Branża gumowa i jej zmiany

Wejście Polski do Unii Europejskiej spowodowało, że branża gumowa stała się jedną najszybciej rosnących gałęzi przemysłu przetwórczego. Kryzys z 2008 wyhamował jej wzrosty, ale nie na długo. Dziś producenci wyrobów gumowych w Polsce umacniają się na globalnym rynku – jesteśmy trzecim największym eksporterem w UE .

Głównym odbiorcą wyrobów gumowych jest przemysł motoryzacyjny, pozostający na fali wzrostu. W Polsce działają zarówno najwięksi producenci z branży oponiarskiej, jak i szereg producentów pozostałych wyrobów gumowych.  Bank PKO BP postanowił przyjrzeć się w swojej analizie aktualnej kondycji branży, z perspektywy importu i eksportu.

Wielkość globalnego rynku

Całkowita konsumpcja gumy na świecie w latach 2000-2018 obejmująca zarówno kauczuk naturalny, jak i kauczuk syntetyczny wzrosła o 58,4 proc. z poziomu 17,9 mln ton do 28,4 mln ton. Największym konsumentem kauczuku naturalnego oraz syntetycznego na świecie są Chiny. Ich udział w światowym zużyciu wyniósł w 2017 r. 39 proc. w przypadku kauczuku naturalnego oraz 29 proc. w przypadku kauczuku syntetycznego.

Wartość eksportu gumy oraz wyrobów gumowych na świecie w 2017 r. wyniosła 163,5 mld EUR. Chiny są światowym liderem w eksporcie gumy i wyrobów gumowych. W 2017 r. wyeksportowały produkty o wartości ponad 18,3 mld EUR osiągając udział w rynku na poziomie 11,2 proc.. Drugie miejsce zajęły Niemcy z 9,3 proc. udziałem w eksporcie globalnym, a trzecie Tajlandia, której udział w eksporcie wyniósł 8,8 proc.

Wartość importu gumy oraz wyrobów gumowych na świecie w 2017 r. wyniosła 170,5 mld EUR. Stany Zjednoczone są światowym liderem importu gumy i wyrobów gumowych. W 2017 r. nabyły produkty bo wartości ponad 24,8 mld EUR osiągając udział w rynku na poziomie 14,5 proc.. Drugie miejsce zajęły Chiny z 9,8 proc. udziałem w imporcie globalnym, a trzecie Niemcy, których udział w imporcie wyniósł 8,4 proc..

Branża gumowa w UE

W 2016 r. kraje UE skonsumowały blisko 1,2 mln ton kauczuku na produkcję wyrobów z gumy oraz 2,5 mln ton kauczuku na produkcję opon. Blisko 76 proc. całkowitej konsumpcji gumy naturalnej oraz 48 proc. gumy syntetycznej było przeznaczane w 2016 r. na produkcję opon. W 2016 r. kraje UE wyprodukowały 2,7 mln ton produktów gumowych oraz 4,9 mln ton opon. Liderem w produkcji produktów gumowych są Niemcy, które w 2016 r. wyprodukowały 780 tys. ton, przed Francją – 353 tys. ton oraz Włochami – 223 tys. ton.

Wartość eksportu gumy oraz wyrobów gumowych w 2017 r. z UE wyniosła 59,8 mld EUR. Udział wszystkich krajów UE w eksporcie globalnym wyniósł ponad 36,6 proc.. Największymi eksporterami w UE w 2017 r. były Niemcy, Francja oraz Polska które wyeksportowały gumę oraz wyroby gumowe o wartości odpowiednio 15,2 mld EUR, 5,7 mld EUR oraz 4,6 mld EUR.

Wartość gumy oraz wyrobów gumowych importowanych przez kraje UE w 2017 r. wyniosła 60,7 mld EUR. Udział wszystkich krajów UE w imporcie globalnym wyniósł ponad 35,6 proc,. Największymi importerami w UE w 2017 r. były Niemcy, Francja i Wlk. Brytania, które nabyły gumę oraz wyroby gumowe o wartości odpowiednio 14,3 mld EUR, 6,3 mld EUR oraz 4,8 mld EUR.

Dwucyfrowe wzrosty

Przychody z tytułu sprzedaży wyprodukowanych w Polsce wyrobów gumowych w 2017 r. wyniosły 5,1 mld USD. Niemal połowa (2,4 mld USD) przypadła na przychody z tytułu sprzedaży opon i rur gumowych, a 2,7 mld USD z tytułu sprzedaży innych produktów z gumy. Wartość przychodów producentów wyrobów gumowych w Polsce zwiększyła się w latach 2010-2017 o ponad 30 proc., z czego wzrost przychodów z tytułu sprzedaży opon i rur gumowych wyniósł 12,8 proc. a pozostałych produktów gumowych 50,5 proc..

W latach 2013-2017 eksport gumy oraz wyrobów gumowych z Polski wzrósł o 16,3 proc. z poziomu 3,98 mld EUR do 4,6 mld EUR wg danych International Trade Center. Polska jest 10. największym eksporterem gumy oraz wyrobów gumowych na świecie z udziałem na poziomie 2,8 proc. Głównym kierunkiem eksportowym dla polskich producentów gumy i produktów gumowych są kraje Unii Europejskiej. Największym odbiorcą od wielu lat są Niemcy, do których w 2017 r. trafiło blisko 29,4 proc. polskiego eksportu. 

