Tajniki Pakietu Mobilności

Pierwsze regulacje długo zapowiadanego pakietu mobilności weszły już w życie. Tymczasem wiele firm transportowych nadal ma problemy z adaptacją wprowadzonych przez niego zmian. Brak prawidłowego rozumienia nowych przepisów może mieć przy tym kosztowne konsekwencje, szczególnie w krajach zachodnich, przypomina DAS Towarzystwo Ubezpieczeń Ochrony Prawnej.

Kluczową zmianą wprowadzoną z dniem 20 sierpnia br. przez pakiet mobilności dla kierowców oraz dla podmiotów organizujących ich pracę jest ustalenie dopuszczalnego czasu naruszeń okresów jazdy dziennej i tygodniowej podczas powrotu do domu na odpoczynek tygodniowy.

– Należy tu podkreślić, że obligatoryjny powrót kierowcy we wskazanych w rozporządzeniu unijnym terminach nie jest tylko obowiązkiem nałożonym na kierowcę, ale również na pracodawcę organizującego jego czas pracy. Wprowadzone przepisy nadal dopuszczają jednak naruszenie tych regulacji, ale wyłącznie w sytuacjach wyjątkowych. Na przykład zgodnie z art. 12/561 rozporządzenia możliwie jest wydłużenie czasu pracy kierowcy podczas powrotu do bazy, czyli do centrum operacyjnego przewoźnika – zauważa Piotr Kuźmiński, prawnik DAS.

Baza eksploatacyjna

Według zapisów rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 firma transportowa powinna posiadać tzw. „bazę eksploatacyjną” w państwie swojej siedziby. – Dosłowna interpretacja przepisu prowadzi do wniosku, że podczas kontroli wystarczający powinien być fakt, że kierowca udał się do miejsca pobytu na terenie państwa, w którym ma siedzibę zatrudniająca go firma transportowa, która zapewni swojemu pracownikowi lokum do nieprzerwalnego odpoczynku – kontynuuje Piotr Kuźmiński.

Ekspert podkreśla, że nie jest pewne czy służby kontrolujące przyjmą powyższą interpretację przepisów. Problematyczna może być również sytuacja, gdy kierowca oświadczy, że chciałby wrócić do swojego miejsca zamieszkania. Dyrekcja generalna Komisji Europejskiej wskazała jedynie, że kierowca nie musi wracać do centrum operacyjnego przewoźnika i może zdecydować się na powrót do swojego miejsca pobytu. – To na przewoźniku będzie ciążył obowiązek udokumentowania sposobu spełnienia obowiązku powrotu przez kierowcę oraz przechowywanie dokumentacji w swojej siedzibie, na wypadek kontroli uprawnionych organów. Jednakże w tym miejscu pojawia się niejasność, ponieważ przepisy nie określają jakie wymogi powinna spełniać ta dokumentacja – zwraca uwagę prawnik DAS.

Tygodniowe okresy odpoczynku

Kolejną zmianą jest możliwość wykorzystania przez kierowcę międzynarodowego dwóch kolejnych skróconych tygodniowych okresów odpoczynku. Przesłanką do skorzystania z tej możliwości jest to, że kierowca w ciągu dowolnych kolejnych czterech tygodni wykorzysta przynajmniej cztery tygodniowe okresy odpoczynku, z których przynajmniej dwa będą regularnymi tygodniowymi okresami odpoczynku. Istotne znaczenie przy skorzystaniu przez kierowcę z dwóch kolejnych skróconych tygodniowych okresów odpoczynku ma to, że te dwa kolejne kierowca musi rozpocząć poza państwem członkowskim siedziby pracodawcy i poza państwem swojego miejsca zamieszkania. Zatem polski kierowca dwa skrócone odpoczynki tygodniowe powinien odebrać w innych państwach członkowskich niż Polska.

Należy tu zwrócić uwagę na regulację rozporządzenia 561/2006, zgodnie z którym jeżeli kierowca skorzystał z dwóch kolejno skróconych okresów odpoczynku, następujący po nich okres tygodniowego odpoczynku musi być poprzedzony okresem odpoczynku będącym rekompensatą za wcześniejsze ich skrócenie. Trzeba tu zaznaczyć, że regulacja rekompensaty nie uległa zmianie i stanowi różnice między odpoczynkiem regularnym, a skróconym.

Nowe przepisy we Francji

– Pakiet mobilności z 8 lipca 2020 r. potwierdza zakaz odbierania regularnego tygodniowego okresu odpoczynku bądź dłuższego okresu odpoczynku w pojeździe. Przepis ten dotyczy również pojazdów do 3,5 tony. Wszelkie koszty zakwaterowania poza pojazdem powinien pokryć pracodawca. Zostało także ustalone, że jego miejsce powinno być odpowiednie dla każdej płci oraz posiadać odpowiednią infrastrukturę noclegową i sanitarną – dodaje mecenas Małgorzata Giejsztowt z kancelarii partnerskiej DAS we Francji Avocat à la Cour.

