Gotowi na transformację?

Przedsiębiorstwa przemysłowe od lat znajdują się w czołówce technologicznych innowatorów: zarówno w halach produkcyjnych jak i w terenie robotyka oraz parki maszynowe są na coraz wyższym poziomie zaawansowania. Pomiędzy technologiami operacyjnymi a zorientowanymi biznesowo technologiami informacyjnymi (IT) istnieje jednak dostrzegalna luka. Dotychczas branże przemysłowe pozostawały w tyle, jeśli chodzi o poziom inwestycji w IT. Ten trend stopniowo ulega zmianie, ponieważ przedsiębiorstwa z tego sektora zaczynają coraz mocniej inwestować w transformację cyfrową.

Badanie polskich firm

Badanie “Gotowość polskich firm produkcyjnych na transformację cyfrową i migrację do chmury. Analiza sytuacji w obliczu pandemii COVID-19” ,  przeprowadzone przez PMR na zlecenie Dassault Systèmes pokazuje, że firmy są coraz bardziej świadome potencjału technologii cyfrowych w tworzeniu nowego, cyfrowego modelu biznesowego.

Zdecydowana większość firm rozumie pojęcie „transformacji cyfrowej”. Największy odsetek osób znających termin „transformacja cyfrowa” odnotowano w segmentach Transport i mobilność oraz Home & Lifestyle. Poszczególne branże rozumieją pojęcie „transformacja cyfrowa” w podobny sposób.

Co siódma firma deklaruje, że wdrożyła już rozwiązania umożliwiające transformację cyfrową. Dotyczy to głównie największych firm (zatrudniających powyżej 250 pracowników). Tylko 14% badanych firm w ogóle nie planuje wdrożenia rozwiązań w obszarze transformacji cyfrowej. Firmy, które nie planują wdrożenia rozwiązań z zakresu transformacji cyfrowej, nie widzą korzyści z implementacji. Nie wiedzą też, do kogo zwrócić się w sprawie wdrożenia.

\W przeprowadzonym badaniu ankietowane firmy wskazują rozwiązania IoT i systemy IT wspierające produkcję jako strategiczne obszary firm w ciągu najbliższych 2-3 lat. Natomiast co czwarty ankietowany podmiot wskazał także na rozwiązania Big Data i sztuczną inteligencję (AI) jako rozwiązania, które będą wywierać znaczący wpływ na rynek w kolejnych latach.

Badanie pokazuje różne obszary o strategicznym znaczeniu dla poszczególnych sektorów: dla 51% producentów z sektora urządzeń przemysłowych kluczowe zastosowanie ma sztuczna inteligencja, natomiast aż 61% firm z sektora transport i mobilność stwierdziło, że IoT w przyszłości będzie miało zdecydowanie najistotniejszy wpływ na rynek.

Co wpływa na decyzję o wdrożeniu?

Firmy produkcyjne wskazały konkretne korzyści, które niosą zaawansowane rozwiązania IT, jako główne czynniki wpływające na decyzję o ich wdrożeniu. Są to:

• Wzrost efektywności produkcji (50%)

• Redukcja kosztów związanych z produkcją (45%)

• Uzyskanie przewagi konkurencyjnej (44%)

• Skrócenie czasu realizacji zamówień (44%)

• Możliwość rozwoju biznesu na nowych rynkach (19%)

Natomiast do największych barier we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań IT firmy zaliczyły:

• Brak wystarczających środków finansowych (47%)

• Brak przekonania pracowników/użytkowników systemu co do zasadności wdrożenia (40%)

• Brak wiedzy o korzyściach finansowych wynikających z wdrożenia (34%)

• Brak wykwalifikowanej kadry (33%)

• Brak czasu na wdrożenie projektu (20%)

• Obawy przed niepowodzeniem wdrożenia (14%)

Firmy równocześnie wskazały, że wśród najważniejszych kryteriów decydujących o wyborze dostawcy oprogramowania znajdują się rekomendacje, kompetencje zespołu wdrożeniowego,  jakość obsługi i doświadczenie firmy w realizacji podobnych wdrożeń.

