Zielony magazyn

Logistyka zaczęła być rozpatrywana przez pryzmat potrójnej odpowiedzialności: środowiskowej (emisje związane z transportem, budynek i zagospodarowanie terenu, generowanie odpadów, hałasu i zanieczyszczeń), socjalnej (zdrowie i bezpieczeństwo pracowników oraz osób związanych z działalnością firmy) i ekonomicznej (rozwój i wydajność firmy i co się z tym wiąże, wzrost zatrudnienia i konkurencyjność na rynku).

Ta potrójna odpowiedzialność odnosi się też do obiektów o dużej kubaturze wykorzystywanych do magazynowania, produkcji i organizowania działań firmy. Od kilku lat widać rosnące zainteresowanie w zazielenianiu tych obiektów i wiodące firmy decydują się na certyfikację LEED.

Standardy zrównoważonego budownictwa

Obecnie obowiązujący LEED 2009 pozwala na certyfikację takiego obiektu praktycznie bez dodatkowych nakładów finansowych – wymagana jest jednak staranność w projektowaniu, najlepiej pod okiem doświadczonego konsultanta LEED, ponieważ LEED musi być wdrożony już na etapie koncepcji. Po rozpoczęciu budowy szanse na certyfikację znacznie spadają, a w przypadku niespełnienia warunków koniecznych wręcz mogą stanowić przeszkodę w certyfikacji obiektu.

Certyfikacja LEED powstała ponad 10 lat temu, obecnie jest używana w 145 krajach, w tym w Polsce i regionie CEE. Pierwszym obiektem w Polsce, który uzyskał certyfikat LEED w 2010 roku, była fabryka turbosprężarek firmy BorgWarner. Obiekt składał się z części biurowej, produkcyjnej i magazynu.

Certyfikacja LEED przyznaje punkty w siedmiu kategoriach: ekologiczna działka, oszczędność wody, energia i atmosfera, materiały i surowce, jakość powietrza we wnętrzach, innowacja w projektowaniu oraz priorytet regionalny.

Kryteria zielonego magazynu

Obiekty przemysłowe ze względu na swoją lokalizację poza centrami miast niestety nie są w stanie uzyskać maksymalnej ilości punktów w tej kategorii. Jednak dzięki odpowiedniemu projektowaniu i chęci inwestora mogą osiągnąć 16-20 punktów. Wybierając działkę pod zabudowę najlepiej wybrać uprzednio zagospodarowaną działkę, co pomoże w uzyskaniu kredytów. Przed przystąpieniem do budowy należy sprawdzić plan miejscowy i w zależności od zapisów zachować powyżej 20% powierzchni jako tereny biologicznie czynne. W przypadku gdy w projekcie przewidziano zielony dach, można go wliczyć do powierzchni biologicznie czynnych. Dach może być zarówno intensywny, jak i ekstensywny, w zależności od upodobań i budżetu klienta, ważne jest jednak, aby odpowiednio dobrać gatunki roślin, tak żeby zapewniały bioróżnorodność i nie wymagały nawadniania. Jeśli muszą być nawadniane, to powinna być do tego celu wykorzystywana woda deszczowa. Zielony dach i nawadnianie go deszczówką pomoże również w uzyskaniu punktów za zarządzanie wodą deszczową, gdyż zmniejszymy wtedy odpływ wody do kanalizacji deszczowej. W przypadku gdy nie ma na to budżetu, istotne jest dobranie białej membrany dachowej, gdyż dzięki temu można zapobiec efektowi wyspy ciepła. Na tej samej zasadzie zaleca się wykonanie dróg, parkingów i chodników z jasnej kostki betonowej. Jest to lepsze niż powierzchnia betonowa, która pod naporem samochodów ciężarowych z ładunkiem może pękać. Oświetlenie wewnętrzne musi być kontrolowane automatycznie, a zewnętrzne zredukowane, skierowane na dół i mieścić się w granicy działki. Promowane strategie to także zapewnienie pracownikom dostępu do komunikacji publicznej, zredukowanie ilości miejsc parkingowych i zapewnienie miejsc preferencyjnych dla samochodów niskoemisyjnych i dla aut, którymi pracownicy dojeżdżają do pracy wspólnie. Nagradzane jest inwestowanie w zieloną flotę (np. pojazdów niskoemisyjnych, hybrydowych czy elektrycznych, w zależności od typu pojazdu i jego dostępności w wersji ekologicznej). Zalecane jest także udostepnienie pryszniców rowerzystom i zapewnienie im bezpiecznego parkowania.

