Co czeka branżę tworzyw sztucznych?
Nowe regulacje, takie jak system kaucyjny czy rozporządzenie PPWR, będą istotnie wpływać na przedsiębiorców z branży tworzyw sztucznych. Jak poradzić sobie z rosnącymi kosztami i oczekiwaniami rynku w zakresie zrównoważonego rozwoju, a jednocześnie pozostać konkurencyjnym?
Branża tworzyw sztucznych, stanowiąca fundament dla wielu gałęzi przemysłu, staje u progu przełomowych zmian. W 2025 roku firmy będą musiały zmierzyć się z szeregiem wyzwań wynikających z nowych regulacji, rosnących kosztów oraz oczekiwań rynku w zakresie zrównoważonego rozwoju. Wprowadzane zmiany, takie jak system kaucyjny czy rozporządzenie PPWR, mają na celu ograniczenie wpływu tworzyw sztucznych na środowisko, ale wiążą się również z koniecznością inwestycji w nowe technologie i procesy. Najbliższe lata będą dla wielu przedsiębiorstw okresem intensywnej transformacji, która zadecyduje o ich dalszej konkurencyjności na rynku.
1. System kaucyjny – rewolucja w gospodarce odpadami
Od 1 października 2025 roku w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, który obejmie m.in. butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów. Dla branży tworzyw sztucznych oznacza to konieczność dostosowania się do nowych wymogów operacyjnych i inwestycji w infrastrukturę umożliwiającą zbiórkę i recykling opakowań. Wdrożenie systemu, którego koszt szacowany jest na 14 miliardów złotych, będzie dużym wyzwaniem zarówno dla producentów, jak i operatorów.
System kaucyjny to krok w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym, jednak jego skuteczne funkcjonowanie wymaga współpracy na wielu poziomach – od producentów, przez handel, aż po konsumentów. Wprowadzenie kaucji ma na celu zwiększenie poziomu recyklingu opakowań i ograniczenie ilości odpadów trafiających na wysypiska. Z drugiej strony, firmy muszą zmierzyć się z wysokimi kosztami wdrożenia oraz koniecznością dostosowania procesów logistycznych.
2. Rozporządzenie PPWR – nowe standardy dla opakowań
Unia Europejska przyjęła w grudniu 2024 r. rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR), które zastąpi dotychczasową dyrektywę 94/62/WE. Celem PPWR jest zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych oraz promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Rozporządzenie zacznie obowiązywać w połowie 2026 roku, a firmy powinny już się do niego dostosowywać.
· Redukcja odpadów opakowaniowych – państwa członkowskie będą zobowiązane do zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych na mieszkańca w porównaniu z 2018 rokiem o co najmniej 5% do 2030 r., 10% do 2035 r. oraz 15% do 2040 r.
· Zawartość recyklatu – od 1 stycznia 2030 r. każda część opakowania z tworzyw sztucznych będzie musiała zawierać określoną w PPWR minimalną zawartość procentową materiałów z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich, na poziomie od 10% do 35% w zależności od opakowania. W 2040 r. progi te ulegną zwiększeniu.
· Recyklowalność opakowań – od 2030 roku wszystkie opakowania mają być projektowane w sposób umożliwiający ich recykling. Dodatkowo, od 2035 roku opakowania muszą być nie tylko recyklowalne, ale także skutecznie zbierane i poddawane recyklingowi na dużą skalę.
· Ograniczenie substancji niebezpiecznych – PPWR wprowadza limity dla zawartości niebezpiecznych substancji w opakowaniach, takich jak PFAS, aby ograniczyć ich wpływ na środowisko i zdrowie ludzi.
Zgodnie z dyrektywą (UE) 2019/904, która jest powiązana z celami PPWR, ustalono minimalne poziomy zawartości tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w butelkach PET:
· Do 2025 roku – butelki PET muszą zawierać co najmniej 25% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, obliczane jako średnia dla wszystkich butelek PET wprowadzonych do obrotu na terytorium danego państwa członkowskiego.
· Do 2030 roku – wszystkie butelki na napoje z tworzyw sztucznych muszą zawierać co najmniej 30% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, obliczane jako średnia dla wszystkich butelek na napoje wprowadzonych do obrotu na terytorium danego państwa członkowskiego.