Nowy czynnik

Wyniki raportu obszernie komentuje Paweł Olszynka, ICT Business Unit Director w PMR.

Nowym dla rynku czynnikiem, nieuwzględnianym wcześniej przy ocenie sytuacji gospodarczej i w prognozach, jest niewątpliwie pandemia koronawirusa. Negatywne skutki pandemii związane są głównie ze spowolnieniem gospodarczym i słabszymi wskaźnikami makroekonomicznymi. Może to prowadzić do zatorów płatniczych, a problemy klientów będą miały również wpływ na sytuację firm reprezentujących różne sektory gospodarki. Kryzys może szczególnie dotkliwie odbić się na kondycji przedsiębiorstw w segmencie MŚP. Niekorzystne dla rynku może być również zamrożenie projektów przezfirmy, ograniczenie ekspansji i nowych projektów oraz skupienie się na poszukiwaniu środków finansowania i utrzymaniu płynności.      

Z badania PMR przeprowadzonego na zlecenie Dassault Systèmes wynika, że przedsiębiorstwa przemysłowe stosunkowo dobrze poradziły sobie w czasie pandemii. Jedna trzecia z nich ocenia swoją kondycję finansową w 2020 roku pozytywnie w porównaniu z rokiem poprzednim, a dla ponad połowy wyniki będą porównywalne rok do roku. Niemniej jednak więcej niż połowa badanych firm uważa, że epidemia COVID-19 negatywnie wpłynie na ich sektor. Firmy obawiają się zwłaszcza pogorszenia kondycji finansowej w roku 2021, już po okresie wsparcia rządowego.

Przyśpieszenie transformacji

W 2020 roku czynnikiem, który przeważał w ocenie perspektyw dla rynku chmury obliczeniowej, była pandemia COVID-19. Wywiera ona bardzo istotny wpływ na ten rynek w okresie 2020-2021. Zasadniczą kwestią staje się przyspieszona transformacja cyfrowa przedsiębiorstw i wzrost popularności pracy zdalnej oraz utrzymanie tego modelu przez firmy i organizacje w kolejnych latach. Inwestycje największych światowych dostawców rozwiązań IaaS będą miały kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju chmury. Wstępne dane pochodzące z raportu PMR „Rynek przetwarzania danych w chmurze w Polsce 2020. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2020-2025”, opublikowanego w grudniu 2020 roku, wskazują, że wartość tego rynku w Polsce w 2020 roku po raz kolejny rosła w tempie przekraczającym 30% rok do roku. Nasze prognozy zakładają, że w 2021 roku wartość rynku chmury zbliży się do 2,5 mld zł. Należy podkreślić, że zgodnie z definicją PMR jest to w 100% rynek rozwiązań B2B wdrażanych przez firmy i instytucje.

W najbliższych latach rynek chmury obliczeniowej w Polsce będzie ewoluował w tym samym kierunku. W krótkim okresie spodziewamy się nawet przyspieszenia jego wzrostu, który napędzany będzie przede wszystkim korzystnym otoczeniem makroekonomicznym po obserwowanym w 2020 roku spadku PKB i stopniowym wzroście inwestycji, także na rynku IT. Czynnikiem stymulującym cloud computing jest także rozwój przedsiębiorstw zorientowany na zwiększenie i ekspansję sprzedaży. W tym kontekście na znaczeniu zyskują możliwości takie jak skalowalność i zdolność szybkiego reagowania, oferowane przez środowiska chmurowe.\

Znaczenie pracy zdalnej

Wprowadzenie ograniczeń zmusiło przedsiębiorstwa do przejścia na pracę zdalną, co może przyspieszyć transformację do chmury w wielu z nich. Z drugiej strony, przynajmniej część podmiotów, w tym duże firmy, redefiniuje swoje podejście do sfery IT, a także plany związane z wykorzystaniem środowisk chmurowych, biorąc pod uwagę zupełnie nowy czynnik, jakim jest koronawirus. Świadczy o tym również badanie PMR, przeprowadzone na zlecenie Dassault Systèmes, z którego wynika, że 9 na 10 firm wprowadziło pracę zdalną.

