Leasing pełen ryzyka

Leasing pozwala na uzyskanie dla firmy aut nowych i używanych w bardzo dobrym stanie technicznym. Jednocześnie firma nie musi płacić gotówką całej ceny pojazdu, tylko ponosi miesięczne opłaty leasingowe. Dodatkowo, bardzo często podmioty gospodarcze mogą jako koszty uzyskania przychodu zaliczyć opłaty leasingowe, koszty eksploatacyjne oraz koszty amortyzacji. Niektórzy leasingodawcy pozwalają na odkup przedmiotu leasingu po bardzo korzystnych cenach po zakończeniu umowy. Jednak umowa leasingu znacznie różni się od umowy najmu i w przypadku opóźnienia w płatnościach lub utraty rzeczy może przynieść znaczne straty finansowe dla leasingobiorcy.

Istota umowy

Umowa leasingu polega na tym, że leasingodawca (finansujący) kupuje pojazd lub maszynę od innego podmiotu i oddaje leasingobiorcy (korzystającemu) do używania i z prawem do uzyskiwania przychodów (pobierania pożytków). Przedsiębiorca ma obowiązek płacić opłaty leasingowe przez cały okres zawarcia umowy, dokonywać konserwacji i naprawy pojazdu oraz przeprowadzać wymagane badania techniczne. Orzecznictwo sądowe wyklucza możliwość nałożenia kary umownej na leasingobiorcę z powodu braku zapłaty, ponieważ wykonuje świadczenie pieniężne.

Ryzyko utraty i uszkodzenia

Przez cały okres zawarcia umowy właścicielem przedmiotu leasingu jest leasingodawca. Z chwilą odebrania przedmiotu leasingu przedsiębiorca bierze na siebie całkowite ryzyko utraty lub uszkodzenia rzeczy np. kradzieży lub wypadku do końca trwania umowy. Nawet jeżeli samochód zostanie zniszczony w wyniku wypadku, to firma może nadal mieć obowiązek zapłaty rat leasingowych do końca trwania umowy. Dodatkowo może zostać obciążona kosztami naprawy pojazdu przy próbie doprowadzenia go do stanu używalności. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ubezpieczyciel wypłaci leasingodawcy odszkodowanie odpowiadające wartości auta.

Nawet zawarcie przez leasingobiorcę umowy ubezpieczenia autocasco nie gwarantuje wypłaty odszkodowania. Firma ubezpieczeniowa po wypadku może odmówić wypłaty odszkodowania z polisy OC i AC. Stanie się tak na przykład, jeżeli leasingobiorca nie dopełnił wszystkich obowiązków opisanych w ustawach oraz Ogólnych Warunkach Umów (OWU) w celu ustalenia osób winnych powstania szkody oraz zabezpieczenia miejsca zdarzenia.

Przyczyną odmowy wypłaty odszkodowania z tytułu uszkodzenia lub zniszczenia przedmiotu leasingu jest najczęściej:

1. Rażące niedbalstwo np. ucieczka z miejsca wypadku, brak ważnych badań technicznych, brak dowodu rejestracyjnego i karty pojazdu, udostępnienie przedmiotu osobie bez wymaganych uprawnień.
2. Niedopełnienie obowiązku ratowania przedmiotu ubezpieczenia lub ograniczenia szkody np. brak dowodu na próby gaszenia pożaru, brak interwencji straży pożarnej itp.
3. Niedopełnienie obowiązku ustalenia sprawców szkody np. brak interwencji policji oraz przeprowadzenia postępowania karnego.
4. Wyłączna wina ubezpieczonego np. celowe podpalenie pojazdu, prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu.

Wezwać służby

Dlatego w razie wypadku należy od razu prosić o interwencję policji oraz straży pożarnej, aby spisano protokół, ustalono sprawców szkody i zabezpieczono miejsce zdarzenia. Warto udokumentować miejsce wypadku i szkody przez zrobienie zdjęć zapisanych na karcie pamięci. Konieczne jest uzyskanie dokumentów określających stopień winy sprawcy np. w postaci mandatu stwierdzającego wykroczenie – wymuszenie pierwszeństwa lub wyroku sądu skazującego osobę za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia. Wtedy ubezpieczyciel nie będzie mógł odmówić wypłaty odszkodowania powołując okoliczności wyłączające jego odpowiedzialność.

Ryzyko utraty wartości

Każdy pojazd traci wartość z upływem czasu z powodu zużycia części mechanicznych, uszkodzeń i usterek oraz wprowadzania nowych modeli na rynek. Dlatego zarówno właściciel pojazdu (leasingodawca) oraz leasingobiorca mają prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych, w których wyniku po upływie terminu zawarcia umowy wartość księgowa pojazdu może wynosić 0 zł. Jednak nawet kilkuletni samochód lub ciągnik siodłowy ma dużą wartość użytkową i na rynku wtórnym mógłby zostać sprzedany za kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Jeżeli pojazd zostanie uszkodzony w wyniku wypadku, ubezpieczyciel może stwierdzić, że rzeczywista wartość pojazdu, a tym samym szkody jest mniejsza niż twierdzi wnioskodawca, postanawiając odmówić wypłaty części odszkodowania. Udowodnienie w sądzie nieprawidłowej wyceny niesie za sobą nierzadko bardzo duże trudności, gdy np. pojazd uległ całkowitemu zniszczeniu lub utracono dowód rejestracyjny z ważnymi badaniami technicznymi.