W przypadku kierowców międzynarodowych konieczna jest znajomość przepisów obowiązujących w innych państwach. – Jeśli chodzi o pojazdy do 3,5 tony, we Francji od 3 września 2020 r. weszły w życie przepisy, które przewidują, że pracodawca podlega wykroczeniu 5 klasy, jeśli nie umożliwi pracownikowi wykazania, że wymagany okres odpoczynku odbył poza pojazdem i na wyżej wymienionych warunkach – dodaje mecenas Giejsztowt.

Dodatkowa 45-minutowa przerwa

Równie ważną zmianą, która weszła już w życie, jest możliwość odbioru 45-minutowej przerwy przez kierowcę pracującego w załodze wieloosobowej w poruszającym się pojeździe, o ile pojazd jest prowadzony przez innego kierowcę. Co ważne, kierowca korzystający z 45-minutowej przerwy nie może być zaangażowany w jakikolwiek sposób w pomoc kierowcy prowadzącego pojazd.

Początek zmian

Pakiet mobilności jest wdrażany stopniowo i nadal trwają prace nad finalnym kształtem regulacji. Najbliższe zmiany zaplanowane są na 2022 r. i będą dotyczyły nowych limitów kabotażu oraz nowych zasad delegowania kierowców w transporcie międzynarodowym. W życie wejdzie również rozporządzenie związane z dostępem do rynku.

Dodatkowo, planowana jest też duża zmiana regulacji dotyczących instalowania tachografu we wszystkich pojazdach. Do 21 sierpnia 2021 r. Komisja Europejska ustanowi przepisy, które umożliwią rozszerzenie zakresu danych przez nie rejestrowanych, m.in. o lokalizację pojazdu. W kolejnych latach zostanie wprowadzonych jeszcze więcej zmian dotyczących tego narzędzia, które określą nowe obowiązki kierowców względem kontroli drogowych.

W labiryncie przepisów warto mieć przewodnika

W obliczu niedawno wprowadzonych przez pakiet mobilności zmian oraz kolejnych planowanych w przyszłości, brak znajomości nowych regulacji czy też ich prawidłowego zrozumienia może przyczynić się do przykrych konsekwencji w postaci kar finansowych. Prowadząc działalność transportową warto zabezpieczyć tę sferę, ponieważ to na pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za przestrzeganie nowych regulacji. Z pomocą może tu przyjść ubezpieczenie prawne dla flot. Takie rozwiązanie jest skrojone pod potrzeby firm zajmujących się transportem, zarówno osób, jak i towarów. Może zapewnić bezpośrednie doradztwo i konsultacje prawne, ale być także zabezpieczeniem na wypadek sporu z organami kontrolnymi.

– Mimo, że zmiana przepisów była szeroko zapowiadana i omawiana, a przepisy dotyczące odbierania noclegu poza pojazdem powyżej 3,5 tony zostały już wprowadzone na terenie UE na mocy decyzji TSUE z 20 grudnia 2017 roku (decyzja Vaditrans), to jednak nadal wielu kierowców i ich pracodawców ma problemy z adaptacją tych regulacji – zauważa Małgorzata Giejsztowt. – Przykładowo, gdy kierowca odbędzie nocleg w kabinie pojazdu do 3,5 tony, we Francji grozi mu za to grzywna w wysokości 1500 euro, a w wypadku recydywy w wysokości 3000 euro. Przy czym karą zostanie obciążony pracodawca, a nie kierowca – dodaje ekspertka.

Kary dla pracowników

– Przy pojazdach d.m.c. powyżej 3,5 tony, wg przepisów francuskiego kodeksu transportu, pracodawca musi wykazać dołożenia wszelkich starań, aby jego pracownicy odbywali odpoczynek poza kabiną. Jeśli tego nie zrobi, może zostać uznany winnym tzw. niedopilnowania organizacji pracy kierowców w sposób, który umożliwia odebranie tygodniowego normalnego odpoczynku poza pojazdem. W praktyce warto aby pracodawca udowodnił, że np. w miejscu pracy jest prowadzona kampania informacyjna na temat obowiązujących przepisów, pokrywane są koszty noclegu, itp. Pracownikom grożą takie same kary co pracodawcy, jeśli zostanie wykazana ich wina osobista – tłumaczy mecenas Giejsztowt.

Pakiet mobilności składa się z trzech głównych części dotyczących oddelegowania, czasu jazdy i odpoczynku oraz kabotażu. Mają one wchodzić w życie stopniowo i niejednocześnie. Aby uniknąć błędów i rozwiać wszelkie wątpliwości dotyczące obowiązującego już stanu prawnego, warto zasięgnąć opinii u specjalisty. Ubezpieczenie prawne dla flot pozostaje jednym z najlepszych rozwiązań w tej sferze, bo ma międzynarodowy zasięg i może zapewnić pomoc i finansowanie doświadczonych zagranicznych kancelarii partnerskich i to w ramach składki ubezpieczeniowej.