Kto zapłaci za błędny list przewozowy?

Przewoźnik bowiem zazwyczaj zmuszony jest ponieść dodatkowe koszty na skutek zastosowania się do treści listu przewozowego, która następnie okazała się nieprawidłowa. W artykule odpowiem na pytanie, czy jest on uprawniony do domagania się zwrotu takich kosztów w świetle zapisów Konwencji CMR.

Dane w liście a Konwencja CMR

Rozważania rozpocząć należy od stwierdzenia, że Konwencja CMR zawiera postanowienia dotyczące danych, jakie powinien zawierać list przewozowy. Wspomniany akt reguluje również kwestie odpowiedzialności za treść poszczególnych zapisów dokumentu przewozowego. Przechodząc do szczegółów wskazać należy, że nadawca odpowiada wobec przewoźnika w szczególności za prawidłowość zapisów dotyczących adresu nadawcy, miejsca i daty przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidzianego miejsca jego wydania, adresu odbiorcy, wagi brutto lub inaczej wyrażonej ilości towaru, a także kosztów związanych z przewozem.

Wskazane treści są wprost wymienione w Konwencji CMR. Należy jednak mieć na uwadze, że nadawca odpowiada również wobec przewoźnika za poprawność wszelkich innych danych lub instrukcji, wydanych przez niego w celu wystawienia listu przewozowego lub w celu wniesienia ich do niego.

Uzupełniając wcześniejsze rozważania uznać należy, że odpowiedzialnością określonych osób objęty jest również brak określonych informacji w liście przewozowym, których niezamieszczenie doprowadziło w konsekwencji do powstania szkody.

Szkoda za błędną treść

Przy omówieniu zasad odpowiedzialności za błędny list przewozowy zaznaczyć należy, że zgodnie z ogólnymi regułami konieczne jest zaistnienie szkody w związku z nieprawidłową treścią konkretnego listu przewozowego. Zaistnienie takiej szkody po stronie przewoźnika łatwo sobie wyobrazić. Mogą to być przykładowo koszty transportu z błędnie wskazanego w liście przewozowym miejsca rozładunku do miejsca właściwego lub wysokość kary z tytułu przeważenia pojazdu, czego przewoźnik nie był świadomy, bowiem opierał się na wadze towaru wskazanej w liście przewozowym, która okazała się niezgodna ze stanem faktycznym.

Jeżeli chodzi o wysokość odszkodowania z omawianego tytułu, jakie może przysługiwać przewoźnikowi, to podnieść należy, że w Konwencji CMR brak jest norm prawnych ograniczających wysokość odszkodowania z omawianego tytułu. W związku z powyższym należy przyjąć, że osoba odpowiedzialna zobowiązana będzie do pokrycia całkowitej szkody, jaka powstała poprzez niewłaściwą treść dokumentu przewozowego.

Szkoda i jej wysokość muszą oczywiście pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym z nieprawidłową treścią listu CMR i wynikać wyłącznie z tej przyczyny. Podkreślić należy, że druga strona sporu jest uprawniona do powoływania się na przyczynienie się przewoźnika do powstania lub zwiększenia szkody, co w konsekwencji będzie mogło prowadzić do zmniejszenia należnego odszkodowania.

Przy omówieniu zasad odpowiedzialności za błędny list przewozowy zaznaczyć należy, że zgodnie z ogólnymi regułami konieczne jest zaistnienie szkody w związku z nieprawidłową treścią konkretnego listu przewozowego – Grzegorz Zakrzewski, radca prawny

Zwolnienie z odpowiedzialności

Konwencja CMR nie zawiera jakichkolwiek reguł wskazujących, w jakich okolicznościach określone podmioty byłyby zwolnione z odpowiedzialności odszkodowawczej za błędną lub nieścisłą treść listu przewozowego. Mając to na uwadze podnoszone są poglądy, że odpowiedzialność taka ma charakter nieograniczony.

