Logistyka w przededniu zmian

Nie ulega wątpliwości, że w 2023 r. światowy handel nadal będzie się borykał się z wieloma wyzwaniami. Ryzyko pogorszenia sytuacji w globalnej gospodarce jest znaczące, począwszy od eskalacji wojny Rosji z Ukrainą, a skończywszy na pogłębianiu napięć między USA a Chinami.

Jedną z ciekawszych tendencji, którą można zaobserwować w ostatnich miesiącach, jest wzrost roli powiązań regionalnych i tworzenie bloków gospodarczych dla wrażliwych i strategicznie ważnych sektorów. Beneficjentami tych zmian może być zarówno Polska, jak i cały nasz region.

Bez wątpienia łańcuchy dostaw mogą stać się dzięki temu procesowi solidniejsze i bardziej niezawodne. Zapewne także droższe, ale będzie to przede wszystkim cena bezpieczeństwa, która – jak pokazują ostatnie miesiące – nie jest nigdy zbyt duża.

Pierwsze efekty już widać – to zbliżenie starych sojuszników, czyli USA i Europy. W 2022 roku Stany Zjednoczone importowały więcej towarów z Europy niż z Chin, co stanowi istotną zmianę we wzajemnych relacjach handlowych. Przez ostatnie kilkanaście lat to Chiny były dominującym partnerem handlowym Ameryki. Z kolei USA są liderem w zakresie dostaw do Europy nośników energii (gaz i ropa naftowa) i sprzętu wojskowego – zastępując, zwłaszcza w tym pierwszym aspekcie, Rosję.

Rozwijające się stosunki transatlantyckie są częścią reorganizacji światowej gospodarki wzdłuż linii Wschód-Zachód. Ostatni rok przyniósł wzmocnienie tych tendencji, które obserwujemy od chwili wybuchu pandemii koronawirusa – postępuje rozwój transatlantyckiego handlu i wzajemnych inwestycji.

Europa szuka nowych powiązań i nowej stabilności

Skoro tak, to w naturalny sposób okazuje się, że poza ściśle ekonomicznymi kryteriami wyboru kooperantów istnieją także inne ważniejsze uwarunkowania. W „niespodziewanym i nieprawdopodobnym” scenariuszu – który jednak zdarzył się dwa razy w ciągu ostatnich trzech lat – powinno to zmienić podejście do planowania.

Dziś nie trzeba już nikogo przekonywać, że w wielu przedsięwzięciach istotną rolę odgrywa współpraca z wiarygodnymi dostawcami. Ale zróbmy jeszcze jeden krok – wtedy okaże się, że poza samymi dostawami liczą się także możliwość serwisowania oraz dostęp do części zamiennych, które nie zawsze można zastąpić.

Jak nigdy wcześniej przy podejmowaniu decyzji kluczowych dla rozwoju przedsiębiorstw, w tym decyzji dotyczących łańcuchów dostaw, z całą pewnością należy uwzględniać nie tylko koszty, ale także – w dłuższej perspektywie i złożonej międzynarodowej sytuacji – trwałość i przewidywalność rozwiązania.

A skoro już mowa o logistyce

Zacznijmy od dobrych wiadomości. Dziś polscy przewoźnicy realizują ponad 25 procent wszystkich europejskich przewozów drogowych, a o ich wyborze decyduje jakość usług oraz bezpieczeństwo powierzonego towaru.

Teraz przyszedł czas na polską kolej, a w perspektywie kompleksową usługę transportu intermodalnego. Dlaczego? Kluczem jest zielona transformacja. Według danych European Environment Agency średnia emisja CO2 w transporcie drogowym wynosi niemal 140 g na tonokilometr (tkm), a w transporcie kolejowym 9 razy mniej — tylko nieco ponad 15,5 g na tkm.

Jest o co walczyć. Z danych Eurostatu wynika, że udział kolei w rynku transportowym liczonym w tonach wyniósł tylko 17 proc. W grupie największych podmiotów na rynku kolejowym na naszym kontynencie na czwartej pozycji znalazła się Grupa PKP (28 mld tkm) operująca w 9 krajach.

Czy kolej ma przyszłość?

Tak, ale pod pewnymi warunkami. Eksperci firmy doradczej McKinsey w raporcie „Bold moves to boost European rail freight” podkreślili, że kluczowe będą: rozbudowa połączeń w relacjach, gdzie istnieje znaczący potencjał do przesunięcia ładunków z transportu drogowego na kolej, inwestycje infrastrukturalne, nowe modele biznesowe na rynku TSL, wzmocnienie kolei na zapleczu portów morskich.

Podczas konferencji RailFreight Summit Poland 2022 eksperci zwrócili uwagę także na jeszcze jeden aspekt – jakość usług kolejowych. Co zaskakujące nawet nie na niezawodność operacji, ale bardziej komunikację i brak informacji o utrudnieniach czy opóźnieniach zarówno w relacji przewoźnik – klient, jak i przewoźnik – zarządca infrastruktury.

Kluczowa jest wreszcie integracja usług, w której transport intermodalny obsługiwany jest przez przedsiębiorstwa intermodalne, które mogą realizować operacje pierwszej i ostatniej mili.

Marcin Witczak, prezes Laude Smart Intermodal, zaznacza, że dziś wzrost udziału kolei w przewozach towarowych wynika w dużym stopniu z długofalowego rozwoju konteneryzacji i wyjaśnia, że efekty realizacji takiej strategii widać na przykładzie Niemiec i Austrii. Nadawcy ładunków nie mają wątpliwości, że przyszłość należy do transportu intermodalnego. To zresztą jeden z powodów, dla których firma chce zwiększać swój udział w intermodalnych przewozach pomiędzy Polską i Niemcami. W tym celu dokonała bezpośredniej inwestycji na rynku niemieckim i uruchomiła tam spółkę Laude Assets GmbH.

W ekspansji na rynku niemieckim spółkę Laude wspiera Fundusz Ekspansji Zagranicznej zarządzany przez PFR TFI. Fundusz dzieli ryzyko z polskimi przedsiębiorcami podejmującymi wyzwanie inwestycji zagranicznych i dostarcza finansowanie kapitałowe lub dłużne. Fundusz jest typowym inwestorem finansowym i zarządzanie zagranicznym projektem pozostawia w rękach polskiego partnera.

Wszystko wskazuje na to, że toruńska spółka dobrze wybrała moment na rozpoczęcie ekspansji na zachodnich szlakach kolejowych. W Niemczech testowany jest projekt Truck2Train, w ramach którego analizowane są najlepsze praktyki, które mogą pomóc przejść z transportu drogowego na intermodalny. Przypomnijmy, że do 2030 roku niemiecki rząd chce zwiększyć udział kolei w przewozach towarowych z obecnych 18 proc. do co najmniej 25 proc. Już dziś zresztą za Odrą transport łączony drogowo-kolejowy jest motorem wzrostu kolei towarowych. Według publikowanych danych, tylko w ciągu ostatnich dziesięciu lat wzrósł o ponad 40 procent. Potencjał jest daleki od wyczerpania i nic nie stoi na przeszkodzie, żeby jego beneficjentami zostały także polskie firmy.