Gospodarowanie wodą

Punkty otrzymuje się za oszczędność wody – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz obiektu. Urządzenia białego montażu powinny mieć zredukowany przepływ, zalecane są również baterie umywalkowe czasowe. Na rynku jest wiele firm oferujących niskoprzepływowe prysznice, krany, toalety czy pisuary. Odpowiedni dobór tych urządzeń może przyczynić się do uzyskania nawet 9 punktów.

Zalecany jest również dobór lokalnej, nieinwazyjnej i niewymagającej nawadniania i koszenia roślinności na terenie działki, na której stoi obiekt na zielonym dachu). Przyczyni się to nie tylko do uzyskania certyfikatu LEED, ale również do zaoszczędzenia poważnych kwot w budżecie budowlanym i operacyjnym.

Gospodarowanie energią

W tej kategorii najistotniejszy jest stopień zaoszczędzonej energii, który wynika z wykonanego modelu energetycznego. Modelując budynek porównujemy go do obiektu stosującego urządzenia HVAC wynikające z normy wydajności ASHRAE 90.1-2007, natężenie oświetlenia oraz współczynniki przenikania ciepła dla okien, ścian i dachu. W celu redukcji natężenia oświetlenia zalecane jest stosowanie świetlików, wiele firm decyduje się jednak ze względu na komfort pracowników i zapewnienie bardziej jednolitego oświetlenia na wykonanie ich z przeźroczystego szkła. Istotne jest też zapewnienie kontroli oświetlenia tak, aby uniknąć niepotrzebnego oświetlania magazynu czy biur po godzinach pracy bądź przestrzeni tylko czasowo zajmowanych, np. toalet czy korytarzy.

opomiarowanie budynku pomoże w oszczędzaniu energii podczas użytkowania, jak również zostanie nagrodzone przy certyfikacji LEED. Nowością w Polsce jest proces commissioningu – jest on obowiązkowy w systemie LEED. Można również uzyskać punkty za wykonanie dodatkowych czynności, np. przegląd energooszczędności budynku 10 miesięcy po zakończeniu budowy i rozpoczęciu użytkowania obiektu. Taka analiza ma na celu wyłapanie nieprawidłowości w pracy urządzeń przed wygaśnięciem gwarancji oferowanej przez generalnego wykonawcę.

Jakość powietrza w budynku

Ta kategoria wraz z gospodarowaniem energią jest najtrudniejsza w przypadku obiektów magazynowych, głównie z powodu definicji LEED dla pomieszczeń „regularnie zajmowanych”. W przeciwieństwie do polskich przepisów, pomieszczenia przeznaczone do stałego przybywania ludzi wg LEED to te, w których osoba spędza średnio godzinę dzienne. Ze względu na takie zaszeregowanie zazwyczaj nieosiągalne jest uzyskanie punktów za dostęp światła dziennego, mimo zastosowania świetlików dachowych. Jednak mimo braku punktacji LEED, jest to strategia zalecana ze względu na oszczędność energii, jak i komfort pracowników. Przy odpowiednim rozplanowaniu można dość łatwo uzyskać punkty za widok, chyba że maszyny bądź regały będą całkiem go zasłaniać. W magazynach trudno jest też zapewnić indywidualną kontrolę komfortu termicznego i oświetleniowego. W fabrykach można to osiągnąć stosując lampki na stanowiskach pracy, w magazynach nie ma jak, gdyż pracownicy nie mają jednego stanowiska pracy, lecz znajdują się w ruchu. Ciekawym rozwiązaniem może być stosowanie robotów, które wykonują proste, powtarzalne prace. Niestety nie zastąpią one jednak całkowicie ludzi, którzy nadal muszą odbierać od nich towar i przekazywać dalej.

