Dobra reputacja w transporcie
Posiadanie dobrej reputacji jest jednym z warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Czym jest owa „dobra reputacja” w transporcie i jak można ją utracić?
Przedsiębiorcy zamierzający wykonywać zawód przewoźnika drogowego muszą spełniać następujące wymogi: posiadać rzeczywistą i stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich, posiadać odpowiednią zdolność finansową, a także wymagane kompetencje zawodowe i wreszcie – cieszyć się dobrą reputacją. Regulacja ta została wprowadzona do prawa unijnego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r., ustanawiającym wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Jednakże szczegółowe wymogi związane z określeniem poszczególnych warunków, w tym zapewnienia wymogu dobrej reputacji, zostały co do zasady pozostawione poszczególnym państwom członkowskim.
Czym jest dobra reputacja?
W polskim porządku prawnym dobra reputacja została uregulowana w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Jest ona w szczególności wymagana przy ubieganiu się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Wymóg dobrej reputacji można najprościej określić jako wymóg spełnienia przez przedsiębiorcę transportowego lub zarządzającego transportem w przedsiębiorstwie wymogu niekaralności za określone przestępstwa umyślne. Katalog tych przestępstw jest szeroki, choć stanowi zamkniętą listę i obejmuje przestępstwa z dziedziny prawa handlowego, upadłościowego, płac i warunków zatrudnienia, prawa o ruchu drogowym, odpowiedzialności zawodowej, handlu ludźmi lub narkotykami albo inne poważne naruszenia przepisów w dziedzinie transportu drogowego. Co ważne, dobrą reputacją należy legitymować się nie tylko w czasie ubiegania się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, jak i przez cały czas jego wykonywania. W przypadku utraty dobrej reputacji, przedsiębiorca może utracić posiadane zezwolenie.
Jakich przestępstw dotyczy utrata dobrej reputacji?
Przede wszystkim należy podkreślić, że utrata dobrej reputacji dotyczy tylko przestępstw umyślnych. Ich katalog jest dość szeroki i obejmuje przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwa przeciwko prawom pracowniczym i przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu – wszystkie powyższe z kodeksu karnego. Z kodeksu spółek handlowych obejmuje przestępstwa związane z pełnieniem funkcji w spółkach, w tym niezgłoszenie upadłości czy ogłoszenie nieprawdziwych danych. Dobrą reputację można także utracić poprzez popełnienie przestępstwa z prawa upadłościowego i prawa restrukturyzacyjnego, a nawet z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, w tym związanych z wytwarzaniem, wprowadzaniem do obrotu i przewozem substancji odurzających. Jak więc można zauważyć, są to przestępstwa powiązane bezpośrednio lub pośrednio z transportem lub po prostu z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jeśli przedsiębiorca na przykład spowodował umyślnie wypadek komunikacyjny lub świadomie przewoził substancje odurzające, nie uzyska dobrej reputacji, dopóki nie dojdzie do zatarcia skazania (skutkującego wykreśleniem wpisu o popełnionych przestępstwach z krajowego rejestru karnego).
Kto musi popełnić przestępstwo?
Doszło do utraty reputacji, przestępstwo musiało zostać popełnione przez członka organu zarządzającego osoby prawnej (członka zarządu spółki z o.o. bądź akcyjnej), osobę zarządzającą spółką jawną, komandytową lub komandytowo-akcyjną, osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą bądź zarządzającego transportem. Inne osoby, na przykład kierowca zatrudniony w przedsiębiorstwie, nie wpływają na dobrą reputację w tym zakresie. Ale sam fakt popełnienia przestępstwa to nadal nie wszystko, aby sprowokować wszczęcie postępowania o utratę dobrej reputacji. Osoba z grona wymienionego powyżej, musi jeszcze zostać skazana prawomocnym wyrokiem. Przykładowo, jeśli od wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji przysługuje jeszcze apelacja, wyrok nie jest prawomocny, a postępowanie w sprawie utraty dobrej reputacji nie może jeszcze zostać wszczęte.
