czerwony – przewoźnicy, którzy zgromadzili ponad 201 punktów, klasyfikowani są jako firmy wysokiego ryzyka.

– Dostęp do ratingu przewoźników mają uzyskać służby podczas kontroli drogowych w całej Europie za pośrednictwem systemu ERRU. Z kolei w Polsce system oceny ryzyka firm transportowych już działa. W pierwszej kolejności do przeprowadzania czynności kontrolnych w przedsiębiorstwie typowane są firmy o wysokim poziomie ryzyka. Dane dotyczące ratingu podmiotów do skontrolowania w pierwszej kolejności mogą być udostępniane nie tylko ITD, lecz także policji, straży granicznej, Krajowej Administracji Skarbowej oraz Inspekcji Pracy – zauważa Mateusz Włoch.

Klasyfikacja naruszeń w TSL – czym jest?

Nowelizacja przepisów zawartych w najnowszej dyrektywie dotyczącej transportu drogowego oznacza konieczność aktualizacji taryfikatorów w każdym z członkowskich krajów. Na podstawie klasyfikacji wykroczeń kraje członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące nakładania i wysokości kar, które powinny być skuteczne, proporcjonalne do wagi naruszeń i niedyskryminujące. Według przepisów każde nielegalne działanie wykryte przez służby kontrolne zostaje sklasyfikowane do jednej z czterech następujących kategorii:

• NN – najpoważniejsze naruszenia, za popełnienie których przewoźnik otrzymuje 90 punktów,
• BPN – bardzo poważne naruszenia. W tym przypadku firma transportowa musi liczyć się z otrzymaniem 30 punktów,
• PN – poważne naruszenia, za które na konto przewoźnika naliczane jest 10 punktów,
• NMW – naruszenia mniejszej wagi, w przypadku których naliczany jest tylko jeden punkt.

Za każde niedostosowanie się do obowiązujących przepisów przewoźnik otrzymuje punkty, które kwalifikują go do odpowiedniego progu, co może wiązać się w kolejnym roku z kontrolą w przedsiębiorstwie, jeśli ich ilość będzie bardzo duża. Za to Najpoważniejsze Naruszenia mogą skutkować postępowaniem dotyczącym oceny dobrej reputacji firmy transportowej. To z kolei może wiązać się z utratą licencji, co w efekcie uniemożliwia prowadzenie działalności transportowej.

– Znowelizowane przepisy ujednoliciły informacje zawarte w tabelach naruszeń dołączanych do unijnych dyrektyw. Przed nowelizacją w obrocie prawnym występowała także tabela z rozporządzenia (UE) 2016/403, która zawierała odmienną klasyfikację naruszeń. Zestawienie to zostało przygotowane jedynie w celu obliczania częstotliwości występowania wykroczeń przez służby kontrolne, które na jej podstawie uruchamiały postępowania dotyczące weryfikacji dobrej reputacji przewoźnika. Dzięki ostatniej nowelizacji różnice w stopniowaniu naruszeń nie powinny już występować – komentuje Mateusz Włoch.

^[1] Eur-lex, Europa-eu, DYREKTYWA DELEGOWANA KOMISJI (UE) 2024/846 z dnia 14 marca 2024 r. zmieniająca dyrektywę 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie minimalnych warunków wykonania rozporządzeń (WE) nr 561/2006 i (UE) nr 165/2014 oraz dyrektywy 2002/15/WE w odniesieniu do przepisów socjalnych dotyczących działalności w transporcie drogowym.