Dużo miejsca w tej kategorii zajmują zdrowe materiały. Obiekty magazynowe mają tu duże pole do popisu, gdyż wprawdzie zajmują ogromne powierzchnie, to projekty z reguły obejmują niewiele składników. Przy budowie zaleca się stosowanie niskoemisyjnych farb, lakierów, jak również silikonów i innych uszczelniaczy. Stosowane często posadzki betonowe pokrywa się powłokami występującymi zazwyczaj w wersji niskoemisyjnej. W przypadku stosowania wykładzin np. w części biurowej, należy wybierać te z certyfikatem lub te, które posiadają badania CA01350.

Innowacyjny projekt uwzględniający regionalne priorytety

Przy certyfikacji LEED dodatkowe 10 punktów przewidzianych jest dla projektów starających się wnieść coś innowacyjnego lub odnoszących się do strategii istotnych dla danego kraju lub regionu. Do ciekawych rozwiązań obecnie stosowanych w USA należą np. wózki widłowe napędzane przez fuel-cell, oszczędzające czas pracy (tankowanie jest szybsze niż wymiana baterii), roboty obsługujące centra logistyczne, czy bardziej przyziemne sprawy, jak ekologiczne sprzątanie czy zastosowanie oświetlenia o niskiej zawartości rtęci.

Dobry konsultant powinien dysponować pulą pomysłów, które elementy można wdrożyć i w ten sposób uzyskać dodatkowe punkty. Liczba punktów może podnieść poziom certyfikacji o jeden poziom, np. z poziomu „certified” na poziom „silver”.

LEED oferuje bowiem cztery poziomy certyfikacji: „certified” (40-49 punktów), „silver” (50-59 punktów), „gold”( 60-79 punktów) oraz „platinum” (80 i wiecej punktów).

Certyfikacja LEED v4

Amerykańskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego (USGBC) jest świadome specyficznych wymogów obiektów logistycznych, jak również problemów, na jakie napotykają te obiekty w certyfikacji LEED. Dlatego też w nowej wersji stworzono specjalny system dla magazynów i centrów dystrybucyjnych. Jest to z pewnością duża pomoc dla projektów magazynowych, jednak obecnie )certyfikacja w wersji 4 może być okazać się przedwczesna na rynku polskim.

Standard LEEDv4 został oficjalnie ogłoszony jesienią 2013 roku podczas konferencji Greenbuild w USA. Norma LEEDv4 została przetestowana na ponad 70 obiektach w USA i za granicą. Jest to kolejny krok USGBC w kierunku podniesienia jakości i ekologiczności certyfikowanych obiektów. Należy jednak pamiętać, że wraz z wejściem kolejnego poziomu certyfikacji LEED zaostrzone zostały normy, na których się opiera certyfikacja, np. zamiast porównania z ASHRAE 90.1-2007, obiekty będą analizowane zgodnie z ASHRAE 90.1-2010, co oznacza znaczne zaostrzenie wymagań. Rejestracje obiektów w standardzie LEED 2009 będą jeszcze prowadzone do czerwca 2015, a następnie przewidziano okres przejściowy pięciu lat na przeprowadzenie procedury certyfikacyjnej wg nowego standardu.

Certyfikowane magazyny na świecie

Certyfikacja LEED dla obiektów logistycznych i magazynowych w USA jest obecnie już praktycznie standardem ze względu na szereg zalet finansowych związanych z energooszczędnością, poprawą wydajności i zadowoleniem pracowników, jak również z powodów marketingowych i raportowania na temat ochrony środowiska. Firmy certyfikujące swoje obiekty należą do takich branż, jak: samochodowa, spożywcza, farmaceutyczna, retail, producenci alkoholi i wiele innych.

Rynek polski

W Polsce w nie ma jeszcze żadnego magazynu lub centrum dystrybucyjnego, który uzyskałby certyfikat LEED, jest jednak szereg obiektów przemysłowych, w których magazyny stanowią znaczną część kubatury. Właściciele i deweloperzy, którzy zdecydują się na certyfikację, będą na pewno zadowoleni z decyzji, gdyż nowy obiekt będzie zdrowy i bezpieczny dla pracowników, przyjazny dla środowiska i kieszeni, a także na pewno mile widziany wśród inwestorów i akcjonariuszy oraz będzie się wpisywał w społeczną odpowiedzialność biznesu.