Inne przyczyny utraty dobrej reputacji
Nie tylko popełnienie przestępstwa może zaskutkować utratą dobrej reputacji. Jeśli wobec przewoźnika drogowego lub zarządzającego transportem wydano wykonalną decyzję administracyjną lub wykonalne decyzje administracyjne o nałożeniu kary pieniężnej za naruszenie określone w załącznikach do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych, a naruszenie to zostało zakwalifikowane jako poważne, bardzo poważne lub najpoważniejsze, może dojść do wszczęcia postepowania w sprawie utraty dobrej reputacji.
Inną przyczyną z tej grupy jest orzeczenie wobec przewoźnika drogowego lub zarządzającego transportem prawomocnej kary w innym państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim EFTA, która została zakwalifikowana jako poważne, bardzo poważne lub najpoważniejsze naruszenie. Tutaj warto zwrócić uwagę, że do państw członkowskich EFTA należą m.in. Norwegia, Islandia czy Szwajcaria, a więc kraje europejskie niebędące w UE. W przypadku Norwegii czy Islandii jak najbardziej stosujemy tę zasadę. W przypadku Szwajcarii – nie, ponieważ nie przyjęła ona tych uregulowań, świadomie i dobrowolnie pozostaje poza Europejskim Obszarem Gospodarczym.
Kto wszczyna postępowanie w sprawie utraty dobrej reputacji?
Organem właściwym w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany oraz zawieszenia lub cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego są: starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy oraz Główny Inspektor Transportu Drogowego. Jeśli organ otrzyma informację o możliwej przyczynie utraty dobrej reputacji, wszczyna postępowanie administracyjne. W toku postępowania dokonuje oceny dobrej reputacji. Przy dokonywaniu oceny, organ bierze pod uwagę szereg okoliczności. Do najważniejszych należy ocena, czy liczba stwierdzonych naruszeń jest nieznaczna w stosunku do liczby kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorcę bądź będących w jego dyspozycji oraz skali prowadzonych operacji. Organ ponadto zbada, czy istnieje możliwość poprawy sytuacji w przedsiębiorstwie, w tym czy w przedsiębiorstwie podjęto działania mające na celu wdrożenie prawidłowej dyscypliny pracy lub wdrożono prawidłowe procedury. Organ może także wziąć pod uwagę interes społeczny, na przykład jeśli cofnięcie zezwolenia spowodowałoby w znaczący sposób wzrost poziomu bezrobocia w miejscowości czy gminie, w której działa przedsiębiorca. Wreszcie, organ może wziąć pod uwagę opinię organizacji zrzeszającej przewoźników drogowych, której przedsiębiorca jest członkiem.
Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego organ wydaje decyzję stwierdzającą utratę dobrej reputacji jeśli uzna, że utrata dobrej reputacji będzie stanowiła proporcjonalną reakcję za popełnione naruszenia. Alternatywnie, może też wydać decyzję stwierdzającą, że dobra reputacja pozostaje nienaruszona.
Podsumowanie
Wymagana w transporcie dobra reputacja może zostać utracona z wielu różnorakich przyczyn. W większości wypadków wystarczy jednak, że dojdzie tylko do jednego naruszenia. Oceniając możliwe skutki danego zdarzenia dla dobrej reputacji, nie bierzmy pod uwagę okoliczności, które tylko pozornie mają znaczenie, na przykład wysokości kary finansowej. Może się bowiem zdarzyć, że nawet nałożona na przedsiębiorcę kara pieniężna o wysokości 500 zł spowoduje utratę dobrej reputacji, jeśli przepisy kwalifikują ją jako poważne naruszenie. W przypadku, gdy mamy wątpliwości w tym zakresie, nie wahajmy się zasięgnąć porady doświadczonego prawnika, aby zbadać możliwe konsekwencje i podjąć niezbędne środki zaradcze w celu zachowania zezwolenia na transport.
