Przemysł 4.0 w dobie pandemii

Fabryka XXI wieku, zarządzana przez inteligentny system informatyczny, który samodzielnie steruje procesami produkcyjnymi, zapewniając jednocześnie maksymalne bezpieczeństwo pracowników, również to spełniające warunki reżimu epidemicznego – to marzenie wielu przedsiębiorców zarządzających zakładami przemysłowymi. Od czego zacząć wprowadzanie Przemysłu 4.0 do przedsiębiorstwa?

Przemysł 4.0 to połączenie świata maszyn produkcyjnych ze światem wirtualnym i technologii informacyjnej. Ludzie, maszyny oraz systemy IT automatycznie wymieniają informacje w toku produkcji. Dzieje się to w obrębie fabryki oraz sprofilowanych systemów IT działających w przedsiębiorstwie. To nowoczesne podejście, niezwykle przydatne w dobie epidemii koronawirusa, obejmuje cały łańcuch wartości – od złożenia zamówienia i dostarczenia komponentów dla trwającej produkcji, aż do wysyłki towaru do klientów, a także usług posprzedażnych.

Rozwiązania Przemysłu 4.0 wspierają załogę, zapewniając dostęp do wszystkich elementarnych informacji, w dowolnym czasie i z każdego miejsca. Ma to szczególne znaczenie w czasach, gdy konieczne jest maksymalne ograniczanie bezpośrednich kontaktów. Pozwala uzyskać dużą elastyczność w działaniu, np. wytwarzanie małych serii produktów, ale przede wszystkim obniżenie kosztów produkcji, a co za tym idzie większą zyskowność biznesu w krótkim czasie. Przyczynia się do budowania przewagi nad konkurencją, a w istocie lepszej kondycji firmy, która zwłaszcza w niepewnym czasie pandemii, odgrywa duże znaczenie.

Nie tylko dla gigantów

Czwarta rewolucja przemysłowa to duże wyzwanie dla polskich przedsiębiorstw. Jednak rozwiązania, które z pozoru wyglądają na futurystyczne, są już dostępne i wcale nie są adresowane wyłącznie do międzynarodowych gigantów. Mogą natomiast znacząco usprawnić działalność nawet małych i średnich zakładów przemysłowych.

– Pandemia zmusiła wszystkich, również sektor przemysłowy, do oszczędzania. Wbrew pozorom inwestycje w rozwiązania przemysłu 4.0. w dłuższej perspektywie czasu taką oszczędność przynoszą – mówi Aleksandra Banaś z ifm electronic. – W dodatku nowoczesne technologie automatyzacji i robotyzacji są już przystępne nawet dla zakładów produkcyjnych z polskim kapitałem. Wystarczy określić swoje potrzeby w tym względzie, opracować koncepcję i obliczyć opłacalność takiego przedsięwzięcia. Kluczowym jest, że równolegle z nowoczesnymi technologiami, rozwijać i szkolić należy załogę, zwłaszcza inżynierów i operatorów. Im wyższe będą ich kwalifikacje, tym większe szanse na to, aby zakład stał się bardziej produktywny i konkurencyjny.

Metamorfoza w kilku krokach

Jeszcze w ubiegłym roku, kiedy nikt się nie spodziewał kryzysu związanego z pandemią koronawirusa, prawie połowa polskich firm produkcyjnych zamierzała zwiększyć nakłady na rozwój systemów informatycznych. Natomiast 60% przedsiębiorstw deklarowało, że inwestycje te mają na celu zwiększenie produktywności. Wciąż jednak wiele osób odpowiedzialnych za wdrażanie nowych rozwiązań w zakładach przemysłowych, obawia się trudności związanych z wprowadzeniem rozwiązań Przemysłu 4.0. Według badań jedynie 20 % menedżerów, którzy spotkali się z tą ideą, rozumie szanse oraz zagrożenia z tego płynące i pracuje lub zamierza rozpocząć prace nad koncepcją wdrożenia jej w swoim przedsiębiorstwie.

