Forma prawna działalności przewozowej musi wiązać się z wyborem opodatkowania

Jednoosobowa działalność, spółka cywilna i spółki osobowe

Forma prowadzenia działalności gospodarczej definiuje jednocześnie możliwość wyboru określonego sposobu opodatkowania. Osoby fizyczne prowadzące samodzielnie działalność gospodarczą mają co do zasady możliwość opodatkowania uzyskiwanych dochodów według jednolitej stawki 19 proc. albo według stawki 18 proc. i 32 proc. od każdej złotówki zarobionej powyżej 85.528 zł. Wybór danego sposobu opodatkowania powinien być poprzedzony szczegółową kalkulacją przychodów i kosztów uzyskiwanych przez przedsiębiorcę oraz jego małżonka. Wybór opodatkowania w formie liniowej eliminuje bowiem możliwość wspólnego rozliczania dochodów z małżonkiem w zeznaniu rocznym, czy też możliwość skorzystania z odliczeń od dochodu (ulga rehabilitacyjna, na Internet, darowizny, wydatki na nabycie nowych technologii). Na pewno w przypadku uzyskiwania bardzo wysokich dochodów, wyborem optymalnym jest stawka liniowa. Nie można jednak jednoznacznie wskazać, która forma opodatkowania jest bardziej korzystna – wszystko zależy bowiem od konkretnego przypadku.

Najistotniejsze jest jednak prawidłowe oszacowanie dochodu i na tej podstawie dokonanie wyboru konkretnej formy opodatkowania do dnia poprzedzającego rozpoczęcie działalności gospodarczej, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia pierwszego przychodu (podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mają termin do 20 stycznia każdego roku). Błąd w rachunkach może mieć poważne konsekwencje, gdyż dokonanego wyboru nie można zmienić w trakcie roku podatkowego. Aby uwidocznić różnice między formami opodatkowania warto wskazać, że przy dochodzie rzędu 85.528 zł podatnik rozliczający się według skali podatkowej zapłaci podatek w wysokości 14.839 zł, a na podatku liniowym – 16.250 zł. Jeżeli jednak podatnik podwoi swoje dochody, podatek wyniesie odpowiednio ok. 42.000 zł i ok. 32.000 zł (obliczenia bez uwzględnienia ulg oraz wspólnego rozliczania z małżonkiem). Różnica jest więc diametralna.

Powyższe uwagi dotyczą również spółki cywilnej i spółek osobowych kodeksu spółek handlowych. Podmioty te z punktu widzenia podatku dochodowego są transparentne. Oznacza to, że podatnikami podatku dochodowego są wspólnicy, a nie sama spółka. Przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną określa się u każdego podatnika proporcjonalnie do jego udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu, uznaje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Wspólnicy spółek osobowych mają więc również możliwość wyboru liniowej formy opodatkowania, ze wszystkimi z tym związanymi konsekwencjami. Trzeba jednak zaznaczyć, że jeżeli wspólnik spółki osobowej prowadzi również samodzielnie działalność gospodarczą, to wybór sposobu opodatkowania (liniowy albo według skali) dotyczyć będzie wszystkich form jej prowadzenia. Wspólnik spółki osobowej nie ma więc możliwości np. opodatkowania dochodów ze spółki w formie liniowej i jednoczesnego opodatkowywania dochodów z samodzielnej działalności według skali podatkowej.

Ryczałt ewidencjonowany

Jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna i spółka jawna

Podatnicy, prowadzący działalność w niewielkim zakresie, mogą rozliczać się według ryczałtu. Opcja ta jest zarezerwowana dla podatników, których przychody w poprzednim roku nie przekroczyły 150 tys. euro. W taki sposób mogą rozliczać się również wspólnicy spółki cywilnej i jawnej. Jeżeli podatnik prowadzi działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej i spółki, powyższy limit liczony jest odrębnie w stosunku do każdej z form działalności.

Działalność usługowa jest opodatkowana co do zasady na 8,5 proc. i stawka ta będzie właściwa również dla przedsiębiorców działających w branży TSL. Przewóz ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton opodatkowany jest już jednak według niskiej 5,5 proc. stawki. Trzeba wskazać, że podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania nie mogą uwzględniać przy obliczaniu podatku kosztów – podatek jest zależny tylko i wyłącznie od wysokości przychodów. Nawet w sytuacji, gdy poniesione koszty przekroczą osiągnięte przychody i podatnik poniesie stratę, zobowiązany będzie do zapłaty podatku – pod warunkiem oczywiście, że osiągnie jakiekolwiek przychody.

Przy ocenie czy taka forma opodatkowania będzie korzystna, należy ponownie dokonać kalkulacji przychodów i kosztów w celu oszacowania podatku. Można jednak dokonać pewnego uproszczenia i wskazać, że opodatkowanie według ryczałtu będzie opłacalne w przypadku, gdy koszty będą stanowiły mniej niż ok. 74 proc. przychodów. W takim wypadku podatek od przychodu obliczony według stawki 5,5 proc. będzie mniejszy niż obliczony od dochodu według liniowej 19 procentowej stawki. Jest to jednak tylko prosty przykład, w przypadku, gdy podatnik nie korzysta z ulg podatkowych, jego działalność opodatkowana jest tylko jedną stawką ryczałtu itp. itd. Inaczej będzie kształtować się ten próg w przypadku porównania obliczeń dokonanych według stawek ryczałtowych i skali podatkowej. Wyliczenie opłacalności danej formy opodatkowania w sytuacjach bardziej skomplikowanych nie jest już sprawą tak prostą.

