Kilka słów o paletach

Uważa się, że paleta jest najbardziej rozpowszechnionym nośnikiem służącym do składowania towarów, a także ułatwiającym ich sprawne przemieszczanie. Z uwagi na jej ogromną popularność w obszarze logistyki i magazynowania dostępnych jest wiele modeli palet, które różnią się rodzajem wykonania, a także funkcjonalnością.

Dobrze znany standard

Podstawowym, wystandaryzowanym, a przez to najbardziej popularnym nośnikiem jest paleta EUR – płaska paleta drewniana o wymiarach 800 mm/1200 mm. Jest ona nośnikiem 4-wejściowym, zgodnie z normą EN-13698-1, w której każdy element konstrukcyjny jest ściśle opisany. Prawo wytwarzania takich palet mają tylko wyspecjalizowane zakłady produkcyjne. Licencjonowane palety zapewniają zatem dotrzymanie standardów jakości produkcji, co wiąże się z utrzymaniem walorów użytkowych palety, takich jak trwałość czy nośność.
Oryginalne europalety zawierają szereg znaków świadczących o tym, że zostały wyprodukowane przez licencjonowanego przez EPAL producenta. Na stronie internetowej organizacji znaleźć można znaki graficzne cechujące legalne palety EUR (www.epal-pallets.org).
Ważnym aspektem wpływającym na popularność certyfikowanych palet EUR jest umożliwienie korzystającym z nich prowadzenia wymiany paletowej. Oczywiście na linii nadawca – odbiorca dochodzić może do sporów na temat tego, czy dana paleta spełnia wymogi. Wówczas pomocne są parametry znajdujące się w odpowiednich normach (opisanych na stronie www EPAL) bądź też wskazania z karty oceny palet ECR (dostępne na stronie internetowej: www.ecr.pl). Jest to graficzne narzędzie zawierające wskazówki pomocne przy ustalaniu, czy paleta spełnia określone normy. Karty te są uznanym przez PKN EPAL (Ogólnopolski Związek Pracodawców Producentów Europalet, polski członek międzynarodowej organizacji EPAL) narzędziem i z powodzeniem wykorzystywane są przez wielu przedsiębiorców z różnych branż, a także w firmach transportowych i logistycznych.
Normy palet EUR określają również jej standardy produkcji, opisując materiał, z którego musi być wykonana, wymiary desek, poszczególne materiały, a nawet miejsca umieszczenia oznakowań. Dzięki takiemu zabiegowi każda paleta wyglądająca podobnie, ale nieposiadająca kompletu prawidłowych znaków, nie może być traktowana jako paleta EUR. Niestety, na polskim rynku wciąż krążą palety podrabiane – wykonywane ze słabszych materiałów (np. z wykorzystaniem nielicencjonowanych gwoździ, desek nie z litego drewna) – których wytwórcy w myśl m.in. Ustawy Prawo własności przemysłowej mogą podlegać karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art.305 par.1 Dz. U. 2001 Nr 49 poz. 508).

Kiedy standard nie wystarcza

Pod pojęciem „paleta” funkcjonuje jednak nie tylko opisany powyżej produkt, zgodny z normą EUR. Mianem tym określane są różne nośniki umożliwiające składowanie i przemieszczanie ładunków. Najczęściej wykonywane są z drewna, ale również z tworzyw sztucznych, czy aluminium. Najbardziej popularne są tzw. palety jednorazowe – drewniane nośniki o wymiarach 800 x 1200 mm lub 1000 x 1200 mm. Ich produkcja nie jest obwarowana normami, jak dla palet EUR, stąd różna jest jakość ich wykonania oraz możliwość uwzględnienia specyficznych wymogów klientów . Na przykład palety drewniane specjalne o wymiarach dostosowywanych do ładunku, jaki ma być na nich składowany; palety z tworzywa – wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym czy spożywczym (przede wszystkim z powodu łatwości utrzymania w czystości, czy wykonania z materiału, który nie wchłania płynów).
Inne palety jednorazowe idealnie sprawdzają się wszędzie tam, gdzie wymagane są niestandardowe wymiary bądź wyjątkowy materiał wykonania palety (np. ze względów sanitarnych).
Nośnikami tego rodzaju dużo trudniej jednak zarządzać w kontekście prowadzenia salda paletowego i gospodarki paletowej. Dlaczego? Ponieważ przy braku jednoznacznych wytycznych co do jakości i stanu palet, zwykle dochodzi do konfliktu na linii producent (wysyłający swój towar na nośniku paletowym) – odbiorca, który powinien ten lub inny, wcześniej otrzymany nośnik, zwrócić. W przypadku wykorzystywania w łańcuchu logistycznym europalet, normą jest wymaganie nadawcy, aby odbiorca ładunku bezpośrednio podczas odbioru przesyłki bądź też w oznaczonym, późniejszym czasie, dokonał zwrotu nośnika paletowego, zachowując przy tym jego nienaruszony stan. Procedura ta umożliwia wielokrotne wykorzystanie tej samej palety w cyklach logistycznych.