Tymczasem, aby wprowadzić przedsiębiorstwo w nową rzeczywistość przemysłową, warto zrobić to w kilku krokach:

• Ocena obecnej sytuacji i stworzenie strategii

Wprowadzanie zmian trzeba rozpocząć od oceny aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa – stanu jego parku maszynowego, możliwości systemu informatycznego, kompetencji załogi i kadry zarządzającej, a także możliwości finansowych. Dopiero na tej podstawie możliwe jest stworzenie konkretnej strategii wdrażania nowych rozwiązań do firmy. Do jej budowy potrzebne jest określenie stopnia zaawansowania technologicznego organizacji i wyznaczenie priorytetów na kolejnych pięć lat. Trzeba tu wypracować taki sposób na jej metamorfozę, dzięki któremu możliwe będzie wykorzystanie jej mocnych stron jako fundamentów planowanych zmian. Konieczne jest również określenie ich rentowności.

• Znalezienie sposobu finansowania inwestycji

Niewiele przedsiębiorstw dysponuje wolnymi środkami na wdrażanie kosztownych rozwiązań czwartej rewolucji przemysłowej. Jeśli jednak zamierza podjąć się tego poprzez kapitały własne może tu skorzystać z zysku lub odpisów amortyzacyjnych. Możliwe jest również podwyższenie kapitału zakładowego oraz wykorzystanie dopłat akcjonariuszy lub wspólników. Odpowiednim rozwiązaniem może być również emisja nowych akcji.

Zwykle jednak warto postarać się o dofinansowanie inwestycji ze środków zewnętrznych. Do dyspozycji polskich przedsiębiorstw są m.in.: krajowe i regionalne programy operacyjne UE w ramach dotacji Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, programy dotyczące badań i wdrożeń, np. Horyzont 2020, który jest największym w historii UE programem w zakresie badań naukowych i innowacji. Rozwój przedsiębiorstwa można również finansować w ramach kapitałów obcych, czyli kredytów, pożyczek czy dłużnych papierów wartościowych np. obligacji. Dobrym pomysłem może okazać się również pomoc funduszy venture capital i tzw. aniołów biznesu.

• Wybór dostawcy nowoczesnych rozwiązań

Poszukując dostawcy rozwiązań, które zamierzamy wdrożyć w przedsiębiorstwie, warto wziąć pod uwagę nie tylko oferowaną cenę, ale również kompleksowość i kompatybilność, czyli możliwość dowolnego łączenia i uzupełniania poszczególnych składników systemu. Koniecznie trzeba zwrócić też uwagę na wsparcie specjalistów, które na początku drogi ku Industry 4.0 jest absolutnie niezbędne.

• Projekty pilotażowe

To etap pozwalający na sprawdzenie, czy wdrażane rozwiązania rzeczywiście funkcjonują tak, jak zakładano na etapie ich projektowania. Choć nie każdy projekt pilotażowy kończy się pełnym sukcesem, zgromadzona w trakcie jego realizacji wiedza może okazać się bezcenna.

• Nauka analityki danych

Wdrażane rozwiązania pozwalają na pozyskanie danych znacznie usprawniających produkcję. Jednak, aby je w pełni wykorzystać, konieczne jest stworzenie procedur zarządzania nimi w przedsiębiorstwie. Bardzo ważny jest również wybór odpowiedniej platformy umożliwiającej ich analizę. Najlepiej, aby było to jedno zintegrowane rozwiązanie dla całej organizacji.

• Budowa kultury Przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwie

Fundamentem nowego porządku w firmie powinna być przede wszystkim współpraca, wyrastająca ponad istniejące struktury i podziały. Potrzebne jest także wyraziste przywództwo, zaangażowani menedżerowie ustalający cele i wspierający podwładnych. Konieczne jest przy tym nauczenie inżynierów i pracowników operacyjnych myślenia biznesowego, czyli przekładania projektów, które są do wykonania, na wskaźniki biznesowe pokazujące, jaką wartość dodaną dla firmy generuje dana inicjatywa.

Nowoczesne technologie automatyzacji i robotyzacji są już dostępne nawet dla średnich zakładów produkcyjnych funkcjonujących w Polsce. Dlatego zamiast stać w miejscu, warto wykorzystać możliwości rozwoju, jakie one dają i jak najszybciej rozpocząć wdrażanie ich w swoim przedsiębiorstwie.

Artykuł ukazał się w czasopiśmie Eurologistics nr 6/2020.