Jednostka ładunku na palecie

Dzisiaj nikt już nie wyobraża sobie transportu jednostkowych opakowań, które ładowane byłyby ręcznie do pojazdu. Paleta stała się standardem. Kierowcy, pokonując trasę, nawet nie muszą myśleć o przewożonych towarach. Palety z towarami są ładowane do pojazdu, mocowane i w punkcie docelowym wyładowywane. Paleta w sposób oczywisty upraszcza proces załadunku i wyładunku towarów, niemniej należy zdawać sobie sprawę, że nawet tak genialne rozwiązanie nie rozwiąże wszystkich problemów związanych z bezpieczeństwem.

Nie mówimy tu o paletach z litymi ścianami (gitterbox), które mogą pełnić rodzaj skrzyni, tylko o paletach będących platformą do załadowania ładunku.

Paleta tworzy jedynie możliwości do przewożenia towarów. Dzięki ułożeniu towarów, bez względu na ich kształt, możemy łatwo dokonać ich przemieszczenia. Nie oznacza to jednak, że paleta jest automatycznie jednostką, która może zostać załadowana na pojeździe. Stanie się tak, gdy towary umieszczone na palecie stworzą „jednostkę ładunkową” (Cargo Unit).

Jednostka ładunkowa

Różne ładunki mogą być traktowane jako jednostka ładunkowa wtedy gdy między nimi lub elementami ładunku nie zostają próżne, niezabezpieczone przestrzenie (takie, które umożliwiałyby przemieszczenie się ładunku), gdy poszczególne elementy są ze sobą połączone lub związane, lub gdy elementy ładunku są zabezpieczone przed wysunięciem się lub zmianą położenia. W praktyce jednostkę ładunkową możemy stworzyć poprzez zblokowania lub związanie.

Nawet gdy towary ułożymy na palecie, nie oznacza to automatycznie możliwości potraktowania takiej kombinacji jako jednostki ładunkowej. Oznacza to, że pomimo luźnego ułożenia na palecie towary nie będą mogły być zamocowane razem, lecz elementy mocowania powinny obejmować poszczególne części takiego ładunku.

Źle zapakowane palety mogą nie tylko stworzyć zagrożenie, lecz spowodować wiele niepotrzebnych kosztów i trosk. Musimy zatem myśleć o palecie jak o przestrzeni, którą należy tak wypełnić towarami, by dało się z nich uczynić jednostkę ładunkową. Tylko w takim przypadku w pełni wykorzystamy dobrodziejstwa tego: wynalazku, jakim jest paleta.

Folia a problem paletyzacji

Podstawowym błędem popełnianym przez załadowców i przewoźników jest przyjęcie założenia, że każdy towar ułożony na palecie nadaje się do transportu. Paleta stanowi podstawę dla przygotowania ładunku, lecz nie rozwiązuje problemu ułożenia ładunku. Często spotykamy się z twierdzeniem, iż paleta owinięta folią nadaje się do transportu. Taka paleta nadaje sie do magazynu, ale stwarza problemy w transporcie.

Towar w postaci krążków z drutem został ułożony na palecie i obwinięty folią. Nie zwrócono jednak uwagi, że: po pierwsze – towar nie jest sztywny, co oznacza możliwość zmiany kształtu w przypadku zadziałania siły, po drugie – towar nie zajmuje całej powierzchni palety, co wyklucza możliwość zablokowania/oparcia, po trzecie – poza zafoliowaniem nie mamy do czynienia z żadnym zabezpieczeniem. Wystarczy pochylić paletę, by towar zaczął się zsuwać.

Musimy zatem myśleć o palecie, jak o przestrzeni, którą należy tak wypełnić towarami, by dało się z nich uczynić jednostkę ładunkową

Przykład ten pokazuje, w jaki sposób rozwiązano problem magazyniera, ale nie kierowcy. Planując wysyłki na paletach nie możemy zapomnieć o tym, iż w przypadku, gdy towary będą podlegały dalszym operacjom transportowym – muszą nadawać się do zamocowania przy pomocy dostępnych środków. Nie oznacza to, że takiej niejednolitej palety nie można zabezpieczyć. Oczywiście można, muszą być jednak używane w tym celu siatki oraz inne dostępne powszechnie środki mocujące.

Paleta z towarami ADR

Szczególnie istotne jest odpowiednie przygotowanie palety do przewozu towarów niebezpiecznych. Przepisy, które obowiazują od 1 lipca 2013 r., pozwalają na zastosowanie norm podczas oceny, czy ładunek jest zamocowany poprawnie. Brzmienie przepisu 7.5.7.1 uzupełniono o następującą uwagę: „Wymagania określone w tym przepisie uważa się za spełnione, jeżeli ładunek jest zabezpieczony zgodnie z normą EN 12195-1:2010”. Zanim jednak wyjaśnione zostanie, co oznacza zacytowanie tej właśnie normy, należy przytoczyć zapisy przepisu.

Stanowi on, iż sztuki przesyłki zawierające materiały niebezpieczne lub nieopakowane przedmioty niebezpieczne powinny być umocowane przy użyciu odpowiednich urządzeń (np. pasów spinających, burt przesuwanych lub przegród nastawnych), umożliwiających ich unieruchomienie w pojeździe lub w kontenerze w sposób zapobiegający takiemu ich przemieszczaniu podczas przewozu, które mogłoby spowodować zmianę orientacji sztuk przesyłki lub ich uszkodzenie. Mocowanie ładunków składa się zatem z co najmniej dwóch elementów. Pierwszym jest przygotowanie palety w taki sposób, by umieszczone na niej towary nie mogły przesunąć się i zmienić swojej orientacji. Drugi jest związany z umocowaniem lub unieruchomieniem gotowych produktów operacji pakowania w pojeździe. Przemieszczaniu sztuk przesyłki można również zapobiec poprzez wypełnienie wszystkich wolnych przestrzeni pomiędzy nimi przy użyciu przekładek lub poprzez blokowanie i usztywnianie sztuk przesyłki.

Zgodnie z następnym przepisem (7.5.7.2) sztuki przesyłki nie powinny być piętrzone, o ile ich konstrukcja nie przewiduje piętrzenia. W przypadku, gdy sztuki przesyłki odpowiadające różnym typom konstrukcji mają być ładowane razem, należy zwrócić uwagę na ich wzajemną zgodność w zakresie piętrzenia. Oznacza to obowiązek uwzględnienia możliwości piętrowania podczas przygotowywania palet. Dobrym rozwiązaniem jest w tym przypadku stosowanie ochron kątowych, przekładek czy wreszcie palet kładzionych na górę gotowej palety. Najbardziej optymalnym roziwiązaniem jest nie tylko owijanie poszczególnych ładunków na palecie folią, lecz zastosowanie pasków z tworzywa pozwalajacych na ustabilizowanie elementów ładunku.

Warto zwrócić uwagę, że zacytowano w przepisach nie całą normę, lecz jej pierwszy arkusz. Pełna nazwa tego arkusza brzmi: „Zestawy do utwierdzania ładunków na pojazdach drogowych – Bezpieczeństwo – Część 1: Obliczanie sił mocowania”. Oznacza to, że stworzono podstawę do oceny.

Towar nadawany do transportu powinien być tak przygotowany i zamocowany, by wytrzymał siły wywołane przeciążeniami w transporcie odpowiadając sile w kierunku jazdy równej 80% masy ładunku, a w pozostałych keirunkach 50%. Samo zafoliowanie nie będzie wystarczające. Paleta stanowi jedynie podstawę dla przygotowania ładunku.