Wszystkie firmy, które zadeklarowały w badaniu, że zakończyły proces transformacji cyfrowej, mają wdrożone narzędzia do pracy zdalnej (100%), a dla dwóch trzecich (64%) wiąże się to z wykorzystaniem środowisk chmurowych. Różnica między teorią a praktyką pokazuje, jak duży potencjał ma nadal rynek, bo ewidentnie jest na początku drogi do faktycznej transformacji cyfrowej.

Tym bardziej, że przynajmniej dla części firm (14%) cyfrowa transformacja nie tyle jest ciągłym procesem, co punktowo potraktowanym wdrożeniem określonego typu narzędzi. Jest to oczywiście nieporozumieniem.

Główną barierą ograniczającą cyfrową transformację jest brak wiedzy na temat korzyści i obszarów, na które może pozytywnie wpłynąć taka strategia. Rolą dostawców powinno być więc zapewnienie informacji w tym zakresie odbiorcom, w tym zarówno decydentom, jak i kadrom zarządczym odpowiedzialnym za rozwój technologiczny swoich przedsiębiorstw.

Z badań PMR wynika, że 47% firm chciałoby uzyskać atrakcyjną ofertę, zestawienie kosztów nowych narzędzi z tradycyjnymi rozwiązaniami (40%), szkolenia (40%) oraz przejrzystość i transparentność całkowitych kosztów utrzymania w modelu TCO (34%).

Pandemia COVID-19 może zasadniczo zmienić sposób, w jaki firmy w Polsce będą wdrażać rozwiązania chmurowe. Naszym zdaniem wdrożenia rozwiązań chmurowych w dużych firmach będą dominować pod względem skali i budżetu. Od 2021 roku, ale także w średnim i długim okresie, COVID-19 pozytywnie wpłynie na rynek systemów ERP w Polsce. Doświadczenia firm związane z sytuacją kryzysową przyspieszą działania podejmowane w ramach cyfrowej transformacji biznesu. Penetracja rozwiązaniami ERP powinna więc być większa w porównaniu z prognozami sprzed pandemii. Badanie PMR dla Dassault Systèmes pokazuje, że jedna trzecia firm przemysłowych planuje migrację przynajmniej części oprogramowania do środowisk chmurowych.

Dylemat menedżerów

Menedżerowie stają obecnie przed dylematem właściwego zaplanowania inwestycji na przyszłe lata. Badania PMR pokazują, że jedną z konsekwencji pandemii w firmach będzie dążenie do zapewnienia większej kontroli nad sytuacją i poczucia bezpieczeństwa. Spowoduje to zmianę podejścia do outsourcingu zasobów i procesów, szczególnie w obszarach istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa. Wzrośnie znaczenie narzędzi wspierających kontrolę nad płynnością finansową i doboru partnerów biznesowych. Kanały dystrybucji ulegną skróceniu. Znacznie przyspieszą procesy automatyzacji i robotyzacji, a także wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) czy głębokiego uczenia maszynowego (ML).

Kluczowe znaczenie będzie miała elastyczność i dostęp do gotowych rozwiązań. Już teraz chmura jest postrzegana jako opcja pozwalająca na oszczędności, choć w praktyce w średnim lub dłuższym okresie jest ona droższa, biorąc pod uwagę tylko model TCO. W średnim i długim okresie duże firmy, także w Polsce, będą budować przewagę konkurencyjną dzięki innowacyjnym aplikacjom, wiązaniu usług, optymalizacji i automatyzacji z wykorzystaniem rozwiązań chmurowych.