W latach 2013-2017 import gumy oraz wyrobów gumowych do Polski wzrósł o ponad 18,3 proc. z poziomu 2,9 mld EUR do 3,4 mld EUR wg danych International Trade Center. Polska jest 14. największym importerem gumy oraz wyrobów gumowych na świecie z udziałem na poziomie 2 proc.

Produkcja wyrobów gumowych w Polsce

Wg danych Eurostat liczba osób zatrudnionych w Polsce w sektorze produkcji wyrobów gumowych stale rośnie od 2008 r. W 2016 r. wyniosła 41 667, co oznacza wzrost w stosunku do 2008 r. o 17,0 proc.. Liczba firm w sektorze produkcji wyrobów gumowych wzrosła o 15,0 proc. z 772 do 888.

Według prognoz portalu Statista przychody z tytułu sprzedaży wyprodukowanych w Polsce wyrobów gumowych w 2018 r. wyniosą 5,2 mld USD, z czego 2,4 mld USD przypadnie na przychody z tytułu sprzedaży opon i rur gumowych, a 2,8 mld USD z tytułu sprzedaży innych produktów z gumy. Produkcja kauczuku syntetycznego w Polsce zanotowała dynamiczny 117,5 proc. wzrost w latach 2000-2016.

Branżowi liderzy

Produkcja opon z Polsce zdominowana jest przez zagraniczne koncerny. Japoński Bridgestone posiada dwie nowoczesne fabryki – zakład w Poznaniu działa od 20 lat i zatrudnia blisko 2 tys. osób. W stolicy Wielkopolski powstają opony do samochodów osobowych klasy premium. Z kolei zakład w  Stargardzie zajmuje się produkcją opon do pojazdów użytkowych i zatrudnia około tysiąca pracowników. Dodatkowo Bridgestone oprócz opon prowadzi też u nas produkcję wyrobów gumowych – w Żarowie i Wolsztynie.

Michelin w 1995 roku przejął fabrykę Stomil Olsztyn i zainwestował w nią od tej pory miliard euro. Michelin Polska jest największym pracodawcą na Warmii i Mazurach – zatrudnia ok. 5 tys. osób. Fabryka zajmuje powierzchnię 177 hektarów. W Olsztynie produkowane są opony do samochodów osobowych oraz 4×4, samochodów dostawczych, ciężarowych i pojazdów rolniczych, a także formy, kordy i mieszanki gumowe. Francuski inwestor utrzymuje w produkcji markę Kormoran.

Podobnie ma się sytuacja z legendarną Dębicą. Podkarpacki zakład świętuje w tym roku 80-lecie istnienia. Od 1995 roku właścicielem fabryki jest Goodyear, zaś jego bramy opuszczają opony o samochodów osobowych, dostawczych i ciężarowych  pod pięcioma markami.

Struktura rynku producentów pozostałych wyrobów gumowych w Polsce jest bardzo zróżnicowana. Działa u nas zarówno rzesza drobnych zakładów, jak i duże przedsiębiorstwa. Na największe wyróżnienie zasługuje Sanok Rubber Company, do niedawna znany jako Stomil Sanok. Polska firma rozwija się w imponującym tempie, przejmuje zagranicznych rywali, zaś w 2018 roku jej sprzedaż po raz pierwszy przekroczyła miliard złotych. Trwa też budowa nowej hali produkcyjnej w Sanoku. 

Surowce z Azji

Podstawą działalności producentów wyrobów gumowych jest kauczuk, pozyskiwany ze źródeł naturalnych oraz tworzony syntetycznie. Naturalna guma pochodzi z drzewa Pará lub Kauczukowca brazylijskiego, popularnie zwanego drzewem kauczukowym. Ma wiele zastosowań ze względu na wysoką wodoodporność, sprężystość i rozciągliwość. W 1995 r. zużycie kauczuku naturalnego wyniosło 5,95 mln ton, a w 2016 r. osiągnęło szczyt prawie 12,7 mln ton, co pokazuje podwojenie zużycia w ciągu 21 lat.

Zgodnie z danymi publikowanymi przez International Rubber Study Group całkowita produkcja gumy na świecie w latach 2000-2018 obejmująca zarówno kauczuk naturalny, jak i kauczuk syntetyczny wzrosła z 17,7 mln ton do 28,6 mln ton. Zarówno produkcja gumy naturalnej jak i syntetycznej jest skoncentrowana w regionie Azji i Pacyfiku, gdzie zlokalizowane jest 71,1 proc. całkowitej produkcji. Największym producentem gumy na świecie są Chiny, które posiadają około 6 proc. udział w produkcji gumy naturalnej oraz 27 proc. udział w produkcji gumy syntetycznej. Tajlandia jest z kolei największym producentem gumy naturalnej na świecie. W 2016 r. wyprodukowała jej 4,5 mln ton, co daje jej udział na poziomie 34 proc. światowej produkcji.