Wycinanie nieuczciwej konkurencji

Wartość importu z Chin do Unii Europejskiej przewyższa ponad dwukrotnie wartość eksportu z Unii Europejskiej do Chin. Chiny stały się w 2011 r. drugim partnerem handlowym Unii Europejskiej (zaraz po Stanach Zjednoczonych). Obecnie chińskie towary stanowią ok. 9% wartości całego eksportu Unii Europejskiej oraz ok. 17% wartości jej importu.

Dumping

Dumping to polityka polegająca na sprzedaży produktów za granicę po cenach niższych niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia. Można wyróżnić:

– dumping sporadyczny, który jest stosunkowo łagodną formą dumpingu i polega na czasowo ograniczonej sprzedaży produktów za granicę po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia. Wynika on z sytuacji nadzwyczajnych, na przykład wyjątkowego urodzaju w danym roku, co prowadzi do powstania nadwyżki na rynku, np. owoców. Producent decyduje się sprzedać swój produkt za granicę poniżej kosztów w celu uniknięcia strat związanych na przykład z magazynowaniem towaru. Praktyka ta, jeśli zdarza się sporadycznie, nie spotyka się na ogół z reakcją państwa, do którego towar jest eksportowany

Wartość importu z Chin do Unii Europejskiej przewyższa ponad dwukrotnie wartość eksportu z Unii Europejskiej do Chin

– dumping łupieżczy, który stanowi najbardziej agresywną formę dumpingu i ma na celu zdobycie jakiegoś rynku i wyeliminowanie konkurencji poprzez zaproponowanie cen niższych od kosztów wytworzenia. Konkurencyjne przedsiębiorstwa zostają wyeliminowane wskutek takiego działania z rynku. W ten sposób przedsiębiorstwo stosujące dumping łupieżczy może stać się na danym rynku monopolistą i wówczas podwyższać ceny, aby realizować zysk monopolistyczny. W handlu międzynarodowym praktyki tego typu są przyczyną nakładania przez państwo importera ceł karnych (antydumpingowych) lub ustanawiania ograniczeń ilościowych w zakresie importu jakiegoś towaru.

Na agresywną politykę cenową można spojrzeć z różnych punktów widzenia: dla konsumenta możliwość zakupienia tanich butów z Chin jest korzystna, gdyż za tą tę samą cenę może on zakupić odpowiednio więcej towaru; z kolei dla producenta tania konkurencja jest zazwyczaj niekorzystna, sukcesywnie malejący udział w rynku musi prowadzić do cięcia kosztów, a tym samym do wyższego bezrobocia na rynku krajowym.

Głównym zagrożeniem, jakie niesie ze sobą dumping, jest wyeliminowanie przedsiębiorców krajowych z rynku i zajęcie ich miejsca przez zagranicznego przedsiębiorcę.

Pierwszym krajem, który sięgnął po środki ochrony przed dumpingiem, była Kanada w 1904 r.

Działania ochronne

Strach przed podobnymi praktykami doprowadził do działań antydumpingowych. Pierwszym krajem, który sięgnął po środki ochrony przed dumpingiem, była Kanada w 1904 r. Obecnie działania antydumpingowe są stosowane w polityce gospodarczej wielu państw. W trosce o kraje członkowskie działania ochronne przeciwko dumpingowi ze strony państw trzecich stosuje także Unia Europejska.

Ramy prawne

Podstawą prawną takich działań jest Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich nr 1225/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony przed przywozem produktów po cenach dumpingowych z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej. Jest to tzw. rozporządzenie podstawowe, regulujące istotne definicje (np. cena normalna, margines dumpingu) oraz procedury dotyczące postępowania prowadzącego do nakładania ceł antydumpingowych. Obok tego rozporządzenia istnieje wiele przepisów szczegółowych dotyczących danych produktów, np. mrożonych truskawek, ceramicznych zastaw obiadowych, desek do prasowania, rowerów itp.

