Transport towarów z odprawą celną między UK a UE, czyli brexit w praktyce

Od 1 stycznia 2021 roku, aby przewieźć towary pomiędzy Unią Europejską, a Wielką Brytanią należy przejść kontrolę importową i pełne zgłoszenie celne. 

Brexit, bo o nim mowa, jest potoczną nazwą procesu opuszczania przez Wielką Brytanię struktur Unii Europejskiej, zapoczątkowanego przez referendum w 2016 roku. Jako państwo trzecie, nienależące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego takie kraje jak Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia Północna tracą przywileje i ułatwienia związane z przepływem ludzi i towarów w obrębie UE. Jedną z głównych konsekwencji Brexitu jest przywrócenie granicy oraz wszystkich formalności celnych pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią od dnia 01.01.2021 roku. Wiele kwestii „unijnego rozwodu” jest jeszcze jednak w trakcie negocjacji i rozmów. W niektórych przypadkach zastosowano tzw. podejście etapowe.  

Opcją pozwalającą znacznie zmniejszyć ilość kontroli oraz procedur jest przewóz towaru w procedurze tranzytu, gdyż Wielka Brytania pozostaje cały czas uczestnikiem konwencji o Wspólnej Procedurze Tranzytowej. Takie rozwiązanie wykorzystywane jest także w przewozie towarów przez inne kraje, w tym przez Norwegię, Szwajcarię, Turcję, czy Serbię. Nadając przesyłce „status celny UE” w Anglii, istnieje możliwość przewozu towaru na wyspę Irlandii i Irlandię Północną bez obowiązku płacenia cła, w określonym przedziale czasu, z zastosowaniem zamknięcia celnego (ołowiana plomba). 

EXPORT, czyli jak należy przygotować się do wywozu towaru z UE do UK?

Przewoźnicy z UE mogą realizować nieograniczoną ilość przejazdów do Wielkiej Brytanii. Ze względu na panujące na świecie obostrzenia pandemiczne wjeżdżając do UE obowiązkiem jest okazanie negatywnego wyniku testu na COVID-19, przeprowadzonego nie wcześniej niż 72 godziny przed datą przekraczania granicy. Aktualnie, na dzień 30 stycznia 20201, nie ma obowiązku przy przedstawiania wyniku testu przy wjeździe do UK. 

Kierowca, opuszczając UE, powinien posiadać właściwe dokumenty celne, takie jak:

• licencja wspólnotowa;
• dowód ubezpieczenia pojazdu i naczepy – (Międzynarodowa Karta Ubezpieczenia Samochodowego, tzw. Zielona Karta znacznie ułatwia sprawę);
• świadectwo kwalifikacji zawodowej kierowcy, prawo jazdy oraz paszport ważny minimum 6 miesięcy;
• Nr EORI – założenie nr EORI może odbyć się poprzez platformę PUESC.
• GMR (Goods Movement  Record) – numer rejestracji pojazdu z towarem (Przewoźnik ma obowiązek wcześniej zarejestrować pojazdy w systemie Goods Vehicle Movement Service (GVMS)).

Ponadto kierowca musi mieć każdorazowo wypełniony poprawnie list przewozowy CMR, faktury towarowe (invoice), packing list, EX. 

Na barkach eksportera lub importera spoczywa obowiązek wybrania odpowiedniej procedury, dostosowanej do przewożonego towaru oraz przekazanie kompleksowej dokumentacji przewoźnikowi. Od 01.07.2021 roku będą obowiązywały także pozostałe procedury celne.

• Prenotyfikacja (MRN), czyli brytyjski numer wjazdu lub nr EORI przedsiębiorcy, jeśli deklarację zgłasza importer z UK. MRN to system inteligentnych granic do obsługi ciężarówek korzystających z przepraw promowych i przejazdów przez Eurotunel. Istnieje możliwość zgłoszenia przewozu na stronie https://www.douane.gouv.fr w celu uzyskania kodu kreskowego z numerem MRN. Przewoźnik zostanie z automatu skierowany na pas zielony lub pomarańczowy w zależności od statusu przewożonego towaru.
• Wspólna procedura tranzytowa (CTC) – kierowca musi posiadać nr TAD, który informuje o tym, iż towar został zwolniony przez nadawcę z procedury tranzytowej lub nr LRN. Jeśli nie został z tej procedury zwolniony, wówczas koniecznym jest zgłoszenie w urzędzie celnym (nr LRN jest na dokumencie T1).
• Procedura odprawy czasowej (ATA) – kierowca jest zobligowany posiadać karnet ATA, który okazuje na granicy i otrzymuje stempel celny.
• Procedura TIR – kierowca realizuje przewóz na podstawie konwencji TIR:

1. w przypadku zastosowaniu procedury zwykłej musi posiadać świadectwo uznania pojazdu drogowego do przewozu towarów pod zamknięciem celnym – karnet TIR (po zakończeniu przejazdu karnet TIR należy zwrócić do przedsiębiorcy lub do firmy transportowej.) 
2. w przypadku procedury uproszczonej tylko deklaracje eksportową EX  

• ENS – przywozowa deklaracja skrócona.