Przewagą dostawców chmury przestanie być niższa cena za wirtualne urządzenie, rozmiar GB przestrzeni dyskowej czy API pozwalający na rozpoznawanie obrazu, a na znaczeniu zyska możliwość wykorzystania i tworzenia wartości dodanej dla biznesu. Oznacza to, że konkurencyjność wśród dostawców chmury będzie dotyczyła raczej takich obszarów jak AI/ML, data science, DevOps, cyberbezpieczeństwo czy architektura usług.

W badaniu jedna czwarta podmiotów wskazała na rozwiązania Big Data i sztuczną inteligencję jako obszary strategiczne dla rozwoju przedsiębiorstwa w ciągu najbliższych 2-3 lat. Ponadto dla producentów maszyn i urządzeń AI jest czynnikiem, który w przyszłości będzie miał zdecydowanie najistotniejszy wpływ na rynek (51%). Ciekawym trendem, który może zyskać na znaczeniu w najbliższych latach, jest popularyzacja Internetu Rzeczy i jego wersji przemysłowej (IIoT) wraz z towarzyszącymi jej konsekwencjami. Ekosystem Internetu Rzeczy jest w naturalny sposób powiązany z rozproszonym środowiskiem chmury i korzysta z możliwości, jakie zapewnia cloud computing. Przykład ten wyraźnie pokazuje, jak istotna będzie kwestia bezpieczeństwa, a w zasadzie odpowiednia komunikacja i gwarancja poufności przetwarzanych danych. Niewątpliwie fakt, że wciąż tworzone są nowe zbiory danych dotyczące zachowań konsumentów, będzie rodził pytania o możliwość wycieku informacji i obawy związane z prywatnością. Z drugiej strony Internet Rzeczy nie musi i nie powinien mieć zastosowań wyłącznie sprzedażowych czy marketingowych, a chmura może obejmować również rozwiązania w sferze publicznej lub tzw. inteligentnych miast. Potwierdzają to także wyniki badania PMR przeprowadzonego na zlecenie Dassault Systèmes. Blisko połowa dużych firm (49%) uważa, że w ciągu 2-3 lat rozwiązania IoT będą miały strategiczne znaczenie dla rozwoju przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce.

Czynniki hamujące

Z badania zrealizowanego przez PMR wynika, że inwestycje we własną infrastrukturę IT (74%) są zdecydowanie głównym czynnikiem hamującym postępy w migracji do chmury. Na kolejnych miejscach znalazły się takie aspekty jak wspomniane już bezpieczeństwo, brak wiedzy na temat samej migracji oraz niska wartość dodana usług w chmurze (26%).

Ten ostatni czynnik był właściwie jednym z wymienianych przez duże firmy w Polsce, także z innych branż, które zostały zapytane o przyczyny niechęci wobec migracji do chmury. Wszędzie tam, gdzie elastyczność w dostępie do zasobów nie była kluczowa, kwestionowano przewagę chmury. Faktem jest jednak, że według najnowszego badania PMR przeprowadzonego w okresie pandemii nowa sytuacja w sposób istotny zmieniła perspektywę firm, a czynnik niskiej wartości dodanej usług chmurowych pojawia się w wypowiedziach badanych znacznie rzadziej. Większość z nich jest coraz bardziej świadoma korzyści płynących z przetwarzania danych w chmurze.

Badanie “Gotowość polskich firm produkcyjnych na transformację cyfrową i migrację do chmury. Analiza sytuacji w obliczu pandemii Covid-19.”, zostało zrealizowane przez PMR na zlecenie Dassault Systèmes w okresie wrzesień-listopad 2020r. Badanie ilościowe przeprowadzono na losowej próbie 105 średnich i dużych firm produkcyjnych w Polsce z sektorów Transport i mobilność, Urządzenia przemysłowe, Lotnictwo oraz Home & Lifestyle. Ankietowani byli menedżerowie średniego i wysokiego szczebla odpowiedzialni za obszar IT w firmach.