Przesłanki postępowania antydumpingowego

Aby móc sięgnąć po środki ochrony rynku, jakimi są cła antydumpingowe, muszą być spełnione cztery przesłanki. Po pierwsze, działania przedsiębiorców eksportujących towary do krajów dotkniętych tą praktyką muszą być uznane za dumping – oznacza to, iż cena eksportowa do Unii Europejskiej musi być niższa od porównywalnej ceny produktu podobnego ustalonej w kraju wywozu w zwykłym obrocie handlowym. Drugim warunkiem jest powstanie szkody materialnej. Pojęcie to obejmuje istotną szkodę dla przemysłu wspólnotowego, zagrożenie istotną szkodą dla przemysłu wspólnotowego lub istotne opóźnienie rozwoju takiego przemysłu. Po trzecie, pomiędzy dumpingiem a szkodą musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Ostatnim warunkiem jest brak sprzeciwu z interesami Unii Europejskiej.

Na wprowadzeniu ceł antydumpingowych nie straci przemysł europejski. Stracić może jedynie importer

Formy ceł antydumpingowych

Jeżeli chodzi o formy ceł antydumpingowych, to ze względu na czas ich obowiązywania można wyróżnić cła tymczasowe oraz ostateczne. Natomiast ze względu na sposób ich obliczania można podzielić je na cła ad valorem, obliczane procentowo od wartości celnej towaru – jest to najczęściej w praktyce występująca forma obliczania ceł – oraz na cła specyficzne, obliczane od pewnej ilości danego towaru (np. w przypadku alkoholi – od hektolitrów, w przypadku papierosów – od sztuk). Ponadto występują jeszcze różne formy ceł mieszanych, które są kombinacją wyżej wymienionych metod.

Etapy postępowania antydumpingowego

Postępowanie antydumpingowe jest wieloetapowe, trwa około roku i prowadzone jest przez Komisję Europejską. Postępowanie takie inicjowane jest przez pisemną skargę osoby fizycznej lub prawnej albo organizacji nieposiadającej osobowości prawnej, działającej w imieniu przemysłu wspólnotowego. Wniosek ten musi zawierać dowody na istnienie praktyki antydumpingowej. Zanim dojdzie do wszczęcia postępowania, Komisja weryfikuje materiał dowodowy przedstawiony we wniosku, aby ustalić, czy jest on wystarczający do wszczęcia postępowania.

W przypadku istnienia wystarczających podstaw do wszczęcia postępowania, Komisja rozpoczyna je w ciągu 45 dni od daty wniesienia skargi i publikuje odpowiednie zawiadomienie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Zawiera ono specyfikację produktu objętego postępowaniem (jego kod celny), nazwę kraju zagrożonego nałożeniem środka, prawa i obowiązki stron zainteresowanych, a także termin do dokonania przez nie czynności.

Na tym etapie Komisja dokonuje tymczasowych ustaleń. Może bowiem podjąć decyzję o nałożeniu tymczasowego cła antydumpingowego, kontynuować postępowanie bez nakładania środka antydumpingowego, a także podjąć decyzję o zakończeniu postępowania, o ile uważa, że przywóz towarów nie następuje po cenach dumpingowych bądź też gdy dowody na ten fakt nie są wystarczające.

Jeżeli ostatecznie ustalone fakty wykazują istnienie dumpingu i spowodowanej nim szkody oraz interes Wspólnoty wymaga interwencji, Rada nakłada ostateczne cło antydumpingowe.

Kwota cła antydumpingowego nie przekracza stwierdzonego marginesu dumpingu, ale powinna być niższa od tego marginesu, jeżeli mniejsze cło spowoduje usunięcie szkody dla przemysłu wspólnotowego.

Środek antydumpingowy pozostaje w mocy jedynie w okresie i w zakresie niezbędnym do przeciwdziałania dumpingowi, który powoduje szkodę. Ostateczny środek antydumpingowy wygasa pięć lat po jego wprowadzeniu lub pięć lat od daty zakończenia ostatniego przeglądu przeprowadzonego w odniesieniu do dumpingu i szkody, chyba że podczas przeglądu stwierdzono, że wygaśnięcie doprowadzi do kontynuacji lub ponownego wystąpienia dumpingu i szkody. Zawiadomienie o faktycznym wygaśnięciu środków publikuje się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Praktyka antydumpingowa

