Prawne aspekty instalacji solarnych w budynkach komercyjnych
Ceny energii elektrycznej biją kolejne rekordy, a przedłużająca się wojna w Ukrainie nie wróży rychłych obniżek. Właściciele nieruchomości komercyjnych dostosowując się do zmieniającego się otoczenia regulacyjnego oraz wsłuchując się w potrzeby najemców coraz częściej rozważają instalację paneli solarnych w celu wytworzenia energii elektrycznej na dachach budynków.
Przed podjęciem decyzji o wytwarzaniu energii elektrycznej z instalacji solarnej zainstalowanej na nieruchomości warto rozważyć kwestie regulacyjne z tym związane. Uwarunkowania regulacyjne zależą od wielu czynników dotyczących takiej działalności, w tym mocy wytwórczej instalacji solarnej, jak i planowanego przeznaczenia wyprodukowanej energii na potrzeby własne czy też osób trzecich (najemców) oraz planowanego zysku z tytułu dostarczanej energii.
Z koncesją czy bez?
Co do zasady prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej wiąże się z koniecznością uzyskania koncesji od odpowiedniego organu. Jednakże koncesja na wytwarzanie energii elektrycznej w instalacji solarnej nie jest konieczna, gdy energię elektryczną wytwarza się:
a) w małej instalacji – czyli instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i mniejsza niż 500 kW; albo
b) w mikroinstalacji – czyli instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW.
Pomimo braku konieczności uzyskania koncesji działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji, jest działalnością regulowaną i wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
Jeżeli wytwórca energii planuje wykorzystywać wyprodukowaną energię wyłącznie na własne potrzeby wówczas nie mamy do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej i wymogiem posiadania koncesji.
Z regulacyjnego punktu widzenia należy rozważyć również czy i w jaki sposób kwalifikować instalację elektroenergetyczną w budynku komercyjnym. Czy będzie to instalacja stricte wewnętrzna niepodlegająca rygorom polskiego prawa energetycznego dotyczącym dystrybucji energii czy też można by ja uznać za sieć dystrybucyjną w rozumieniu polskiego prawa energetycznego. Jeśli spełnione są dwa warunki: (a) instalacja taka jest wykorzystywana do dystrybucji energii oraz, (b) należy do przedsiębiorstwa energetycznego czyli podmiotu, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji energii lub jej obrotu wówczas uznanie takiej instalacji za sieć dystrybucyjną może być uprawnione. W sytuacji, w której właściciel budynku swoją aktywnością wypełni warunki do uznania w świetle polskiego prawa energetycznego za przedsiębiorstwo energetyczne wówczas obowiązany będzie do uzyskania odrębnej koncesji na świadczenie usług dystrybucyjnych. Polskie prawo energetyczne zakazuje łączenia działalności gospodarczej związanej z produkcją i dystrybucją energii elektrycznej w rękach jednego podmiotu. Dlatego w sytuacji uznania instalacji elektroenergetycznej w budynku komercyjnym za sieć dystrybucyjną należałoby rozważyć model, w którym działalność wytwórcza i dystrybucyjna będzie prowadzona przez odrębne podmioty.
Zamknięte systemy dystrybucyjne
Nowelizacja prawa energetycznego z 18 czerwca 2021 roku, która weszła w życia 2 lipca 2021 roku wprowadziła do polskiego prawa energetycznego nową instytucję – zamknięte systemy dystrybucyjne. Instytucja ta idąc za doświadczeniami innych państwa europejskich ma służyć przedsiębiorstwom, które świadczą usługi dystrybucji energii w systemie dystrybucyjnym na ograniczonym geograficznie obszarze zakładu przemysłowego, obiektu handlowego lub miejsca świadczenia usług wspólnych, a których głównych przedmiotem działalności nie jest działalność energetyczna do zmniejszenia obowiązków administracyjnych. Operator systemu dystrybucyjnego, który uzyskał decyzję o uznaniu jego systemu dystrybucyjnego za zamknięty system dystrybucyjny, w zakresie działalności prowadzonej w takim systemie jest zwolniony z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf oraz sporządzania planów rozwoju.
Taki operator jest zwolniony z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf pod warunkiem, że należność za energię elektryczną dostarczona każdemu z odbiorców końcowych, którzy są użytkownikami zamkniętego systemu dystrybucyjnego, obliczona przez tego operatora nie będzie wyższa niż płatność obliczona według stawek opłat wynikających z zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki taryfy przedsiębiorstwa energetycznego, do którego sieci jest przyłączony albo w przypadku braku takiego przyłączenia, na którego obszarze działania zamknięty system dystrybucyjny jest położony, oraz zasady rozliczeń i warunki stosowania tej taryfy są takie same, jak w taryfie tego przedsiębiorstwa energetycznego. Operator zamkniętego systemu dystrybucyjnego nadal musi jednak prowadzić politykę księgowo-finansową zgodnie z prawem energetycznym. Wprowadzenie tej instytucji wraz ze zdjęciem części obowiązków regulacyjnych miało promować odejście od dotychczasowej praktyki rynkowej refakturowania kosztów energii przez właścicieli budynków na najemców i przyczynić się do rozwoju konkurencji na rynku energii elektrycznej.
Z regulacyjnego punktu widzenia istotne jest również czy właściciel nieruchomości komercyjnej zamierza dostarczać energię najemcom z zyskiem czy po prostu refakturować ją po własnych kosztach zakupu. W sytuacji, w której najemcy nie będą mieli zawartych indywidualnych umów sprzedaży energii z przedsiębiorstwami energetycznymi, a właściciel nieruchomości komercyjnej zakupi ją od pomiotu trzeciego i rozliczy ją po kosztach własnych, refakturując zakup bez zysku na sprzedaży do najemców wówczas nie podlega obowiązkowi uzyskania odpowiedniej koncesji. Jednakże w takiej sytuacji właściciel budynku, który nabywa energię do budynku, w którym wynajmuje lokale użytkowe jest obowiązany posiadać zawartą umowę o świadczenie usług dystrybucji z przedsiębiorstwem energetycznym będącym dystrybutorem, do którego sieci jest przyłączona infrastruktura elektryczna tego budynku. Natomiast koszty zakupu energii zobowiązany jest rozliczać w opłatach pobieranych od najemców na postawie stosownych umów najmu, przy czym wysokość takich opłat (refaktura) powinna być ustalana w taki sposób, aby zapewniała wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów zakupu energii.
Ze względu na wyżej wzmiankowane kwestie regulacyjne w praktyce wytwarzaniem i dystrybucją energii zajmują się z reguły wyspecjalizowane podmioty, odrębne od właściciela nieruchomości, co pozwala na odseparowanie ryzyk, kosztów i ciężarów, w tym podatkowych takiej działalności od działalności związanej z wynajmem powierzchni komercyjnych w budynkach.
Artykuł ukazał się w czasopiśmie Eurologistics 3/2022