Dlatego przedsiębiorca może samodzielnie zbierać dowody rzeczywistej wartości pojazdu np. przez zlecanie wyceny przez rzeczoznawców samochodowych. Dodatkowo warto wykonać kserokopię i skany dowodu wykonania badań technicznych, a nawet zrobić odpis notarialny. W przypadku całkowitego zniszczenia pojazdu oraz utraty dokumentów, przedsiębiorca nie narazi się na zarzuty niewłaściwego stanu technicznego, ani braku badań technicznych. Dodatkowo leasingodawca będzie mógł udowodnić wyższą wartość pojazdu oraz poniesionej szkody powołując się na wyceny rzeczoznawców.

Ryzyko opóźnienia w płatnościach

Umowy leasingu są zawieranie na czas określony, najczęściej kilka lat, a przepisy nie pozwalają na wcześniejsze rozwiązanie umowy przez leasingodawcę. Jeżeli dokument nie przyznaje leasingobiorcy uprawnienia do wypowiedzenia umowy, to firma leasingowa może odmówić jej rozwiązania i przejęcia samochodu, a leasingobiorca nadal będzie musiał płacić raty. Jeżeli zaś przedsiębiorca zalega z zapłatą jednej raty, to leasingodawca może wezwać go do zapłaty z zagrożeniem wypowiedzenia umowy leasingu z winy przedsiębiorcy.

Gdy umowa zostanie wypowiedziana z winy leasingobiorcy, to leasingodawca może:

1. Żądać natychmiastowego zwrotu przedmiotu leasingu.

2. Zapłaty wszystkich opłat leasingowych pozostałych do końca umowy np. 24 razy 1000 zł opłaty leasingowej.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego wcześniejsze wydanie przedmiotu leasingu może przynieść korzyść leasingodawcy, gdy odda ten przedmiot innej osobie w leasing lub gdy go sprzeda. W takim przypadku leasingobiorca może podnieść zarzut w sądzie, że leasingodawca uzyskał od nowego kontrahenta zapłatę np. 22 rat leasingowych i dlatego jest zwolniony od zapłaty w tym zakresie. Jeżeli sąd w trakcie procesu o zapłatę uwzględni taki zarzut, powinien oddalić roszczenie w takim zakresie.

Ryzyko nieprawidłowej księgowości

Przedmiot leasingu nie stanowi własności przedsiębiorcy tylko leasingodawcy. Dlatego należy uważać z uwzględnianiem przedmiotów leasingu, jako środków trwałych firmy i wpisywania ich wartości w sprawozdaniach finansowych, ponieważ może zawyżyć wartości majątku firmy. Nawet jeżeli przedsiębiorca zawarł umowę leasingu operacyjnego i uwzględnił przedmiot leasingu, jako aktywa trwałe to musi również skalkulować sumę pozostałych rat leasingowych i wpisać ją jako pasywa – zobowiązania długoterminowe.

Dopiero po zapłacie ostatniej raty leasingowej i przejęciu przedmiotu leasingu na własność stanowi on środki trwałe firmy. W przypadku nieprawidłowej księgowości przedsiębiorca naraża się na zarzuty wprowadzania kontrahentów i organów państwa w błąd co do wartości majątku firmy np. przy składaniu wniosku o udzielenie kredytu obrotowego oraz sprawozdań finansowych.

Ryzyko opłat z ubezpieczenia płatności i NNW

Niektóre firmy leasingowe wymagają od leasingobiorców podpisania umowy ubezpieczenia płatności lub ubezpieczenia osoby biorącej auto w leasing od nieszczęśliwych wypadków. Niekiedy domagają się udzielenia pełnomocnictwa dla zawarcia takiej umowy. Jednak to leasingodawca będzie uprawniony do otrzymania odszkodowania.

Treść takiej umowy jest bardzo podobna do umowy ubezpieczenia pożyczki. Ubezpieczenie ma na celu pokrycie płatności rat odszkodowania w przypadku śmierci osoby biorącej przedmiot w leasing lub opóźnienia w płatnościach. Składka ubezpieczeniowa może stanowić nawet połowę kwoty opłaty leasingowej. Niestety, nawet wcześniejsze zakończenie umowy leasingu nie powoduje wygaśnięcia obowiązku zapłaty składek leasingowych. Nawet jeżeli ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie leasingodawcy, nadal ma prawo wzywać przedsiębiorcę do zapłaty składek. Dlatego należy uważnie czytać umowę leasingu i ostrożnie podchodzić do umowy ubezpieczenia, a w razie wątpliwości wybrać ofertę innej firmy leasingowej.

fot. Fotolia