Bezpośrednie inwestycje zagraniczne napędzają innowacje

Znany amerykański socjolog i politolog Daniel Pink pisał, że żyjemy w epoce kreatywności i innowacyjności. Trudno się z nim nie zgodzić. To właśnie innowacje oraz przewaga technologiczna są tym, co decyduje o konkurencyjności gospodarki danego kraju. Rozwój tych obszarów jest więc kluczowy dla państw, które chcą poprawić swoją pozycję międzynarodową.  

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) umożliwiają transfer technologii, co z kolei przyczynia się do rozwoju kapitału ludzkiego oraz integracji handlu międzynarodowego. W konsekwencji pozwala na tworzenie bardziej konkurencyjnego otoczenia biznesowego, a także przyspiesza rozwój przedsiębiorstw.

Wyniki badań prowadzonych w Korei Południowej, Chinach, Malezji i Singapurze potwierdzają, że bezpośrednie inwestycje zagraniczne okazały się jednym z najważniejszych czynników warunkujących wysoki wzrost gospodarczy w tych państwach[1]. Kraje te stały się w ostatniej dekadzie jednymi z najbardziej innowacyjnych gospodarek świata[2].  Już w latach 70. XX wieku w badanych empirycznych bezpośrednie inwestycje zagraniczne zostały zidentyfikowane jako jeden z najważniejszych nośników wiedzy i technologii (Teece 1977, Griliches 1979, Lall 1985). BIZ są także uznawane za najszybszy sposób na włączanie krajowych firm do globalnej gospodarki.

Pozytywny wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na innowacyjność potwierdza też raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wskazując, że BIZ cechują się z wyższą od średniej produktywnością pracy i innowacyjnością. Wyniki sugerują również, że sektory przyciągające BIZ często doświadczają wyższego wzrostu wydajności pracy i intensywności badań i rozwoju niż inne branże[3].

Powyższe czynniki sprawiają, że tak wiele krajów bardzo intensywnie stara się wspierać tę formę umiędzynarodowienia. W tym celu większość państw tworzy agencje wsparcia inwestycji zagranicznych. Pomiędzy instytucjami wspierającymi inwestycje działającymi w różnych krajach występują oczywiście różnice, m.in. pod względem warunków instytucjonalnych, polityki zarządzania, priorytetów strategicznych oraz wykorzystywanych narzędzi i działań. Zazwyczaj wyróżniamy dwa typy tego rodzaju organizacji. Pierwsze to te, które przyciągają inwestorów do danego kraju. Drugi rodzaj to te instytucje i instrumenty, które nastawione są na inwestycje wychodzące, a więc na stymulowanie aktywności inwestycyjnej poza rodzimym rynkiem. Tego rodzaju działania wspierają nie tylko konkretne przedsiębiorstwa, lecz także przyczyniają się do tego, by inwestycje zagraniczne generowały pozytywne efekty w postaci transferu technologii, upowszechniania dobrych praktyk, partnerstwa oraz tworzenia łańcuchów wartości.

Polscy przedsiębiorcy, którzy chcieliby rozwinąć swój biznes poza granicami kraju, mają do dyspozycji bogatą ofertę Grupy PFR, która prowadzi szerokie działania – od promocji polskiej gospodarki i wzmacniania marki polskich firm na arenie międzynarodowej, przez zapewnienie dostępu do informacji na temat otoczenia gospodarczego, aż po różne formy finansowania polskich inwestycji za granicą. Unikatowym w skali kraju rozwiązaniem jest Fundusz Ekspansji Zagranicznej, który jest inwestorem finansowym oferującym współfinansowanie zagranicznych projektów polskich firm. Tym, co wyróżnia fundusz na rynku, jest fakt, iż przyjmuje on na siebie część ryzyka inwestycyjnego, a zatem redukuje barierę wejścia na rynek zagraniczny. Model działania funduszu pozwala polskim firmom na skorzystanie z finansowania kapitałowego lub dłużnego, które może być przeznaczone na projekty związanie np. z przejęciem już istniejącej zagranicznej spółki, utworzeniem nowej spółki zależnej i jej organicznym rozwojem lub finansowaniem kolejnego etapu ekspansji.

Dotychczas fundusz współfinansował kilkanaście projektów na różnych rynkach geograficznych i w różnych sektorach. Przykłady inwestycji potwierdzają, że partnerzy funduszu, którzy zdecydowali się na ekspansję zagraniczną, z powodzeniem rozwijają projekty także o charakterze innowacyjnym. Pod koniec 2020 r. wspólnie z funduszem Poznańska Korporacja Budowlana Pekabex nabyła udziały w zlokalizowanej w Bawarii fabryce prefabrykatów Fertigteilwerk Obermain, zyskując w ten sposób dostęp do najnowszych trendów europejskich w produkcji prefabrykowanej. Wiosną tego roku grupa pochwaliła się sukcesem we wdrażaniu technologii produkcji ścian i płyt kanałowych opartej w 100% na cemencie niskoemisyjnym, co pozwoliło znacząco obniżyć ślad węglowy. Co więcej, firma zapowiada dalsze badania mające na celu dalsze zmniejszanie swojego wpływu na środowisko na przykład poprzez stosowanie geopolimerów. Inny przykład to Grupa Elemental Holding, która wspólnie z funduszem zrealizowała w sumie aż pięć inwestycji zagranicznych – na Litwie, w Niemczech oraz trzykrotnie w Stanach Zjednoczonych. Elemental działa w branży recyklingu i obrotu surowcami wtórnymi odzyskiwanymi ze zużytych katalizatorów samochodowych i elektroniki użytkowej. Obszar, w którym działa spółka, jest niezwykle perspektywiczny, ponieważ pozwala zastąpić wydobycie wysokocennych surowców ich recyklingiem, co stanowi przykład dążenia do gospodarki o obiegu zamkniętym. Znaczenie tego rodzaju działalności podkreśla m.in. Komisja Europejska w polityce przemysłowej Unii Europejskiej. W dokumencie spółka została notyfikowana jako jeden z 18 europejskich podmiotów zaangażowanych w tworzenie łańcucha wartości zrównoważonej mobilności. Ponadto spółki z grupy kapitałowej Elemental realizują projekty R&D, których celem jest opracowanie i przemysłowe wdrożenie innowacyjnych technologii recyklingu baterii litowo-jonowych i katalizatorów z odzyskiem metali o strategicznym znaczeniu. Przytoczone przykłady oraz wyniki badań potwierdzają wielowymiarowy wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na rozwój wiedzy i innowacyjności. Ekspansja zagraniczna postrzegana jest jako motor wzrostu i produktywności, towarzyszy jej rozprzestrzenianie się wiedzy i pozwala na transfer nowych technologii oraz dyfuzję nowoczesnych rozwiązań organizacyjnych[4]. 

[1] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042815039488
[2] https://www.visualcapitalist.com/national-innovation-the-most-innovative-countries-by-income/
[3] https://www.oecd.org/investment/FDI-Qualities-Indicators-Measuring-Sustainable-Development-Impacts.pdf
[4] https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-67241-6_2