Nie kupuj, wynajmij

Na rynku palet funkcjonują również inne rozwiązania, znane jako zamknięte poole paletowe. Jest to zbiór charakterystycznych nośników znakowanych w specjalny sposób, na przykład malowanych na określony kolor, będących własnością firmy wynajmującej je swoim klientom. Właściciel palet odpowiada wówczas za cały proces obrotu/wymiany nośników, a klient, ponosząc pewną opłatę za taką usługę, zdejmuje z siebie konieczność prowadzenia sald paletowych, czy też wyjaśniania sporów z kontrahentami dotyczących jakości zwracanych palet.
W obszarze magazynowania wykorzystywanych jest wiele rozwiązań pooli paletowych. Różną się one m.in. rodzajem palet dostępnych na wynajem, sposobem kwotowania takiej usługi, czy realizacją dostaw i zwrotów nośników. Jednym z przykładów są palety oferowane przez IPP Pooling, gdzie dostępne są zarówno palety spełniające standardy EUR, jak również nośniki drewniane o innych wymiarach czy konstrukcji lub palety z tworzywa.
Podobne rozwiązania oferuje również przedsiębiorstwo LPR (La Palette Rouge) – jedna z wiodących w Europie firm w branży zamkniętego poolingu paletowego. LPR
obraca rocznie w Europie ok. 92 mln nośników, oferując zarówno palety o standardzie EUR, jak również palety przemysłowe, półpalety, a także palety typu Dusseldorfer – spotykane najczęściej w punktach handlowych, gdzie służą jednocześnie jako nośnik transportowy, a także jako podstawa pod ekspozycję towaru.
Na polskim rynku w tym obszarze działa również firma CHEP, której charakterystyczne niebieskie palety spotykane są w wielu branżach, a dzięki centrom dystrybucyjnym położonym w 35 krajach przedsiębiorstwo oferuje usługi na skalę międzynarodową. Firma oferuje zarówno pełnowymiarowe palety o standardzie EUR, jak również inne nośniki, w tym np. ćwierćpalety przeznaczone do ekspozycji towarów (sprawdzające się na małych przestrzeniach).
Wykorzystywanie przez przedsiębiorców palet w zamkniętym poolu powoduje, że ponoszą oni koszty związane z wynajmem, natomiast zdejmują z siebie cały ciężar administracyjnej i logistycznej pracy, która na co dzień towarzyszy zarządzaniu obrotem paletowym. Należy mieć również na uwadze fakt, że jeżeli klientem firmy wynajmującej jest również odbiorca ładunku, ma on dodatkową korzyść polegającą na możliwości wykorzystania palet, na których przyjechał do niego towar, w swoim biznesie.
Odrębnym zagadnieniem jest korzystanie z zamkniętego poolu paletowego przez przedsiębiorcę tylko w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Rozwiązania takie spotykane są na przykład w branży FMCG, gdzie ładunki nadawane do odbiorców wysyłane są na specjalnie znakowanych paletach, dzięki czemu, z uwagi na charakterystyczne logotypy, nie stanowią interesującego przedmiotu do dalszej odsprzedaży, ani też nie mogą być wykorzystane w otwartym obrocie paletowym. Za przykład może tu posłużyć zielona paleta sieci handlowej Żabka.

Co wybrać?

Jak widać, z pozoru prosty przedmiot, jakim jest paleta, w rzeczywistości potrafi przybierać bardzo różne formy, a zarządzanie jej cyklem życia nie należy do prostych zadań. Szeroki wachlarz rozwiązań, jakie daje rynek, pozwala jednak dopasować rodzaj nośnika i formę zarządzania do specyficznych potrzeb przedsiębiorcy. Nie jest więc tak, że zamknięty pool paletowy to idealne rozwiązanie dla każdego. Wszak wchodzić trzeba wówczas w pewne tryby narzucane przez operatora, co z kolei ogranicza możliwości kreowania własnych rozwiązań na przykład jeszcze bardziej optymalizujących procesy w firmie. Dlatego każda decyzja związana z wyborem nośnika dla towarów musi być poprzedzona rzetelnie przeprowadzoną analizą potrzeb oraz rynku pod kątem dopasowania rozwiązania do konkretnego przypadku.

Artykuł pochodzi z książki: „Praktyczne wskazówki zarządzania łańcuchem dostaw”

KOMENTARZ

Paleta jest najbardziej rozpowszechnionym nośnikiem służącym do składowania towarów, który ułatwia ich przewożenie. W przypadku systemu stosowanego od wielu lat, czyli otwartego poolu paletowego, kłopotliwe może być utrzymanie odpowiedniej jakości palet i eliminacja ich podróbek oraz kontrola kosztów operowania nośnikami. Dlatego, najbardziej rozsądną opcją jest zamknięty pooling paletowy – wraz z nim firma uwalnia się od wysokich kosztów i czasochłonnego obowiązku zarządzania nośnikami. Właścicielem palet jest operator poolu, który odpowiada za administrowanie nimi, kontrolę i konserwację.
Rosnące koszty pracy oraz ceny drewna (palety zdrożały w tym roku o około 20%) powodują, że pooling zamknięty będzie bardziej pożądany i będzie się rozwijał. Istotny jest też aspekt środowiskowy, który staje się standardem i obowiązkiem firm – pooling idealnie wpisuje się w ideę zrównoważonego rozwoju.
Do niedawna w Polsce paleta drewniana była solidnym standardem. Ale tak naprawdę materiał z jakiego wykonana jest paleta często określają wymagania jakie stawia dana branża. Plastikowe palety są coraz częściej stosowane np. w przemyśle spożywczym, w strefach czystych, czy w farmacji. Bez wątpienia jednak palety drewniane będą jeszcze długo podstawą działania firm poolingowych w branży FMCG. W związku z tym IPP kupuje drewno tylko z certyfikowanych upraw oraz sadzi drzewa, aby odbudowywać lasy w rejonach, gdzie wylesianie postępuje najszybciej.
Największa rewolucja już się dzieje w dziedzinie śledzenia palet i innych nośników w czasie rzeczywistym. Odbywa się to poprzez dodawanie do nich inteligentnych urządzeń – każda paleta będzie mogła być śledzona w aplikacji, będziemy znali jej aktualną lokalizację, historię ruchów, w zależności od potrzeb firmy będzie można sprawdzać w jakiej temperaturze była składowana, czy jakim przechyłom była poddawana. W IPP pierwsze oferty na palety IoT zostały już przygotowane.