Koncepcja telematycznego systemu monitorowania pojazdów

Koncepcja systemu monitorowania pojazdów w firmie logistycznej

Konieczność stosowania systemu monitorowania posiadanej floty występuje zarówno w małych jak i dużych przedsiębiorstwach logistycznych. Rozwijające się technologie pozwalają na wykorzystanie nowych urządzeń i systemów w logistyce. Takim nowoczesnym rozwiązaniem jest wykorzystanie technologii satelitarnego systemu GPS (Global Positioning System) oraz telefonii komórkowej GSM. System GPS, jak sama nazwa wskazuje pozwala na określenie dokładnej pozycji, czasu i prędkości pojazdów śledzonych przez zespół krążących wokół Ziemi satelitów. System GSM wykorzystywany jest w znacznej mierze do transmisji danych pomiędzy urządzeniem zamontowanym w pojeździe a systemem informatycznym przedsiębiorstwa logistycznego.

Zastosowane we wszystkich przypadkach systemy monitoringu wykazują pewne różnice. Ogólne możliwości są podobne w zakresie śledzenia aktualnej pozycji, jednak przy zastosowaniach w dużych przedsiębiorstwach logistycznych wymagania co do systemu monitorowania floty będą znacząco większe. Zastosowania w małych przedsiębiorstwach ograniczą się co najwyżej do wykorzystania monitorowania pojazdu oraz optymalizacji jego trasy oraz określenia kto z danego pojazdu korzystał. W przypadku objęcia monitoringiem dużej floty liczącej np. kilkaset pojazdów wzrosną wymagania w zakresie wydajności systemu oraz dostarczanych przez taki system dodatkowych danych np. podział pojazdów na grupy, rozliczenie czasu pracy kierowcy, komunikacja w czasie rzeczywistym z kierowcą czy coraz bardziej popularny Eco-driving.

Systemom takim stawiane są różne wymagania pozwalające na podniesienie efektywności zarządzania flotą pojazdów. Systemy monitorowania pojazdów, w zależności od potrzeb przedsiębiorstwa mogą być wyposażane w wiele modułów rozszerzających. Moduły dodatkowe, dodatkowe połączenia z innymi systemami przedsiębiorstwa logistycznego oraz inne zastosowania pozyskiwanych danych ustalane powinny być w trakcie procedowania i implementacji projektu w środowisku klienta.

Architektura i zasada działania telematycznego systemu monitorowania

Głównym zadaniem telematycznego systemu monitorowania jest podanie współrzędnych geograficznych obiektu ruchomego na kuli ziemskiej, które określają jednoznacznie jego położenie. Nowoczesne rozwiązania telematyczne, informatyczne i telekomunikacyjne stosowane w systemach monitorowania pojazdów floty, pozwalają za pomocą zintegrowanych usług określać w sposób ciągły położenie pojazdów, ładunków, kierowców oraz prowadzić ciągłą kontrolę i nadzór nad zarządzaną flotą.

Podstawowa architektura telematycznego systemu monitorowania pojazdów składa się z czterech segmentów:

• Pierwszy segment (lokalizacji) wykorzystuje parametry dostarczane przez satelity do lokalizowania obiektu ruchomego
• Drugi segment (odbiorczy i przetwarzania danych) zbiera dane poprzez urządzenia zamontowane w pojazdach współpracujące z technologiami lokalizacji pojazdu GPS oraz fabrycznymi i/lub dodatkowo montowanymi urządzeniami pomiarowymi pojazdu i przetwarza je do formatu gotowego do przesłania do stacji monitorowania.
• Trzeci segment (transmisji danych) przesyła dane z urządzeń w pojazdach z wykorzystaniem technologii telekomunikacyjnych oraz odpowiada za dwustronną łączność obiektu monitorowanego z centrum monitoringu.
• Czwarty segment (prezentacji) odpowiada za graficzną i tabelaryczną prezentację danych, tworząc jednocześnie interfejs do interakcji z użytkownikiem systemu oraz innymi systemami informatycznymi firmy.