Komentarze

Sygnały płynące z rynku są niejednoznaczne, różnią się w zależności od branży i indywidualnej sytuacji przedsiębiorstw. W zakładach produkcyjnych, tak jak i w wielu innych firmach, znaczna część personelu biurowego została skierowana do pracy zdalnej. Według badania Eurostat, w 2020 roku liczba pracowników niestacjonarnych wzrosła w Polsce dwukrotnie. Priorytetem stało się zapewnienie im narzędzi, w tym informatycznych, pozwalających na płynną pracę i współdziałanie.

Z punktu widzenia inwestycji w systemy zarządzania produkcją (MES – Manufacturing Execution System) i kontroli nadzorczej (SCADA – Supervisory Control And Data Acquisition), wiele przedsiębiorstw waha się z podjęciem decyzji. Powodem jest duża niepewność panująca na rynku, a także obawy o przebieg wdrożenia w sytuacji, gdy część kluczowych kadr pracuje w trybie zdalnym. Główne czynniki wywołujące niepewność to rozregulowane łańcuchy dostaw, zawirowania w popycie i podaży, a także ogólnoświatowy problem z dostępnością niektórych komponentów, takich jak np. półprzewdoniki i mikroprocesory.

Pojawiają się jednak także impulsy, które skłaniają przedsiębiorstwa produkcyjne do większego zaangażowania w nowe inwestycje. Za zwiększeniem poziomu automatyzacji silnie przemawia rozpędzający się wzrost kosztów pracy. Ważnym aspektem jest też także wysoka, potencjalnie wciąż rosnąca inflacja. Jednym ze sposobów ochrony wartości posiadanych środków pieniężnych, jest angażowanie ich w unowocześnienie zakładu. 

Czasy covidowe wywołały duże zmiany w podejściu do transformacji cyfrowej w wielu branżach, w tym również w przedsiębiorstwach przemysłowych.  Z badania „Gotowość polskich firm produkcyjnych na transformację cyfrową i migrację do chmury. Analiza sytuacji w obliczu pandemii COVID-19” przygotowanego na zlecenie Dassault Systèmes wynika, że 6 na 10 firm jest w trakcie wdrażania rozwiązań w obszarze transformacji cyfrowej. Co siódma firma deklaruje, że wdrożyła już rozwiązania umożliwiające transformację, natomiast dotyczy to największych przedsiębiorstw – zatrudniających powyżej 250 pracowników.

Cyfryzacja rozumiana jest najczęściej jako automatyzacja i integracja procesów produkcyjnych,  narzędzia cyfrowe wspierające procesy marketingowe i sprzedażowe, rozwój usług zdalnych , wdrażanie zaawansowanych narzędzi i systemów informatycznych, przejście na rozwiązania oparte na chmurze oraz nowe technologie zwiększające produktywność i efektywność pracowników

Na wdrażanie zaawansowanych narzędzi IT, w tym systemów klasy WMS, wskazało 67% badanych firm. Bardzo dużym zainteresowaniem cieszą się też rozwiązania chmurowe. Blisko 70% firm produkcyjnych potwierdzają gotowość na przeniesienie swojego oprogramowania do chmury w przeciągu 2 do 3 lat.

Podobny trend widzimy również wśród klientów produkcyjnych, korzystających z rozwiązania ExpertWMS. Coraz więcej firm zintensyfikowało działania i przyspieszyło podejmowanie decyzji
w zakresie cyfryzacji, widząc w tym możliwość poprawy efektywności pracy, pozyskania nowych klientów, obniżenia kosztów oraz zwiększenia konkurencyjności firmy.

Artykuł ukazał się czasopiśmie Eurologistics, nr 4/2021