Wprowadzenie PPWR oraz powiązanych regulacji dotyczących zawartości recyklatu w butelkach PET oznacza dla producentów konieczność dostosowania procesów produkcyjnych, inwestycji w nowe technologie oraz zapewnienia stabilnych dostaw materiałów pochodzących z recyklingu. Spełnienie tych wymogów jest kluczowe dla utrzymania konkurencyjności na rynku oraz zgodności z unijnymi standardami ochrony środowiska.
3. Zmiany popytu na rynku europejskim
Branża tworzyw sztucznych w Europie stoi w obliczu wyzwań związanych z globalnymi zmianami popytu i sytuacją gospodarczą. Kluczową rolę odgrywają tu Niemcy, jako największy konsument tworzyw sztucznych w Europie. Niestety, gospodarka tego kraju już od kilku lat tkwi w głębokiej stagnacji gospodarczej. Rok 2023 był drugim z rzędu rokiem znaczącego spadku w niemieckim przemyśle tworzyw sztucznych. Według Plastics Europe sprzedaż spadła o 21,9%, a popyt na tworzywa sztuczne odnotował 16-procentowy spadek. Rok 2024 nie przyniósł poprawy, a najnowsze prognozy pokazują, że w 2025 r. niemiecka gospodarka ma odnotować minimalny wzrost PKB o 0,1%, co wskazuje na utrzymującą się stagnację. Taka sytuacja wpływa na popyt na produkty z tworzyw sztucznych, zwłaszcza w sektorach takich jak motoryzacja czy budownictwo, które są kluczowymi odbiorcami tych materiałów. Odbija się to na sytuacji polskich przedsiębiorstw, które są istotnym dostawcą komponentów i półproduktów z tworzyw sztucznych dla niemieckiego przemysłu.
Aby sprostać tym wyzwaniom, przedsiębiorstwa w branży tworzyw sztucznych powinny:
· Dywersyfikować rynki zbytu – poszukiwanie nowych odbiorców poza tradycyjnymi rynkami może pomóc w zredukowaniu zależności od jednego partnera handlowego.
· Inwestować w innowacje – wprowadzenie nowych, bardziej ekologicznych produktów może zwiększyć konkurencyjność na rynku i odpowiadać na rosnące wymagania konsumentów.
· Optymalizować procesy produkcyjne – zwiększenie efektywności i redukcja kosztów mogą pomóc w utrzymaniu rentowności w trudnych warunkach rynkowych.
4. Innowacje napędzane przez zmieniające się preferencje konsumentów – przyszłość branży tworzyw sztucznych
W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej konsumentów, branża tworzyw sztucznych staje przed koniecznością dostosowania się do nowych oczekiwań rynku. Konsumenci coraz częściej wybierają produkty wykonane z materiałów ekologicznych i pochodzących z recyklingu.
Aby sprostać zmieniającym się oczekiwaniom, branża musi inwestować w rozwój nowych technologii i materiałów:
· Rozwój technologii recyklingu – zaawansowane metody sortowania odpadów i przetwarzania tworzyw sztucznych poprawiają efektywność recyklingu, umożliwiając ponowne wykorzystanie materiałów w produkcji.
· Nowe metody produkcji – innowacyjne procesy, takie jak druk 3D czy wytłaczanie, pozwalają na tworzenie bardziej zrównoważonych i dostosowanych do potrzeb konsumentów produktów.
· Zastosowanie materiałów biodegradowalnych – wprowadzenie bioplastików i innych ekologicznych alternatyw dla tradycyjnych tworzyw sztucznych odpowiada na rosnące zapotrzebowanie na produkty przyjazne środowisku.
Adaptacja do zmieniających się preferencji konsumentów poprzez innowacje technologiczne przynosi firmom liczne korzyści:
· Zwiększenie konkurencyjności – oferowanie ekologicznych i nowoczesnych produktów przyciąga świadomych konsumentów.
· Spełnienie regulacji środowiskowych – nowe technologie pomagają w dostosowaniu się do surowych norm i przepisów dotyczących ochrony środowiska.
· Optymalizacja kosztów – efektywne procesy produkcyjne i wykorzystanie materiałów z recyklingu mogą prowadzić do obniżenia kosztów operacyjnych.