Urządzenie monitorujące w pojeździe wyposażone jest w odbiornik GPS ( Global Positioning System ), modem GSM oraz kartę SIM umożliwiającą dostęp do technologii przesyłu danych. Oprócz sygnału z satelity, urządzenie odczytuje cyfrowe (z szyny CAN) i analogowe (z czujników pojazdu) sygnały a następnie w formie pakietowej wysyła poprzez sieć Internet, zakodowane informacje do serwera bazowego (centrum kolokacyjne). Serwer wyposażony w oprogramowanie nasłuchujące, rozkodowujące i selekcjonujące przygotowuje pozyskane dane w jednolitym formacie oraz zapisuje w docelowej bazie danych.

W następnej kolejności odpowiednio zbudowane algorytmy dostarczają żądanych przez użytkownika informacji w formie graficznej na mapie (centrum monitorowania) czy tabelarycznej w interfejsie użytkownika (klient) zarządzającego flotą. Algorytmy mogą wykonywać skomplikowane obliczenia i przedstawiać wyniki w formie tabel wyświetlonych na ekranie monitora lub pozwalać na generowanie wyników do plików czy wysyłania do innych baz danych systemów przedsiębiorstwa.

Następnymi w kolejności zadaniami systemu są funkcje zabezpieczające pojazd, ładunek i kierowcę. Pracująca całodobowo stacja monitorowania dzięki przekazywanym informacjom jest w stanie kontrolować na bieżąco trasę pojazdu. Oznacza to, że zarówno pojazd jak i kierowca są w pełni kontrolowani i każde odstępstwo od założonych w systemie norm jest sygnalizowane operatorowi systemu poprzez zdefiniowane alarmy.

Tak zbudowany system może pełnić także funkcję kompleksowego narzędzia do zarządzania flotą. Za pomocą urządzeń zamontowanych w pojazdach, uzyskiwane jest wiele różnych danych związanych z eksploatacją floty. Uzyskane w ten sposób informacje mogą posłużyć do oceny zużycia paliwa, opon, oleju itp. przy analizie opłacalności poszczególnych przewozów. Dostarczane przez urządzenia dane mogą posłużyć także analizie stylu jazdy kierowcy oraz dbałości kierowcy o pojazd czy rozliczenia czasu pracy kierowcy na pojeździe. System może wspomagać przy analizie efektywnego wykorzystania czasu pracy pojazdu i kierowcy oraz planowaniu tego czasu tak aby był zgodny z przepisani prawa.

Biznesowe cele systemu

Zbudowanie skutecznego i przynoszącego oszczędności telematycznego systemu monitorowania floty jest celem samym w sobie. Z finansowego punktu widzenia najważniejszym celem jest oczywiście ograniczenie kosztów eksploatacji floty. Jednak firmy logistyczne coraz częściej poszukują rozwiązań, gdzie celem jest powiązanie funkcji lokalizacji, kontroli poprawnego wypełniania określonych obowiązków pracowniczych oraz wymiany informacji z użytkownikiem pojazdu. Zarządzający przedsiębiorstwami logistycznymi oczekują od systemów monitorowania pojazdów wywierania określonych zachowań pracowników oraz oszczędności poprzez zmniejszenie nakładów eksploatacyjnych. Wartością dodaną będzie dbałość o środowisko.

Do podstawowych celów zastosowania systemu monitorowania pojazdów w przedsiębiorstwie logistycznym, poszukujący rozwiązań informatycznych zarządzający flotami zaliczają:

