Łańcuch dostaw IKEA

W dobie globalizacji działalności gospodarczej oraz otwartych systemów gospodarki rynkowej firmy konkurują między sobą poprzez udoskonalenie logistyki, która w sposób znaczący wpływa na efektywność funkcjonowania. Doskonały system logistyczny pełni w dzisiejszym świecie rolę rozstrzygającego czynnika we współzawodnictwie na rynkach, zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym. Przestają między sobą konkurować firmy, a zaczyna się konkurencja powiązanych ze sobą wielorakimi więzami elementów – łańcuchów dostaw. Logistyka przestała pełnić rolę wyłącznie operacyjną, związaną z przepływami dóbr, a zaczęła być postrzegana jako szansa strategiczna na zdobycie przewagi konkurencyjnej. Istotny wpływ miał na to również fakt, iż tradycyjne narzędzia marketingu mix przestały być wystarczające.

Pionier logistycznych innowacji

Podstawową ideą, która przyczyniła się do sukcesu powstałej w 1926 roku IKEA, jest stworzenie funkcjonalnego, dobrze zaprojektowanego przedmiotu, który byłby dostępny dla konsumenta za przystępną cenę. Zgodnie z tą myślą IKEA oferuje konsumentom około 11 tysięcy produktów w ponad 300 sklepach na całym świecie. Celowi temu jest podporządkowany cały system produkcji oraz dystrybucji. Już na samym początku projekt danego produktu jest testowany i sprawdzany pod względem użyteczności i jakości. Brana jest pod uwagę jakość użytych surowców, możliwości produkcyjne oraz wydajność dystrybucji. IKEA dba o to, aby produkty były wytwarzane po możliwie najniższych kosztach przy jak najbardziej ekonomicznym wykorzystaniu zasobów. Wiele produktów wytwarzanych jest z materiałów pochodzących z recyklingu, a surowce, które pozostały z wytworzenia innych produktów, są – gdy tylko to możliwe – użyte przy produkcji innego przedmiotu. Po całym tym procesie, produkt finalny zawsze jest ponownie testowany i kontrolowany.

Logistyczne sposoby redukcji kosztów

Powyższa filozofia działania opiera się o sprawnie działający łańcuch dostaw i innowacyjną dystrybucję nastawioną na redukcję kosztów oraz stosowanie twórczych, nowatorskich, niekonwencjonalnych rozwiązań (np. współpraca z firmą produkującą narty przy produkcji foteli). Płaskie opakowania dają możliwość nie tylko redukcji kosztów transportu, jeśli chodzi o koszty zaopatrzenia sklepu. Pudełka tego typu redukują koszty potransakcyjne, gdyż kosztem dostarczenia mebli klientowi nie jest obciążony sklep. Klient zabiera mebel do domu, gdzie samodzielnie go składa. Samodzielne złożenie automatycznie powoduje obniżenie jego ceny w sklepie. Potencjalni klienci zaznajamiają się z ofertą IKEA poprzez katalog i dokonują wyboru produktów poprzez ten kanał marketingowy. Wszyscy klienci samodzielnie się obsługują biorąc produkty bezpośrednio z półek. Klienci montują meble samodzielnie według prostych instrukcji dołączonych do płaskich paczek. Szacuje się, że ceny produktów ulegają w ten sposób redukcji o 30% do 50% w stosunku do produktów konkurencyjnych sprzedawanych w stanie już zmontowanym.

IKEA dba o to, aby produkty były wytwarzane po możliwie najniższych kosztach przy jak najbardziej ekonomicznym wykorzystaniu zasobów.

Na efektywność kosztową wpływ miało nie tylko wprowadzenie płaskich opakowań, ale również wykorzystanie różnych modułów transportu – oprócz drogowego transportu IKEA stawia także na fracht morski oraz kolej. Efektywna dystrybucja jest bardzo istotnym procesem w łańcuchu dostaw IKEA, który napędzany jest strategią nakierowaną na niskie ceny. Trasy od dostawców do klientów muszą być proste, rentowne oraz przyjazne środowisku. Centra dystrybucji są bazą efektywnej dystrybucji oraz zapewniają dobrą obsługę sklepów IKEA.

Dobór dostawców

Polityce przystępnych cen podporządkowane są także „twarde” zasady negocjacji z dostawcami. IKEA wypracowała w tym zakresie specjalny system ich doboru. Dostawcy i współpracownicy muszą spełniać wymogi IKEA WAY – filozofii definiującej minimalne wymagania stawiane dostawcom. Kontrolerzy IKEA nie tylko sprawdzają regularnie, czy standardy są zachowywane, ale także pomagają w ich osiągnięciu na odpowiednim poziomie. W zależności od wyników kontroli współpraca z danym dostawcą zostaje nawiązana lub nie, kontrakt zostaje przedłużony lub wręcz przeciwnie – zostaje rozwiązany. W doborze dostawców istotne są także takie czynniki jak: dostępność zapasów, jakość, brak skarg, poziom usług, sytuacja finansowa, znajomość podstawowych celów IKEA oraz polityki ciągłego doskonalenia, koncentracja na finalnym kliencie czy zmierzanie do integracji łańcucha dostaw. Istotna jest zatem także organizacja procesów magazynowania, planowania oraz produkcji. Podczas drugiego etapu doboru dostawcy IKEA przeprowadza pewnego rodzaju symulację mającą ukazać efektywność i zyski z włączenia danej firmy do rodziny IKEA. Symulacja ta opiera się na sprawdzeniu, czy finalny koszt danego produktu uległ obniżce o stawkę mieszczącą się w przedziale od 3-15%. Trzecim etapem są już bezpośrednie negocjacje z kandydatem, natomiast finalna decyzja jest podejmowana przez globalnego kupca odpowiedzialnego za daną pozycję asortymentową. Jeśli decyzja o włączeniu danego partnera jest pozytywna, permanentnie kontroluje się go pod względem warunków, które zostały mu postawione do spełnienia.