Osoby prawne

Spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Z wyborem formy opodatkowania nie ma problemu w przypadku sposobu prowadzenia działalności w formie spółki kapitałowej (spółka z o.o., spółka akcyjna). W tym wypadku dochód opodatkowany jest podatkiem dochodowym od osób prawnych według stawki 19 proc. Ustawodawca nie daje żadnej alternatywy podatnikom podatku dochodowego od osób prawnych. Istnieje możliwość dokonania pewnych odliczeń: darowizn na cele pożytku publicznego, kultu religijnego, czy też wydatków na nabycie nowych technologii.

Wspólnik będący osobą fizyczną nie może swobodnie dysponować dochodem osiągniętym przez spółkę. Prawo do dyspozycji zyskiem wspólnicy otrzymują dopiero po zakończeniu roku obrotowego na zgromadzeniu wspólników. Wtedy też podejmowana jest decyzja dotycząca rozdysponowania zysku. Wspólnicy mogą go pozostawić w spółce i przeznaczyć na inwestycje. Mają też prawo żądać jego wypłaty w formie dywidendy. Dywidenda niestety jest ponownie opodatkowana według zryczałtowanej 19 proc. stawki podatku dochodowego od osób fizycznych. Jeżeli więc spółka osiągnie dochód w wysokości 100 jednostek jest zobowiązana do odprowadzenia 19 jednostek podatku dochodowego od osób prawnych. Pozostałe 81 jednostek dochodu po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego może zostać przekazane wspólnikowi (wspólnikom), z tym że otrzymują oni faktycznie 66 jednostek, bowiem od 81 jednostek dochodu spółki będą zobowiązani do uiszczenia kolejnych 19 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych. Realna stawka podatkowa wynosi w tym wypadku aż 34 proc.

Oczywiście, zysk spółki może trafiać do wspólników inną drogą – mogą oni np. pełnić w spółce funkcje w zarządzie i otrzymywać wynagrodzenie za otrzymywaną pracę. W takim jednak wypadku będą zobowiązani do odprowadzenia od otrzymywanego wynagrodzenia składek na ubezpieczenie społeczne w pełnej wysokości. Stawia ich to w gorszej sytuacji niż przedsiębiorców prowadzących działalność samodzielnie albo w formie spółki osobowej, którzy odprowadzają do ZUS stałą kwotę składek bez względu na wielkość osiągniętego dochodu.

Spółka hybrydowa

Spółka z o.o. sp. k.

Brak odpowiedzialności wspólników (akcjonariuszy) za zobowiązania spółki (polecamy lekturę poprzedniego artykułu) wiąże się niestety z większymi obciążeniami podatkowymi. Często proponujemy swoim klientom rozwiązanie optymalne z podatkowego punktu widzenia, umożliwiające połączenie zalet formy spółki osobowej (w postaci braku dodatkowego opodatkowania dywidend, stosunkowo niskiego ZUS-u) jak i spółki kapitałowej (ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki). Taką formą organizacyjną jest „spółka z o.o. spółka komandytowa”. Jest to struktura, w której funkcję komplementariusza pełni specjalnie do tego powołana spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Rola podmiotów w tym układzie jest dwojaka: spółka komandytowa prowadzi działalność gospodarczą, generując dochód, a celem powołania do życia spółki z o.o. jest wyłącznie ograniczenie odpowiedzialności pozostałych wspólników (komandytariuszy). Warto też zauważyć, że do powołania spółki z o.o. nie potrzeba już tak znacznych zasobów. Od 8 stycznia 2009 r. minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. musi wynieść jedynie 5 tys. zł (wcześniej była to kwota 50 tys. zł).

Forma działalności w postaci spółki z o. o. sp. k stosowna jest również w innych krajach europejskich (np. w Niemczech „GmbH&Co. KG”). Nie jest to forma zastrzeżona wyłącznie dla nowopowstających przedsiębiorstw. Nie ma przeszkód aby przekształcić w ten sposób podmiot działający obecnie w innej formie prawnej.

Ze względu na stopień skomplikowania przedstawionych tematów związanych z wyborem formy prowadzenia działalności i opodatkowania, nie jesteśmy w stanie omówić ich w dwóch artykułach. Wystarczy wspomnieć choćby o możliwości kwartalnego rozliczenia podatku dochodowego, wpłaty stałych zaliczek na podatek dochodowy, czy też o opcji kredytu podatkowego. Wydaje się jednak, że wskazane zagadnienia dobrze obrazują złożoność kwestii dokonania wyboru właściwej formy prowadzenia działalności gospodarczej oraz dają podstawę do wprowadzenia konkretnych rozwiązań. Sama decyzja powinna zostać poprzedzona dokładną analizą nie ograniczającą się jedynie do rozważenia argumentów przemawiających za czy przeciw danej opcji. Należałoby ją również poprzeć szczegółowymi wyliczeniami, pozwalającym na porównanie konkretnych sposobów opodatkowania.