• Kontrolę pracownika jako wspólny mianownik do osiągnięcia możliwych celów wdrożenia systemu. Kontrola pracownika pozostaje w ścisłym związku z prewencją w zakresie nadzoru. Pracownik wiedząc, że pojazd jest monitorowany nie będzie skłonny do podejmowania działań szkodliwych np. nieautoryzowany wyjazd na koszt pracodawcy, przekraczanie dozwolonych prędkości, upusty paliwa itp. Świadomość nadzoru wymusza także większą dbałość o powierzone pracownikowi mienie a płynna i ekonomiczna jazda przynosi wymierne korzyści pracodawcy a pośrednio także kierowcy.
• Optymalizację tras gdzie u podstaw takiego założenia leży ścisły związek z nałożeniem kontroli na pracownika. Dzięki zastosowaniu nadzoru systemowego zmniejszy się szkodowość, zużycie paliwa oraz łamanie zasad Kodeksu drogowego. Trasy zostaną zoptymalizowane w zakresie nieautoryzowanych wyjazdów. Wartością dodaną będzie możliwość optymalnego planowania tras zarówno pod względem kilometrów jak i czasu przejazdu przez planistów przedsiębiorstwa.
• Zarządzanie taborem. Założenie przyjmujące formę realizacji działań opartych o realne do wykonania wytyczne. Analiza danych dostarczanych do sytemu a następnie agregowanych do formy raportów pozwala na precyzyjne zarządzanie poruszającym się taborem oraz przypisywaniem zadań do wykonania.
• Optymalizację czasu pracy jako istotny elementem systemu w ramach wykonywania zadań. Podstawowym składnikiem jest interaktywna komunikacja pomiędzy pracownikiem a zarządzającym flotą w formie przekazu informacji z systemu do pojazdu i odwrotnie. Możliwość wysyłania komunikatów za pomocą narzędzi systemowych znacznie ogranicza czas i koszty rozmów telefonicznych. Proces planowania ułatwia kontrolę realizacji zadań, w tym czasu ich wykonania, dając możliwość odpowiedniej reakcji na spadek efektywności floty.
• Ochronę przed kradzieżą. Biorąc pod uwagę zastosowanie systemu do lokalizacji pojazdu, istnieje możliwość wykorzystania systemu do śledzenia pojazdu po zdarzeniu kradzieży. Nie jest to metoda stuprocentowa i nie odporna na zagłuszanie jednak znacznie tańsza niż profesjonalne systemy antykradzieżowe. Coraz częściej jednak systemy monitorowania pojazdów są wyposażane w dodatkowy moduł ukryty w pojeździe pozwalający śledzić pojazd pomimo stosowania urządzeń zagłuszających przez sprawców kradzieży. Wykorzystanie GPS przynosi korzyści także w postaci obniżenia składek ubezpieczeniowych. Towarzystwa ubezpieczeniowe traktują GPS jak dodatkowe elektroniczne zabezpieczenie antykradzieżowe.
• Planowanie tras jako funkcja przekładająca się na zmniejszenie sumarycznych odległości pokonywanych przez pojazdy jednocześnie ograniczającą częstotliwość serwisu pojazdów floty. Efektywne planowanie tras wpływa na poprawę kultury obsługi klienta oraz skutecznie przekłada się na sprawność działania floty. Wyciąganie wniosków z dostępnych w systemie informacji historycznych i bieżących pozwoli regulować działania w przyszłości.
• Kontrolę paliwa, gdzie znaczna większość zarządzających oczekuje od systemów monitorowania pełnej kontroli tankowań i zużycia paliwa. Implementacja urządzenia monitorującego w elektronikę samochodu umożliwia odczyt wielu parametrów pojazdu, w tym stanu paliwa w zbiorniku. Dane z lokalizatora w pojeździe przy wsparciu komputera pokładowego oraz ewentualnych innych urządzeń pomiarowych np. sondy paliwa, w konfrontacji z raportami z użytkowania kart paliwowych dają pełny i rzetelny obraz zużycia w podziale określonym przez klienta.
• Dopasowanie do floty czyli skuteczność systemu monitorowania floty, która jest zależna od jego dostosowania do potrzeb zarządzających i wielkości floty. Do flot małych zastosowanie znajdą systemy mniej złożone. Floty duże będą szukały rozwiązań bardziej rozbudowanych. Wszystkie jednak będą potrzebowały tych samych założeń głównych. Problemem, na jaki zwracają uwagę klienci pozostaje fakt braku zasobów w ich firmach do analizy czy obsługi systemów. Systemy telematyczne zatem winny jak najbardziej automatyzować pracę człowieka w systemie oraz dostarczać rozwiązania całościowe.
• Zgodność z prawem. Zastosowanie lokalizatorów pomaga w rozdzieleniu prywatnego i służbowego wykorzystania pojazdu z określeniem przejechanych kilometrów oraz zużytego paliwa w danym trybie. Wygenerowane w ten sposób raporty mogą się okazać przydatne w kontaktach np. z Urzędem Skarbowym, celem udowodnienia wykorzystania pojazdu do celów służbowych. Dodatkowym aspektem jest prowadzenie w systemie wielu ewidencji np. czasu pracy kierowcy czy klasyfikacji vat pojazdów pozwalających na zgodne z przepisami rozliczanie floty.
• Politykę flotową firmy jako zastosowanie systemu w bardzo delikatnym obszarze. W całej tej technologicznej układance nie można zapomnieć o człowieku, którego rygor wdrożenia systemu monitorowania dotyka najbardziej. Konieczne jest zastosowanie polityki flotowej firmy, w sposób przejrzysty określającej zasady kar i nagród w zakresie przestrzegania nowych wytycznych a jednocześnie nakładającej nowe obowiązki oraz wskazującej nowe prawa pracowników.
• Wygodę użytkowania. Przejrzysty interfejs, łatwość generowania raportów, automatyczna praca systemu bez udziału człowieka to atuty nie do przecenienia. Niezwykle istotnym czynnikiem będzie elastyczność oprogramowania umożliwiająca integrację z innymi systemami firmy. Jednym z dodatkowych elementów stanie się zastosowanie aplikacji mobilnej do zarządzania flotą. Klienci cenią sobie wygodę użytkowania systemu w dowolnej lokalizacji, a taki warunek obecnie może spełnić dostęp do systemu poprzez przeglądarkę web lub aplikację na tablet czy smartfon.
• Elastyczność systemu. Ważnym elementem jest aktualizacja i rozwój oprogramowania oraz reagowanie na zgłoszenia klienta. Dodatkowym może się okazać tzw. elastyczność sprzętowa instalacji (o ile nie przyjęto modelu klient-serwer z dostępem przez przeglądarkę). Zapewnienie zasobów w postaci mobilnej grupy instalatorów lub samoinstalujących się zasobów możliwych do pobrania z serwera pozwoli na zwiększenie wygody użytkowania systemu.
• Opcjonalne składniki systemu w podziale na dwie grupy. Pierwsza w zakresie urządzeń i możliwości jak najprostszego montażu w pojazdach oraz druga w zakresie dodatkowych modułów software projektowanych zgodnie z potrzebami.
• Kalkulację ceny systemu. Wyliczenie kosztu w stosunku do oszczędności wynikających z wdrożenia systemu jest procesem skomplikowanym z uwagi na wiele składowych. Coraz częściej w procesie decyzyjnym zakupu systemu monitorowania, istotną rolę zaczynają pełnić jednak kryteria poza cenowe.

