Znikające palety

Szacuje się, że w roku 2007 na polski rynek wprowadzono 70 proc. nielegalnych palet, a w 2009 roku około 30 – 40 proc. Pomimo diametralnej poprawy sytuacji na tym rynku proceder nadal trwa. Od 1 listopada 2007 roku obowiązuje nowelizacja ustawy Prawo Własności Przemysłowej, umożliwiająca ściganie i karanie nie tylko firmy produkujące palety EUR, które niespełnianą wymogów, ale także pozostałych uczestników ich obrotu. Palety o wątpliwej autentyczności lub złej jakości muszą mieć trwale usunięte znaki towarowe poprzez m ich zeszlifowanie lub zamalowanie czarną farbą, typu rozpuszczalnikowego. Nowelizacja spowodowała poprawę jakości palet znajdujących się w obrocie. Zdarza się jednak, że nie wszyscy stosują się do tych przepisów. W momencie wykrycia palety niespełniającej norm, nie zostaje ona poddana zabiegowi usunięcia znaków towarowych lecz wraca do właściciela.

Paleta uciążliwa dla kierowcy

Możliwość wielokrotnego użytku palety jest niezwykłym atutem tego rodzaju nośnika. Dla niektórych ogniw cyklu transportowego zaleta ta jest bardzo uciążliwa. Zdarza się, że dostawca ma kilkadziesiąt punktów dostaw, do których rozwozi niewielkie ładunki (około 3-4 palety). Odbiorcami takiej ilości towaru są najczęściej drobni przedsiębiorcy (sklepy budowlane, instalacyjne, małe sklepy ogólnospożywcze). Odbiór europalet dla potencjalnego kierowcy jest według niego utrudnieniem i zbyteczną czynnością. Jeżeli dotyczy to małej liczby palet, a dany punkt dystrybucji jest nie po drodze, to zdarza się, że kierowca prosi kierownika sklepu o podpisanie protokołu, stwierdzającego uszkodzenie palety i ma problem z głowy. Z kolei kierownik sklepu posiada na stanie te palety, które następnie przekazuje innemu dostawcy. W ten oto sposób paleta trafia w obieg ponownie. Kierowcy obsługujący sieć drobnych odbiorców nie widzą w takim sposobie ułatwiania sobie pracy nic złego. Przewoźnicy by zapobiec temu procederowi, wprowadzają kary finansowe dla kierowców za zaginione palety.

Gorsze lub nic w zamian

Zdarza się, że przewoźnik po krótkim użytkowaniu dostarcza określoną liczbę palet do odbiorcy, od magazyniera otrzymuje połowę, bo jego zdaniem pozostała część nie spełnia norm. W takim przypadku przewoźnik przekwalifikowuje palety na przemysłowe i musi zakupić nowe, by móc dalej świadczyć usługi transportu. W przypadku, gdy dostawca jest liderem w łańcuchu dostaw odbiorcy, to szansa na odzyskanie palet jest bardzo duża, ale gdy są to drobni przewoźnicy, to występując z roszczeniem wobec odbiorcy często przegrywają. Problem ten opisywaliśmy już na łamach Eurologistics w 2003 roku. Od tego czasu wiele się jednak zmieniło. Wspomniane wyżej zdarzają się już sporadyczne. W sieciach hipermarketów, takich jak Carrefour wprowadzono systemy uszczelniające gospodarkę paletową, które zniwelowały ten problem.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

– Paleta EUR, jako opakowanie zwrotne przedstawia konkretną wartość, dlatego dostawcy skrupulatnie pilnują swoich sald paletowych. Każda dostawa palet EUR jest rejestrowana w naszym systemie, a także zostaje wprowadzona na saldo dostawcy. Producenci dostarczanych do nas produktów, mogą więc w każdej chwili wystąpić do firmy Carrefour z prośbą o zwrot dostarczonych palet EUR. Liczba palet przyjmowanych przez naszą firmę jest także każdorazowo odnotowywana w dokumencie dostawy – informuje Tomasz Sączek, Senior Manager Carrefour Polska.

Lewe dokumenty recyklingu i likwidacji palet

Patologią trapiącą rynek palet jest wystawianie fikcyjnych dokumentów, które mają dokumentować proces odzysku i recyklingu tych nośników. 

– Problemem dla rozwoju firmy są praktyki wystawiania dokumentów, potwierdzających procesy odzysku i  recyklingu, bez faktycznego ich wykonania. Przyczynia się to do tego, że na rynku mogą funkcjonować firmy, które nie inwestują w technologie, a czerpią z tego tytułu korzyści. Takie fałszywe dokumenty uderzają w rzetelne firmy i prowadzą do  degradacji środowiska naturalnego w Polsce – mówi Marek Parkot, wiceprezes zarządu spółki EP Serwis.

