Koszty w transporcie drogowym w 2010 r.

Od 2005 r. Instytut Transportu Samochodowego prowadzi badania kosztów w transporcie drogowym. Co kwartał kilkaset przewoźników wypełnia i dostarcza drogą internetową ankiety do ITS. Dostęp do wyników mają wszystkie firmy, uczestniczące w badaniu. Na tej podstawie mogą stwierdzić, w jakim stopniu ich koszty odbiegają od średniej krajowej.

W 2010 koszty lekko w górę
Analizując koszty, a w tym jednostkowe koszty przebiegu taboru w przedsiębiorstwach międzynarodowego transportu ciężarowego w Polsce w pierwszej połowie 2010 r., zwrócono uwagę na fakt, że firmy te wykonują również przewozy krajowe. Stąd też w podanych poniżej informacjach uwzględniono koszty tych przedsiębiorstw zarówno w przewozach unijnych jak i krajowych.
Z przeprowadzonych badań w pierwszym półroczu 2010 r. wynika, że koszt jednego wozokilometra kształtował się na poziomie 0,70 – 0,77 eurocenta. To oznacza, że nastąpił nieznaczny wzrost kosztu jednostkowego w stosunku do 2009 r., a w wielu badanych przedsiębiorstwach pozostał on na poziomie z 2009 r. Można więc przyjąć, że wzrost poziomu kosztu jednostkowego w pierwszej połowie 2010 r. w stosunku do 2009 r. wynosi niecałe 1 proc.
Zwraca uwagę, że w szeregu przedsiębiorstw dało się zaobserwować zjawisko utrzymania kosztu jednostkowego w pierwszym kwartale 2010 r. na poziomie z 2009 r. lub nieco go obniżyć. Wynika to z racjonalnych działań wielu przedsiębiorstw, które dokonały zmian w swoich strategiach działania, a także przeprowadziły znaczną restrukturyzację swojej działalności spedycyjno-transportowej.

Zbadana grupa
Dane wykorzystane do kalkulacji średnich kosztów 1 wozokilometra przebiegu w przewozach międzynarodowych wykonywanych taborem o nadwoziach uniwersalnych powyżej 12,0 t DMC uzyskano w 2009 r. i pierwszej połowie 2010 r. z próby badawczej kilkuset przedsiębiorstw transportu samochodowego ciężarowego w Polsce, wykonującego przewozy zarobkowe.
W zbadanej populacji jedno przedsiębiorstwo dysponowało średnio 25 samochodami i zatrudniało 43 pracowników, w tym 28 kierowców. Średnia masa ładunków przewiezionych przez 1 samochód ciężarowy w kwartale wynosiła około 390 t. Średni kwartalny przebieg statystycznego samochodu ciężarowego wyniósł około 30 tys. km. Średnie kwartalne przychody wynosiły około 4,1 mln zł, w tym z działalności transportowej około 2,3 mln zł. W przeliczeniu na jeden samochód ciężarowy przychody z działalności transportowej wynosiły około 91 tys. zł.
Duże przedsiębiorstwa wykonujące przewozy międzynarodowe (w porównaniu z mniejszymi) cechowała w okresie badań relatywnie większa średnia wydajność przewozu samochodu ciężarowego, a także wyższe były ich średnie przebiegi. Natomiast produktywność samochodu ciężarowego (średnie przychody z działalności transportowej przypadające na samochód) w dużych przedsiębiorstwach badanej zbiorowości, była przeszło dwukrotnie wyższa niż w najmniejszych przedsiębiorstwach.
Świadczy to o wysokiej pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw dużych na rynku międzynarodowych przewozów samochodowych rzeczy. W badanej grupie przedsiębiorstw w 2009 r. miał miejsce dodatni wynik bilansu finansowego. Przy średnich kosztach rzędu 2,2 mln zł w kwartale, firmy te osiągały średni przychód z działalności transportowej rzędu 2,4 mln zł. Poza tym osiągały przychody z innej działalności niż stricte przewozowa, np. spedycyjna, usługowa, w tym magazynowa.  

Mała firma – mały koszt
W objętej badaniami zbiorowości, średni koszt 1 wozokilometra wzrastał wraz z wielkością przedsiębiorstwa. Najniższy średni koszt wystąpił w grupie przedsiębiorstw liczących do 5 ciężarówek (2,76 zł/1 km), a największy w grupie firm liczących 50 i więcej pojazdów (3,10 zł/1 km). W strukturze kosztów 1 wozokilometra w zbadanej zbiorowości przedsiębiorstw dominowały (koszty materiałów pędnych i eksploatacyjnych – ok. 37 proc. Koszty te wynosiły średnio 1,1 zł/1 km. Średni koszt wynagrodzenia kierowców (łącznie z kosztami delegacji) przekroczył 16 proc. (0,48 zł/1 km), koszty amortyzacji (lub utraty wartości rynkowej taboru) – niecałe 7 proc. (0,19 zł/1 km), koszt leasingu – 9,0 proc., a koszt kredytu na zakup taboru wyniósł 2,7 proc. (0,08 zł/1 km).  
Małe firmy, liczące do 5 samochodów wykazują mniejsze koszty odpisów amortyzacyjnych (lub utraty wartości rynkowej taboru) w przeliczeniu na 1 wozokilometr przebiegu w porównaniu z większymi. Również w małych przedsiębiorstwach wystąpiły niższe koszty jednostkowe związane ze spłatą rat leasingu pojazdów. Spowodowane jest to przede wszystkim trudnościami w pozyskiwaniu kredytów. „Mali przewoźnicy” zachowali w ostatnich latach większą ostrożność przy odnowie parku samochodowego i pozyskiwaniu pojazdów poprzez leasing.
W przewozach międzynarodowych realizowanych przez badane przedsiębiorstwa, udział opłat drogowych wyniósł niecałe 7 proc. w strukturze kosztu 1 wozokilometra (0,2 zł/1 km). Podobnie około 7 proc. stanowiły tzw. pozostałe koszty działalności transportowej (0,2 zł/1 km). Są to koszty: kierownictwa, pracowników zatrudnionych w spedycji, zapleczu technicznym, podatków od nieruchomości itp. Badania wykazały, że pozostałe koszty wzrastają wraz z wielkością przedsiębiorstwa

Przewozy do UE i na Wschód
1 km transportu do UE kosztował w 2009 r. 3,00 zł/1 km, a na Wschód był niższy o niespełna 24 proc. i wyniósł 2,63 zł/1 km. O zróżnicowaniu tym zadecydowały głównie różnice kosztów paliwa i kosztów niezależnych od przebiegu (amortyzacji taboru, leasingu, kredytu), a także koszty opłat drogowych, ponoszonych przez przewoźników operujących na tych rynkach. W badanych przedsiębiorstwach wożących na Wschód średni koszt paliwa wynosił 0,98 zł/1 km (odpowiednio 37,4 proc. w strukturze kosztu 1 km), a w relacjach z innymi krajami UE średni koszt paliwa wynosił 1,12 zł/1 km (37,2 proc.).

Wyższy był w tym pierwszym przypadku koszt usług remontowych i napraw oraz niższy koszt amortyzacji lub utraty wartości rynkowej taboru. Może to świadczyć o wykorzystywaniu do przewozów na wschód samochodów wymagających ponoszenia wyższych kosztów związanych z utrzymaniem tego parku w sprawności technicznej lub w większym stopniu zamortyzowanych, w porównaniu do samochodów wykorzystywanych do przewozów na obszarze UE. Tańsze przewozy na Wschód są też związane z niższymi w tamtych krajach opłatami za korzystanie z infrastruktury drogowej.