Import środków ochrony indywidualnej

Od początku pandemii media nieustannie donoszą o nieudanym imporcie środków ochrony indywidualnej, czyli towarów, które mają chronić zdrowie i życie ludzi. Nawet spektakularnie dostarczone maseczki największym samolotem świata okazały się nie spełniać norm. Jak zatem dokonywać importu środków ochrony indywidualnej, aby sprostać wszystkim wymaganiom bezpieczeństwa?

Wyjaśnię od razu, że maseczki to tylko niewielka część środków ochrony indywidualnej (ŚOI), czyli wyposażenia w celu ochrony przed zagrożeniami. Do ŚOI zaliczamy szeroko rozumianą odzież ochronną oraz środki ochrony: kończyn, głowy, twarzy i oczu, m.in. okulary ochronne, słuchu, układu oddechowego, izolujące cały organizm.
W marcu, kiedy na dobre rozpoczęła się pandemia, wiele firm skorzystało z szansy, jaką był rynek popytu, i rozpoczęło nerwowe poszukiwania na świecie środków ochrony indywidualnej, a potem szybko importowało towar spoza terenu UE. Niestety, specyfika produktów oraz rynek, na którym towar kupujemy, obarczone są wieloma skomplikowanymi procedurami i powodują wiele trudności z wprowadzeniem do obrotu. Okazało się zatem, że szybko niestety nie oznacza dobrze i polski rynek zalała fala m.in. maseczek i fartuchów niespełniających norm bezpieczeństwa.
Odpowiedź na pytanie, dlaczego tak się stało, jest bardzo prosta. Podmioty importujące koncentrowały się na cenie i czasie realizacji przedsięwzięcia, zapominając całkowicie o podstawowych zasadach, jakimi należy kierować się, organizując zakup i import środków ochrony indywidualnej. Jestem też pewna, że podejmowano się tego bez znajomości dodatkowych przepisów wynikających z różnych aktów prawnych. A należy zaznaczyć, cytując art. 237 § 3 Kodeksu pracy, że „Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach”.

Wymagania celne dla ŚOI w UE

Firmy zamawiające produkty często opierają się tylko i wyłącznie na opisach przedstawianych przez sprzedającego. To duży błąd. Należy przede wszystkim zdefiniować cel i odbiorcę, dla którego towar jest potrzebny, zapoznać się z parametrami, deklaracją zgodności, oznaczeniami na towarze, normami i wymogami, jakie stawia nam prawo unijne. Jeżeli towar jest przeznaczony do konsumpcji, to przy zamówieniu należy przekazać dostawcy tzw. środki polityki handlowej. Środki polityki handlowej to zakazy i ograniczenia w formie przepisów ustanowionych przez UE, które są wymagane we wprowadzaniu towar na rynek unijny.

Import ŚOI zgodny z prawem UE

Sprowadzając do Polski środki ochrony indywidualnej, należy zapoznać się rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia wcześniej obowiązującej dyrektywy Rady 89/686/EWG. Jednym z uzasadnień wprowadzenia nowych przepisów jest doświadczenie związane ze stosowaniem właśnie tej dyrektywy, które wykazało niedociągnięcia i niezgodności w odniesieniu do zakresu produktów i procedur oceny zgodności. Uwzględniając zatem doświadczenia i doprecyzowując ramy, w jakich produkty objęte niniejszym rozporządzeniem mogą być udostępniane na rynku, należało zmienić i rozszerzyć niektóre aspekty dyrektywy 89/686/EWG poprzez zastąpienie dyrektywy UE aktem prawnym wyższym rangą, czyli rozporządzeniem.
Unijny akt prawny nakłada na producenta wyłącznie obowiązek przeprowadzenia procedury oceny zgodności, ponieważ tylko producent posiada dokładną wiedzę o procesie projektowania i produkcji. Tym samym importer zobowiązany jest zapewnić zgodność wprowadzanych na rynek unijny ŚOI pochodzących z państw trzecich z wymaganiami niniejszego rozporządzenia, w szczególności zapewnić, aby producenci przeprowadzali odpowiednie procedury oceny zgodności. Dlatego też wprowadzono przepis, zgodnie z którym importerzy muszą upewniać się, że ŚOI wprowadzane przez nich do obrotu są zgodne z wymaganiami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 oraz że nie wprowadzają do obrotu ŚOI niespełniających tych wymagań lub stwarzających zagrożenie. Przepisy te dotyczą między innymi obowiązku przeprowadzenia przez producenta (eksportera) procedury oceny zgodności oraz oznakowania CE oraz zagwarantowania, że dokumentacja techniczna sporządzona przez producenta jest dostępna na potrzeby kontroli ze strony właściwych organów krajowych.

Szczegółowe wymogi przy imporcie ŚOI

Dla wszystkich ŚOI konieczna jest deklaracja zgodności, certyfikat zgodności oraz właściwe oznaczenie na towarze. Prawidłowym oznakowaniem produktu jest zamieszczenie na opakowaniu:
• znaku CE;
• oznaczenia klasy produktu;
• adnotacji o tym, czy produkt jest przeznaczony do jednokrotnego czy wielokrotnego użycia;
• normy, które wyrób spełnia.
W przypadku towaru zapakowanego w opakowania jednostkowe, który jest przeznaczony do sprzedaży detalicznej, producent czy też upoważniony importer zobowiązany jest umieścić znak CE, swoją nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy oraz adres pocztowy, pod którym można się z nim skontaktować. Do towaru muszą zostać załączone instrukcje określające przeznaczenie oraz zasady bezpiecznego użytkowania w języku łatwo zrozumiałym dla użytkowników końcowych.

Skuteczna odprawa celna

Jak widać z powyższego, podmioty importujące produkty muszą precyzyjnie składać zamówienia, aby dostawca wiedział dokładnie, jakie importer ma oczekiwania wobec zamawianego towaru i w przypadku kontroli celnej przeszedł takową pozytywnie. Organy celne mogą poprosić o ocenę prawidłowości spełnionych wymogów UE Inspekcję Handlową z UOKiK. W przypadku wyrobów medycznych kontrolę ma prawo przeprowadzić również Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, a przy produktach używanych przez pracowników takie prawo ma również Państwowa Inspekcja Pracy. Jak więc widać, w Polsce jest wiele instytucji państwowych, które mogą mieć wpływ na wyrażenie zgody na wprowadzenie towaru na teren UE.
Do podstawowych dokumentów wymaganych przy każdej dostawie należą faktura handlowa z realną, wolnorynkową ceną sprzedaży, która pociąga za sobą płatność oraz packing lista i list przewozowy.
W obecnej sytuacji zachorowalności na Covid-19, wiele firm sprowadza do Polski środki ochrony indywidualnej. I niestety popełniają dużo błędów. Na co dzień analizuję dokumenty zakupu załączane do odprawy celnej, często wynika z nich, że przedsiębiorcy już na samym początku popełniają błędy, które skutkują niemożliwością dokonania odprawy celnej lub generują dodatkowe duże koszty związane z procedurami naprawczymi. Analizując te sytuacje, doradzam, aby w celu uniknięcia problemów przy realizacji skomplikowanych transakcji w obrocie towarowym z zagranicą, należycie precyzować zamówienia, weryfikować dokumenty załączone do wysyłki towaru przed realizacją transportu. Każdorazowo przed dokonaniem jakiejkolwiek płatności za zakupiony towar należy też zweryfikować chińskiego kontrahenta oraz sprawdzić dokumenty dotyczące interesującego nas produktu (certyfikaty CE, test reports, deklaracja zgodności).