Dokumenty towarowe należy okazać przy wjeździe do portu. Pracownik w okienku biletowym skanuje kody EX. Stosując deklarację T1 przed rozładunkiem konieczna jest wizyta w urzędzie celnym przed rozładunkiem towaru. Wielka Brytania nie zapowiada rutynowych kontroli pojazdów wjeżdżających do kraju, jednak wciąż służby graniczne mogą sprawdzać pojazdy pod kątem bezpieczeństwa oraz przestępstw celnych. 

IMPORT, czyli wwóz towaru do UE oraz zjazd na pusto

Dopuszczalne są 2 kursy kabotażowe z Wielkiej Brytanii i przez nią pod warunkiem, że są one realizowane po kursie z Unii Europejskiej i w ciągu 7 dni od rozładunku w Wielkiej Brytanii. Przewoźnik ma za zadanie zgłosić się z kompletem dokumentacji firmowej oraz kierowcy wjeżdżając do UE na obowiązkowy test na Covid-19 w harabstwie Kent.  Ponadto od 01.01.2021 obowiązuje zakaz wwozu z UE do Wielkiej Brytanii towarów pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, nabiał, czy żywe owoce morza na własny użytek (nie dotyczy towaru na naczepie).  Kierowca musi liczyć się z tym, że zakazane produkty mogą zostać skonfiskowane podczas kontroli granicznej. Brexit spowodował również zmniejszenie limitów na przewożony alkohol i wyroby tytoniowe. Szczegóły na ten temat znajdziecie w linku: https://europa.eu/youreurope/citizens/travel/carry/alcohol-tobacco-cash/index_pl.htm

Dodatkowym utrudnieniem może okazać się zakaz parkowania w Ashford, Canterbury, Dover, Folkestone i Hythe, Maidstone, Swale i Thanet. Dopuszczalna jest jedynie 45-cio minutowa pauza. Zostały wyznaczone specjalne miejsca do dłuższych postoi, a złamanie tego zakazu może skutkować blokadą na koło oraz mandatem w wysokości 220 GBP. 

Przewoźnik wwożący towar z UK do UE poza dokumentami osobistymi i firmowymi wymienionymi powyżej, w części dotyczącej exportu towarów z UE do UK, powinien także mieć przy sobie dokumenty towarowe uzależnione od procedury celnej:

• Prenotyfikacja (MRN)– informacja P2P (pozwolenie na kontynuację jazdy), zgłoszenie celne, deklarację EXS oraz dokumenty na przywieziony wcześniej towar.
• Wspólna procedura tranzytowa (CTC) – nr TAD – lub nr LRN (z tym numerem należy udać się do agencji celnej i odebrać dokument T1) 
• Procedura odprawy czasowej (ATA) – karnet ATA powinien być przekazany służbom granicznym w UK. 
• Procedura TIR – karnet TIR – przy procedurze zwykłej.

Do każdej z powyższych procedur wymagana jest deklaracja bezpieczeństwa i ochrony EXS (wywozowa deklaracja skrócona). W przypadku towarów wywożonych z Wielkiej Brytanii informacje zawarte w EXS są połączone ze zgłoszeniem wywozowym, które jest zgłoszeniem celnym. Deklarację należy złożyć na jedną godzinę przed planowaną podróżą Eurotunelem, a w przypadku rejsu przez  Dover dwie godziny wcześniej. W sytuacji zawrócenia kierowcy z Francji z powodu nieposiadania deklaracji bezpieczeństwa, należy skontaktować się pośrednikiem celnym. 

Rzeczywistość, a praktyka

Zmiany i nowe regulacje mogą sprawiać wrażenie bardzo zawiłych, dlatego też ze wszystkimi wątpliwościami należy się kontaktować bezpośrednio z dedykowanymi agencjami cennymi. Jest to nowa sytuacja, która dodatkowo w perspektywie czasu może ulegać zmianom, dlatego też wiele agencji nie nadąża z formalnościami i odprawy ulegają opóźnieniom. Konsekwencją jest wielogodzinne oczekiwanie na samą informację, gdzie przewoźnik ma się udać z towarem na odprawę. W tej sytuacji szczególną uwagę należy zwrócić na to, by to nadawca zadbał o wszelkie formalności celne i przekazał niezbędne informacje przewoźnikowi w celu uniknięcia sytuacji, których będą potrzebne dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty.