Kolejne problemy z odliczeniami VAT w transporcie

Zmiana interpretacji przepisów?

Do czasu wydania wskazanych orzeczeń, kwestia prawa podatników do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup paliwa za pomocą kart paliwowych nie budziła większych wątpliwości. Zarówno w orzecznictwie sądowym, jak i w interpretacjach organów podatkowych przyznawano niemal jednolicie, że emitent kart paliwowych uczestniczy w transakcji zakupu i sprzedaży paliwa, a zatem zarówno on, jak i klient korzystający z karty mają prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych przez siebie zakupów.

Tymczasem w lipcowym orzeczeniu NSA uznał, że w sytuacji, gdy podatnik nabywa paliwo na stacji benzynowej, korzystając z kart paliwowych, nie posiada z tego tytułu prawa do odliczenia VAT. W stanie faktycznym sprawy występowały trzy podmioty: wystawca kart paliwowych, dostawca paliwa i podatnik korzystający z kart paliwowych. Zakup paliwa następował w ten sposób, że podatnik nabywał paliwo na stacji benzynowej za pomocą kart paliwowych, dostawca paliwa wystawiał fakturę na emitenta kart paliwowych, który następnie refakturował zakup paliwa na podatnika.

Sąd uznał, opierając się na wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Auto Lease Holland BV (C-185/01), że przedstawiony schemat zakupu paliwa nie stanowi transakcji łańcuchowej, o której mowa w art. 7 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług. Zdaniem NSA mamy do czynienia w tym przypadku z usługą finansową polegającą na kredytowaniu przez wystawcę kart zakupu paliwa przez podatnika. W konsekwencji nie dochodzi do dostawy paliwa pomiędzy stacją benzynową, a emitentem kart oraz pomiędzy emitentem kart a podatnikiem. Podatnikowi (ostatecznemu nabywcy paliwa) nie przysługuje więc prawo odliczenia VAT od paliwa zakupionego w ten sposób.

NSA w opisanym wyroku przedstawił niezwykle niekorzystne dla podatników stanowisko, przy czym dotyczy ono zarówno wystawców kart, jak i podatników nabywających paliwo przy ich pomocy. Podkreślić należy, że wyrok dotyczy konkretnej sytuacji faktycznej i nie można w uniwersalny sposób przełożyć wniosków zaprezentowanych przez NSA na sytuację innych podatników.

Indywidualne podejście do podatnika

Każda umowa i każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy z punktu widzenia ryzyka zastosowania przez organy podatkowe interpretacji zaprezentowanej w omawianym wyroku. W szczególności istotne są takie okoliczności, jak to, kto jest emitentem kart paliwowych oraz jak kształtują się relacje umowne pomiędzy emitentem, dostawcą paliwa a firmą transportową oraz jakie są prawa i obowiązki poszczególnych podmiotów. Sprawa Auto Lease, która stanowiła podstawę wyroku NSA, oparta była bowiem na specyficznych okolicznościach, które niekoniecznie dotyczyć muszą każdego przedsiębiorcy korzystającego z kart paliwowych.

Ujmując kwestię w pewnym uproszczeniu, można zakładać, że prawo do odliczenia podatku nie będzie kwestionowane w sytuacji, gdy emitentem karty jest koncern paliwowy – wówczas bowiem paliwo sprzedawane jest przez koncern bezpośrednio końcowemu użytkownikowi. Sprawa będzie z pewnością bardziej skomplikowana, gdy emitentem jest operator kart, który działa jako pośrednik w zakupie paliwa pomiędzy koncernem paliwowym a ostatecznym odbiorcą. W takiej sytuacji duże znaczenie mają szczegółowe postanowienia konkretnej umowy i trudno byłoby formułować uniwersalne wskazówki w tym zakresie. Z pewnością konieczna jest indywidualna konsultacja z doradcą podatkowym.

Ryzyko podatkowe firm transportowych

Biorąc pod uwagę fakt, że w orzecznictwie sądowym sformułowane zostały także poglądy przeciwne do tego zaprezentowanego w omawianym wyroku NSA, z punktu widzenia zarządzania ryzykiem podatkowym firm transportowych celowe byłoby wystąpienie przez nie o indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego. Uzyskanie indywidualnych (pozytywnych) interpretacji w tej kwestii zabezpieczałoby je przed ewentualnymi negatywnymi skutkami zastosowania przez organ podatkowy wykładni przepisów przyjętej w analizowanym wyroku NSA.

Przyjęcie bowiem przez fiskusa (np. w trakcie kontroli podatkowej lub skarbowej) poglądu wynikającego z lipcowego wyroku NSA miałoby dla firm transportowych niebagatelne konsekwencje. W najgorszym scenariuszu zakwestionowane zostałoby ich prawo do odliczenia podatku naliczonego od wszelkich towarów (nie tylko paliw) nabytych z użyciem kart paliwowych i to za cały okres nieobjęty przedawnieniem. Powstałe w ten sposób zaległości podatkowe firmy musiałby w razie negatywnego rezultatu sporu z fiskusem uiścić wraz z odsetkami za zwłokę. Właściciele indywidualnych firm oraz menedżerowie spółek musieliby liczyć się także z sankcjami karno-skarbowymi − grzywnami w wysokości zależnej między innymi od wielkości zaległości.