Osoba pozwana w związku z błędną treścią listu przewozowego może oczywiście według reguł ogólnych zwolnić się z odpowiedzialności poprzez wykazanie, że szkoda powstała bez związku z zapisami dokumentu przewozowego, a była wynikiem innych okoliczności. Jednakże sama Konwencja CMR nie zawiera zapisów mówiących, w jakich okolicznościach osoba wystawiająca błędny dokument transportowy jest zwolniona z odpowiedzialności odszkodowawczej z tym związanej.

Obowiązek weryfikacji

Każdy przewoźnik powinien mieć na uwadze, że również na nim ciążą pewne obowiązki związane z weryfikacją treści listu przewozowego. Mianowicie, zgodnie z Konwencją CMR, przewoźnik powinien przy przyjęciu towaru sprawdzić dokładność danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk towaru, jak również ich cech i numerów. Zachowując należytą ostrożność właściwe byłoby również zweryfikowanie innych danych, chociażby numeru rejestracyjnego pojazdu wykonującego przewóz.

Każdy bowiem przypadek niezgodności danych listu przewozowego ze stanem faktycznym może potencjalnie spowodować szkodę, chociażby związaną z przestojem pojazdu z powodu wykrytych niezgodności dokumentacji przez odpowiednie służby i potrzebą wykonania odpowiednich sprawdzeń czy prowadzenia szczegółowej kontroli. Brak odpowiedniego sprawdzenia przez przewoźnika dokładności listu przewozowego będzie uzasadniał powoływanie się przez drugą stronę na okoliczność, że przyczynił się on do powstania szkody.

Klauzula „paramount”

Warto również omówić specyficzną sytuację, a mianowicie odpowiedzialności przewoźnika za brak w liście przewozowym klauzuli określanej mianem „paramount”. Tytułem wyjaśnienia należy podać, że polega ona na zamieszczeniu w liście przewozowym wzmianki, że konkretny przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom Konwencji CMR. Chodzi bowiem w tym przypadku o zapewnienie obowiązywania przepisów tego aktu na zasadzie umownej, w przypadku, gdyby okazało się, że określone państwo rozstrzygające spór związany z przewozem nie jest stroną Konwencji CMR.

W interesie przewoźnika jest zatem zapewnienie, aby powyższa klauzula znalazła się w dokumencie przewozowym. Jeżeli w opisanych okolicznościach, z tytułu braku zamieszczenia w liście przewozowym podanego oświadczenia zaistnieje po stronie uprawnionego szkoda, również taka osoba może żądać jej wyrównania. W tym przypadku obowiązek naprawienia szkody jest objęty odpowiedzialnością przewoźnika. Konwencja CMR uregulowała bowiem wskazaną sytuację wprost – stanowi ona, że jeżeli list przewozowy nie zawiera omawianego oświadczenia, przewoźnik odpowiada za wszelkie koszty i szkody, które mogłaby ponieść z powodu tego zaniedbania osoba mająca prawo do towaru.

Wskazuje się, że zbliżona do wyżej opisanej jest sytuacja, w której w ogóle nie wystawiono listu przewozowego. Zatem także ten przypadek podlegałby zasadom ustanowionym w powołanych przepisach. Oczywiście ostatnia sytuacja w praktyce wystąpi niezwykle rzadko, albowiem przepisy poszczególnych państw – w przypadku przewozów międzynarodowych – zawierają regulacje o charakterze administracyjnym, które zobowiązują do wystawienia dokumentu przewozowego. W związku z tym po stronie przewoźnika pozostanie sprawdzenie i ewentualne uzupełnienie treści konkretnego listu przewozowego o oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom Konwencji CMR.

Autor artykułu jest radcą prawnym, prowadzącym Kancelarię Radcy Prawnego z siedzibą w Kaliszu, specjalizującą się w krajowym i międzynarodowym prawie transportowym

Fot. Fotolia