Wskutek postępującej globalizacji problem dumpingu pozostaje ciągle aktualny – co roku wdrażanych jest wiele nowych postępowań antydumpingowych. Większość produktów, na które nakładane są cła, jest pochodzenia chińskiego, ale chodzi tu również o produkty indyjskie, tajwańskie czy tajlandzkie. Prawo antydumpingowe jest dziedziną prawa, która rozwija się bardzo dynamicznie i wymusza na osobach zainteresowanych tematem ciągłe obserwowanie zmian dokonywanych przez instytucje Unii Europejskiej. Nowe regulacje muszą być na bieżąco uwzględniane przez przedsiębiorstwa importujące dane towary. Aby uniknąć przykrych niespodzianek (typu: retrospektywne nałożenie ceł przez urząd celny), zaleca się wnikliwą i regularną lekturę Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej.

18 kwietnia 2012 wygasają bowiem cła na mrożone truskawki z Chin

Aktualne przykłady

Aby unaocznić czytelnikom znaczenie powyższych zagadnień w praktyce, wystarczy przytoczyć kilka ostatnich postępowań. Wszyscy zapewne znają wyroby Bolesławieckiej Ceramiki Artystycznej – zakład zatrudniał do końca ubiegłego roku ponad 300 pracowników i od lat sprzedawał swoje produkty z wielkim powodzeniem – m.in. w Niemczech oraz w Stanach Zjednoczonych. Jednakże od pewnego czasu pojawiły się na rynku łudząco podobne wyroby produkowane w Chinach, które są o wiele tańsze i stanowią niebezpieczną konkurencję dla producenta z Bolesławca.

W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, 16 lutego, ukazało się zawiadomienie o wszczęciu postępowania antydumpingowego dotyczącego przywozu niektórych ceramicznych zastaw stołowych i naczyń kuchennych pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej. Prawdopodobnie tymczasowe cło antydumpingowe zostanie wprowadzone 16.11.2012. Jeżeli cła antydumpingowe w tym przypadku zostaną wprowadzone, to na pewno nie straci na tym Ceramika Bolesławiecka. Można powiedzieć, że straci na tym klient, który za oryginalną zastawę stołową będzie musiał zapłacić wyższą cenę. Jednakże na dłuższą metę należy uwzględnić, iż wielu z nas tylko wtedy będzie miało pracę, gdy uda nam się utrzymać przy życiu również europejskie przedsiębiorstwa.

Reasumując można więc powiedzieć, iż na wprowadzeniu ceł antydumpingowych nie straci przemysł europejski. Stracić może jedynie importer, który nie uwzględni nowego stanu prawnego i po ewentualnej kontroli będzie musiał zapłacić cła, których nie wkalkulował w koszty.

Również w branży mrożonych owoców szykują się istotne zmiany – 18 kwietnia 2012 wygasają bowiem cła na mrożone truskawki z Chin – możemy się więc spodziewać, iż małe i średnie przedsiębiorstwa europejskie będą musiały zmierzyć się z ostrą konkurencją.

Jeżeli chodzi o branżę energii odnawialnych, a konkretnie o produkcję paneli słonecznych, to również tutaj można zaobserwować wzrost importu tanich paneli z Chin. Doprowadziło to już nawet teraz do znacznych zmian na rynku producentów europejskich. Solon SE, jeden z największych niemieckich producentów paneli słonecznych, ogłosił w grudniu 2011 r. upadłość. Na liście potencjalnych bankrutów znajdują się także niemieckie firmy Conergy oraz Q-Cells.

Za jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy – obok zmian w polityce rządów poszczególnych państw europejskich – można uznać tanią konkurencję z Chin. Ceny paneli spadły w ciągu dwóch lat o połowę. W związku z tym producenci unijni są w trakcie przygotowywania skargi o wszczęcie postępowania antydumpingowego przeciwko chińskim producentom paneli fotowoltaicznych. Pozostaje kwestią otwartą, czy uda się w tym przypadku udowodnić dumping.

Postępowanie przeciwko decyzji celnej

Z praktyki naszej kancelarii wynika, że jeżeli służby celne nakładają wstecznie cło na przywóz towaru, który nastąpił kilka miesięcy temu, tzw. retrospektywne cła antydumpingowe, to warto się przeciwko takim decyzjom bronić, bo urzędy często popełniają błędy.