Systemy monitorowania pojazdów stanowią doskonały przykład zwiększenia efektywności działania flot przedsiębiorstw logistycznych oraz skutecznego ograniczania kosztów ich eksploatacji. Przy budowie platformy odpowiadającej na powyższe wymagania należy wziąć pod uwagę także ograniczenia techniczne oraz możliwości zastosowania wkładu pracowników klientów w system. Ważnym elementem, na który należy zwrócić uwagę jest wybór modelu, w jakim dostarczany będzie system. System taki może pracować w kilku modelach konfiguracyjnych:

• jako aplikacja kliencka posadowiona i obsługiwana przez firmę wykonującą system,
• aplikacja w pełni zainstalowana i posadowiona na serwerach klienta
• aplikacja łącząca w sobie obie powyższe metody

Z punktu widzenia skuteczności wykorzystania wszystkich zasobów pracujących na rzecz systemu oraz elastyczności i ekonomiki, najlepszym wyborem będzie system posadowiony na serwerach producenta, obsługiwany przez klienta końcowego poprzez przeglądarkę www. W takim modelu systemu brak jest po stronie przedsiębiorstwa logistycznego jakichkolwiek kosztów w zakresie zakupu i utrzymania infrastruktury IT, koniecznej do uruchomienia i utrzymania systemu oraz urządzeń monitorujących z osprzętem. Sprawdzi się tutaj model abonamentowy z częściowym lub całkowitym subsydiowaniem urządzeń, rozliczany jako abonament miesięczny za usługę monitorowania pojazdów.

Dodatkowo wskazane jest aby przedsiębiorstwo informatyczne dostarczające rozwiązanie miało wdrożone w swoich strukturach wysokie standardy obsługi klienta, w tym:

• obsługę zgłoszeń 24 godziny na dobę – całodobowa obsługa, szybka reakcja na zgłoszenia i pytania klientów dzięki narzędziom komunikacji online,
• scentralizowany system obsługi i dedykowani opiekunowie zgłoszeń,
• system doradztwa oparty o szybką informację na temat nowych funkcji udostępnianej platformy
• szkolenia i wsparcie w przygotowaniu zestawień i analiz dla użytkowników,
• konsulting dla kadry zarządzającej w ramach potrzeb optymalizacji i zwiększenia efektywności w obszarze zarządzania flotą i pracownikami mobilnymi,
• programy doskonalenia umiejętności kierowców.