Jazda dwuosobowa

Jazda w obsadzie dwuosobowej niesie ze sobą korzyści, ale także pewne trudności. Szybkość realizowanego przewozu, czy też lepsze wdrożenie nowych pracowników wymaga skrupulatności przy rejestrowaniu oraz rozliczeniu czasu pracy kierowców.

Załogę kilkuosobową definiuje art. 4 lit. o) Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r[1]. To sytuacja, gdy w trakcie okresu prowadzenia pojazdu, pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi odpoczynkami lub pomiędzy dziennym a tygodniowym odpoczynkiem, w pojeździe przebywa co najmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia ciężarówki. Przepis dopuszcza, aby przez pierwszą godzinę obsady kilkuosobowej, w środku transportu znajdowała się tylko jedna osoba, druga musi dołączyć przed upływem pierwszej godziny oraz być obecna przez resztę czasu.

Czas pracy oraz przerwy

Podstawową zaletą załogi dwuosobowej jest możliwość skorzystania z wydłużonego dziennego czasu prowadzenia pojazdu. Kierowca należący do załogi dwuosobowej musi skorzystać z kolejnego dziennego okresu odpoczynku w ciągu 30 godzin od zakończenia poprzedniego dziennego lub tygodniowego odpoczynku. W przypadku obsady jednoosobowej są to 24 godziny.

W czasie 30-godzinnego dziennego okresu rozliczeniowego odpoczynek musi trwać co najmniej 9 godzin, przy czym nie jest on liczony jako odpoczynek skrócony. Wymiar odpoczynku kierowcy obsady jednoosobowej wynosi natomiast co do zasady 11 godzin. Jeżeli trwa mniej niż 11 godzin, ale co najmniej 9 godzin wówczas uznaje się go za skrócony dzienny okres odpoczynku.

Dzienny czas prowadzenia pojazdu przez każdego z kierowców nie może przekroczyć 9 godzin. Wyjątkowo, może zostać on wydłużony do maksymalnie 10 godzin, jednak nie częściej niż dwa razy w tygodniu. Po okresie prowadzenia pojazdu trwającym 4,5 godziny, każdemu z kierowców przysługuje przerwa w wymiarze co najmniej 45 minut, przy czym dopuszcza się jej odebranie w czasie jazdy w charakterze pasażera. Wystarczy zatem, aby kierowcy zmieniali się co 4 i pół godziny z uwzględnieniem 45-minutowej przerwy oraz wykorzystali wspólnie dziewięciogodzinny odpoczynek, podczas którego pojazd nie będzie w ruchu.

Pilnowanie tachografu

Każda zmiana kierowców powinna być skrupulatnie odnotowana w tachografie. Posiada on dwie odrębne „kieszenie”. W pierwszą z nich należy włożyć kartę kierowcy, który aktualnie będzie kierował, bowiem tylko w niej rejestrowany jest ruch pojazdu. W drugą należy włożyć kartę kierowcy pełniącego tzw. dyżur jadąc jako pasażer.

Warto pamiętać, że sama zmiana umiejscowienia kart w tachografie nie stanowi rozpoczęcia lub zakończenia dziennego czasu prowadzenia pojazdu. Czas wymiany kart w tachografie winien być kwalifikowany jako „inna praca” w rozumieniu art. 4 lit. e) Rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Podczas zmiany karty tachograf cyfrowy może oczekiwać podania kraju rozpoczęcia i zakończenia pracy, jednak nie ma konieczności każdorazowego wprowadzania tych danych. Zgodnie z art. 34 pkt. 7 Rozporządzenia (UE) nr 165/2014[2] wymóg taki istnieje wyłącznie przed rozpoczęciem dziennego okresu pracy i po jego zakończeniu.

Wynagrodzenie załogi wieloosobowej

Na wynagrodzenie kierowcy pracującego w załodze składa się wynagrodzenie za wykonanie zadań pracowniczych, tj. prowadzenie pojazdu oraz wynagrodzenie za czas dyżuru. Ustawa o czasie pracy kierowców[3] wyróżnia dwa rodzaje dyżurów. Pierwszy, zwykły dyżur, to czas, w którym kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do jej wykonywania w zakładzie pracy lub innym wyznaczonym przez pracodawcę miejscu. Drugi rodzaj dyżuru występuje w przypadku, gdy ciężarówkę prowadzi dwóch lub więcej kierowców. Czasem takiego dyżuru jest czas nieprzeznaczony na kierowanie pojazdem, w którym kierowca pełni rolę pasażera.

Rekompensatą za okres dyżuru w przypadku, gdy pojazd prowadzi drugi kierowca jest wynagrodzenie w wysokości ustalonej w przepisach obowiązujących u danego pracodawcy. Nie może być to jednak kwota niższa od połowy wynagrodzenia wynikającego z osobistej stawki zaszeregowania pracownika.

W praktyce planowanie i rozliczanie czasu pracy kierowcy załogi kilkuosobowej może okazać się utrudnione. Przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z 18 stycznia 2012 r., sygn. II PK 116/11, wskazał że pracodawca powinien w pierwszej kolejności zaplanować pracownikowi tyle godzin wykonywania normalnych obowiązków zawodowych w okresie rozliczeniowym, ile wynika z zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Równocześnie według składu orzekającego: w sytuacji pełnienia dyżuru, przypadającego na normalny czas pracy, kierowcy nie przysługuje poza standardowym wynagrodzeniem dodatkowa kwota za czas dyżuru.

[1] Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 102, str. 1 z późn. zm.).

[2] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. U. UE. L. z 2014 r. Nr 60, str. 1).

[3] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1412 z późn. zm.).