Niezmiernie istotny jest fakt ścisłej kooperacji z ponad tysiącem dostawców z całego globu oraz tworzenie z nimi stałej relacji współpracy, co pozwala na stworzenie sprawnego systemu przepływu informacji oraz stworzenie poprawnej i efektywnej struktury kosztów. Ponieważ IKEA bardzo często stanowi dla dostawców strategicznego odbiorcę, który zamawia duże wolumeny, a więc generuje największe przychody, bardzo często dochodzi do sytuacji, kiedy to dostawcy i producenci mebli konkurują między sobą o pozyskanie IKEA, oferując często wysokie rabaty, co stanowi także korzyści dla szwedzkiej korporacji.

Elementem sukcesu firmy, o którym nie należy zapominać, jest także sama struktura wewnętrzna sklepów. W sklepach IKEA klient jest prowadzony w pewien specyficzny sposób poprzez wyznaczoną do tego trasę, poprzez mikroświaty oraz ekspozycje gotowych już rozwiązań aranżacji wnętrz, gdzie może wszystko dokładnie sprawdzić i obejrzeć przed podjęciem decyzji. Zorganizowany w ten sposób merchandising powoduje, że klient dokonuje także nieplanowanych zakupów korzystając z kuszących promocji, co także generuje zysk dla sklepu.

Łańcuchy dostaw

IKEA w dzisiejszych czasach jest wzorem do naśladowanie dla innych przedsiębiorstw w zakresie globalnych sieci dostaw. Łańcuch dostaw IKEA obejmuje następujące procesy: konceptualizację i projektowanie produktu, pozyskiwanie surowców oraz komponentów, zakupy, produkcję, dystrybucję, transport oraz w końcowym etapie sprzedaż detaliczną w poszczególnych sklepach. Firma rozwinęła pięć różnych struktur łańcuchów dostaw, które są efektywnie wykorzystywane, co przyczynia się do redukcji kosztów we wszystkich etapach działalności.

W całym łańcuchu dostaw IKEA ważną rolę odgrywają strategicznie położone centra dystrybucji obsługujące od kilku do kilkunastu punktów sprzedaży. Centra te pełnią rolę pośredników pomiędzy sprzedawcą a producentem, czyli pomiędzy dwoma ogniwami łańcucha logistycznego – zakładami produkującymi a domami handlowymi.

IKEA posiada 28 centrów dystrybucji oraz 11 klienckich centrów dystrybucyjnych w 16 państwach świata.

System IKEA bazuje na następujących elementach: duże wolumeny, efektywne wykorzystanie środków transportu (brak pustych przewozów), wydajne i skuteczne sieci przepływu produktów w skali lokalnej oraz globalnej. Bardzo istotnym elementem, który usprawnia procesy transportowe i wpływa na ich efektywność, jest wspomniana już wcześniej koncepcja płaskich opakowań. Taki typ opakowań spowodował, że z transportu IKEA został wyeliminowany problem pustych przestrzeni, co zminimalizowało koszty oraz negatywny wpływ na środowisko. Ponadto, kiedy jest to tylko możliwe, IKEA używa transportu kolejowego oraz kombinowanego drogowo-kolejowego.

IKEA posiada dwa rodzaje planowania zapotrzebowania. Zapotrzebowanie długoterminowe, które jest przygotowywane na maksymalny okres czasu – siedemdziesiąt osiem tygodni i odzwierciedla planowane zamówienia, oraz prognozy krótkoterminowe przygotowywane na dwanaście tygodni, które dyktowane są prognozami potwierdzonymi przez IKEA of Sweden. Wartości prognoz krótkoterminowych są uaktualniane co tydzień, a dopuszczalny błąd w tych prognozach to około 30%. To znacząca wartość, dlatego krótkoterminowe prognozy są tak często aktualizowane w stosunku do długoterminowych, do wielkości sprzedaży oraz charakterystyki popytu.

Całą pracę łańcucha dostaw IKEA usprawnia również wewnętrzny system przesyłania informacji ECIS – Electronic Commerce for IKEA Supplier, który służy do przesyłania zamówień i zawiera następujące dane: numer producenta, numer i nazwę produktu, jakość, oczekiwaną datę dostawy i miejsce dostawy.

System stworzony przez IKEA optymalizuje wszelkie procesy przepływów w przedsiębiorstwie, którego łańcuch logistyczny rozbudowany jest do postaci wielkiej sieci. Eliminuje on jakiekolwiek marnotrawstwo czasu, materiałów, zapasów czy przestrzeni, przyczyniając się jednocześnie do zadowolenia klienta, który otrzymuje produkt szybciej oraz w korzystniejszej dla niego cenie. Przy równoczesnej minimalizacji kosztów system logistyczny IKEA zapewnia klientowi spełnienie jego potrzeb oraz osiągnięcie przez niego satysfakcji z nabytych produktów oraz usług.

Przewagę konkurencyjną IKEA buduje na skutek asymilacji i wzajemnej zależności wszystkich działań, poczynając od projektowania produktu, poprzez pozyskiwanie surowców, realizację zakupów, dystrybucję aż po sposób prezentacji i sprzedaży ponad jedenastu tysięcy różnych produktów. Innowacyjna dystrybucja, twarde zasady negocjacji z dostawcami oraz transport oparty o system płaskich opakowań decydują o sukcesie firmy. Dlatego IKEA stała się zarówno w Polsce, jak i na świecie gigantem swojej branży zapewniając sobie przewagę konkurencyjną.