Jeszcze w tym roku ustawodawca dokona nowelizacji Ustawy o Odpadach Opakowaniowych. Planowane zmiany uderzą w nielegalnie działające firmy handlujące paletami złomowymi, które zamiast do utylizacji, innymi kanałami trafiają ponownie do normalnego obrotu. Nowelizacja dotyczyć będzie wprowadzenia rejestru uczestników systemu (prowadzonego przez urzędy marszałkowskie): rejestr przedsiębiorców, prowadzących recykling i odzysk, eksporterów oraz wewnątrzwspólnotowych dostawców odpadów opakowaniowych, organizacji odzysku. Dokumenty potwierdzające odzysk i recykling wydawane będą tylko przez podmioty wpisane do tego rejestru.

Palety nieznanego pochodzenia

W obrocie znajdują się nieoryginalne palety. Właśnie takie lewe palety można znaleźć w przydrożnych skupach, gdzie nikt nie weryfikuje skąd trafiły do tego miejsca. Wiele firm minimalizację rozwoju szarej strefy tej gałęzi rynku upatruje w zaprzestaniu kupna palet w takich miejscach. Powszechnie wiadomo, że takie punkty skupu znajdują się przy głównych trasach naszego kraju, niedaleko dużych aglomeracji.

Coraz częściej producenci palet EUR przyczyniają się do likwidacji punktów wytwarzających nieoryginalne palety, informując o ich istnieniu policję.  Jak podaje Komenda Wojewódzka Policji w Gorzowie Wielkopolskim, w lutym ubiegłego roku policjanci z Komendy w Międzyrzeczu, działając wspólnie z przedstawicielem firmy produkującej palety, przeprowadzili kontrolę punktów skupów na terenie powiatu międzyrzeckiego. W części z nich znaleźli nieoryginalne palety, na których umieszczono zastrzeżone znaki towarowe. Te podrabiane palety oferowane były klientom po znacznie niższych cenach niż produkty oryginalne. Właściciele tych skupów odpowiedzieli przed sądem za naruszenie przepisów Ustawy o Prawie Własności Przemysłowej. Za nielegalne posługiwanie się zastrzeżonymi znakami przewidziana jest kara do 2 lat pozbawienia wolności.

Ewidencja obrotu paletami

Coraz więcej firm wprowadza w swoich strukturach organizacyjnych komórki odpowiedzialne za kierowanie gospodarką paletową, które wspomagają się systemami informatycznymi. Systemy te są niezwykłym udogodnieniem, jednak nie rozwiązują wszystkich problemów związanych zarządzaniem gospodarką palet. Dzięki  programom informatycznym możliwe jest rejestrowanie ruchu nośników. System monitoringu w wielu przypadkach przyczynił się do wyeliminowania kradzieże, jednak sama weryfikacja ilości posiadanych w obrocie palet nie pozwala na kontrolę jakościową. Czynności związane z oceną stanu palety EUR wykonuje personel. Niestety, to właśnie personel powoduje nieszczelności systemu obrotu paletami. Na nic będą programy komputerowe, ewidencjonujące ilość palet, jeżeli personel nie będzie potrafił odróżnić legalnej palety od podrabianej.

– Kontrola i klasyfikacja przyjmowanych do magazynów palet, na których znajduje się towar prowadzona jest przez profesjonalnych operatorów logistycznych, zarządzających magazynami centralnymi Carrefour. W przypadku ewentualnego pojawienia się palet podrabianych, operator odmawia ich przyjęcia – dodaje Tomasz Sączek.

Uszczelnić system

Patologie rynku palet zredukować można poprzez uszczelnienie łańcucha dostaw.

Priorytetem staje się przeszkolenie personelu w każdym ogniwie łańcucha dostaw w zakresie weryfikacji jakości palet według tej samej metodologii. Kolejnym elementem niezbędnym do uszczelnienia tego systemu jest wprowadzenie procedur, które w jasny sposób będą precyzyjnie opisywały obrót paletami nie tylko w firmie, ale również w relacji z klientami. Procedury te powinny zawierać elementy związane z transportem i zostać wdrożone również wśród operatorów logistycznych. Kolejną ważną kwestią jest recykling palet, oczywiście tych, które zostały sklasyfikowane, jako wycofane trwale z obiegu. Ważne jest, aby korzystać z profesjonalnych firm, które faktycznie posiadają specjalistyczny sprzęt i fizycznie przetwarzają palety. Oszczędności możemy szukać wśród firm, które dokonują tzw. recyklingu materiałowego (metoda R3). Tylko takie firmy mogą wystawić dokument DPR, a dzięki niemu będzie można odzyskać poniesioną wcześniej opłatę produktową/środowiskową. Aby ustrzec się przed fałszywymi i nielegalnymi paletami należałoby dokonywać zakupów jedynie w potwierdzonych firmach.

Producenci palet nielegalnych są ścigani za przestępstwo dot. używania podrobionych znaków towarowych, zgodnie z prawem polskim (o ile możliwe jest ustalenie, kto jest faktycznym producentem takich palet); i mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej oraz cywilnej – ECR Polska