Zmieniające się preferencje konsumentów stanowią silny bodziec do innowacji w branży tworzyw sztucznych. Firmy, które inwestują w nowe technologie i dostosowują swoją ofertę do ekologicznych trendów, mają szansę nie tylko sprostać wyzwaniom rynku, ale także zyskać przewagę konkurencyjną w nadchodzących latach.
5. Rosnące koszty a rentowność branży
Od 1 stycznia 2025 roku płaca minimalna wzrosła do poziomu 4666 zł brutto a minimalna stawka godzinowa do 30,50 zł, co oznacza także wyższe koszty dla pracodawców. Dla branży tworzyw sztucznych, gdzie produkcja oparta jest na intensywnej pracy ludzkiej, podwyżki te mogą oznaczać znaczący wzrost wydatków operacyjnych. Przewiduje się, że całkowite koszty wynagrodzeń wzrosną o około 11,8 mld zł dla małych i średnich firm oraz 3,15 mld zł dla dużych przedsiębiorstw.
Nieco ulżą przedsiębiorcom nowe zasady naliczania składki zdrowotnej, które od stycznia 2025 roku pozwolą na obniżenie minimalnej podstawy wymiaru składki do 75% płacy minimalnej oraz zlikwidują naliczanie składki zdrowotnej przy zbyciu środków trwałych.
Branża tworzyw sztucznych pozostaje też szczególnie wrażliwa na wzrost cen surowców i energii. Ostatnie lata przyniosły znaczące zmiany na globalnym rynku surowców wykorzystywanych w produkcji tworzyw sztucznych. Ceny ropy naftowej i gazu ziemnego, kluczowych dla branży, były wysoce zmienne, co bezpośrednio przekładało się na koszty produkcji. Jaki będzie pod tym względem rok 2025 trudno prognozować, bo sytuacja geopolityczna pozostaje nadal bardzo niestabilna. Aby sprostać tym wyzwaniom, przedsiębiorstwa mogą:
· inwestować w efektywność energetyczną – modernizacja maszyn i procesów produkcyjnych może pomóc w redukcji zużycia energii;
· dywersyfikować źródła surowców – poszukiwanie alternatywnych materiałów lub dostawców może zmniejszyć zależność od wahań cenowych na rynkach surowców;
· zwiększać udział recyklatów – wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu nie tylko wpisuje się w proekologiczne trendy, ale także może obniżyć koszty produkcji.
6. Finansowanie i zarządzanie płynnością
Rosnące koszty operacyjne czy konieczność przystosowania się do zmian regulacyjnych wpływają na stabilność finansową przedsiębiorstw. I to w sytuacji, gdy branża boryka się z wydłużonymi terminami płatności od kontrahentów. Z badania „Płynność finansowa i wyzwania branży opakowań”, zrealizowanego przez instytut badawczy Keralla Research na zlecenie Bibby Financial Services Polska w 2024 r. wynika, że aż 76% firm z sektora producentów opakowań miało pieniądze zamrożone w fakturach. Wysokość nieopłaconych faktur wynosiła średnio 55 tys. zł. Co siódma firma przyznawała, że zaległości kontrahentów wobec nich wynoszą ponad 100 tys. zł.
Utrzymanie płynności finansowej będzie w takiej sytuacji jednym z kluczowych wyzwań dla branży tworzyw sztucznych w 2025 roku. Firmy będą musiały skupić się na efektywnym zarządzaniu kapitałem obrotowym oraz poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań finansowych, aby sprostać dynamicznie zmieniającym się warunkom rynkowym i utrzymać konkurencyjność. Kluczowe będzie efektywne zarządzanie kapitałem obrotowym oraz poszukiwanie alternatywnych źródeł finansowania.
Aby sprostać wyzwaniom, przedsiębiorstwa m.in. mogą:
· Negocjować korzystniejsze warunki płatności – ustalanie krótszych terminów płatności z odbiorcami oraz dłuższych z dostawcami może pomóc w zarządzaniu przepływami pieniężnymi.
· Optymalizować zarządzanie zapasami – utrzymanie odpowiedniego poziomu zapasów minimalizuje zamrożenie kapitału i redukuje koszty magazynowania.
· Inwestować w efektywność energetyczną – modernizacja infrastruktury i procesów produkcyjnych może prowadzić do obniżenia zużycia energii, a tym samym redukcji kosztów operacyjnych.
