Coraz większa rola logistyki

Logistyka jest ważnym ogniwem budowania przewagi konkurencyjnej gospodarek. Jednocześnie branża logistyczna w XXI wieku podlega nieustannej transformacji, którą wymuszają czynniki wynikające z megatrendów w światowej gospodarce. W czasie ostatnich dwóch pandemicznych lat zmiany przyspieszyły jeszcze bardziej. Czy zmieniły branżę na stałe? Jakie zjawiska będą ją kształtowały w dłuższym okresie?

Pandemia COVID-19 spowodowała ogromne zmiany w funkcjonowaniu społeczeństw i gospodarek. Najbardziej wpłynęła na trzy podstawowe aspekty życia: wzorce aktywności, sposób pracy i nauki, sposoby i uwarunkowania przemieszczania się. – W wyniku pandemii w zasadzie w każdym aspekcie naszego życia nastąpiła rewolucja, która w naturalny sposób wpłynęła na branżę logistyczną. Logistyka łączy świat, jest katalizatorem rozwoju i wzrostu handlu i przemysłu[1]. Jednocześnie wyraźnie odczuwa zawirowania, które dotykają inne gałęzie gospodarki, a to przekłada się na kolejne zmiany. Obecnie wpływ na sytuację w branży ma też  sytuacja geopolityczna. Konflikt w Ukrainie spotęgował dotychczasowe i wywołał kolejne zakłócenia w łańcuchach dostaw. Jednak w długiej perspektywie możemy spodziewać się, że światowe megatrendy będą dość trwałe – wyjaśnia Maciej Bałabanow, dyrektor zarządzający Funduszem Ekspansji Zagranicznej.

Odporny transport

Według danych Urzędu Transportu Kolejowego w wyniku pandemii cały sektor logistyki znalazł się w trudnej sytuacji. W 2020 r. polscy przewoźnicy odnotowali spadki zarówno w przewozach pasażerskich, jak i towarowych. Pandemia nie spowolniła jednak transportu intermodalnego – przyznaje Ignacy Góra, prezes Urzędu Transportu Kolejowego. Jego znaczenie systematycznie rośnie. W 2020 r. udział przewozów intermodalnych w kolejowych przewozach towarowych wyniósł 10,7% w masie i 15% w wykonanej pracy przewozowej. Jest to wzrost o prawie 29% masy i 19% pracy przewozowej w stosunku do roku 2019. Kolejne wzrosty w masie i wykonanej pracy w transporcie intermodalnym widoczne są także po 3 kwartałach 2021 r[2]. Wpływ agresji rosyjskiej na Ukrainę na pewno będzie mieć negatywny wpływ na ten rynek, natomiast za wcześnie jeszcze aby szacować wpływ jaki będzie mieć w krótkim i średnim okresie.

Dlaczego akurat ten rodzaj transportu zyskuje na znaczeniu? Dane zaprezentowane w raporcie Northwestern University wskazują, że czynnikiem wpływającym na wzrost popytu na przewozy intermodalne jest dążenie do dywersyfikacji ryzyka logistycznego i zapewnienia dostępności produktów w czasie dużych zakłóceń^[3].  Nie bez znaczenia są również względy ekologiczne. Dzięki synergii, która powstaje z połączenia różnych środków transportu, transport intermodalny uznawany jest dziś za najbardziej ekologiczny środek transportu. Zanieczyszczenie powietrza spowodowane przez transport intermodalnych jest o około 90% mniejsze niż to, które wytwarza transport samochodowy[4].

Ten trend z powodzeniem wykorzystuje toruńska firma Laude Smart Intermodal, która weszła na rynek niemiecki. Dzięki współpracy z Funduszem Ekspansji Zagranicznej w Westfalii tworzy spółkę zależną skupiającą aktywa, która umożliwi jej ekspansję za Odrą. Inwestycja w Niemczech jest elementem szerszej strategii związanej z uruchomieniem nowych połączeń z kolejnymi krajami Europy Zachodniej. Patrząc na inwestycję Laude w szerszym kontekście widzimy, że pozwoli ona zbudować most łączący Wschód i Zachód Europy, a to może mieć strategiczne znaczenie dla zapewnienia możliwości eksportu ukraińskich towarów pomimo blokady portów morskich.  Równolegle z ekspansją Laude rozwija też projekt, który umożliwi korzystanie z transportu intermodalnego również mniejszym przedsiębiorstwom. Do tej pory klienci rezerwowali cały pociąg, już wkrótce będą mogli przewieźć pojedynczy kontener. To zdecydowanie krok w kierunku jeszcze większej elastyczności i  dostępności transportu intermodalnego i odpowiedź na potrzebę większej zwinności, która jest jednym z kluczowych elementów odpornego łańcucha dostaw.

Bliżej klienta

Pandemiczne wstrząsy, które zachwiały łańcuchami dostaw, paraliżując różne sektory gospodarki, pokazały, że potrzebna jest zmiana podejścia. Długie, złożone łańcuchy dostaw okazały się najmniej odporne. Rośnie więc świadomość, że łańcuchy dostaw muszą być albo lepiej zabezpieczone i odporniejsze, albo elastyczniejsze i sprawniejsze, aby umożliwiały szybszą reakcję i dostosowanie do potencjalnych zakłóceń. Jak wynika z raportu Capgemini[5] na temat budowania odporności łańcuchów dostaw, aż 2/3 firm uważa, że w ciągu najbliższych 2-3 lat ich strategie zarządzania łańcuchami dostaw będą musiały zostać znacząco przeformułowane.

Tendencja do regionalizacji łańcuchów dostaw skłania polskich przedsiębiorców do inwestycji zagranicznych w bliskich geograficznie krajach. Wybierając kierunek ekspansji zagranicznej, firma Pekabex dążyła do usprawnienia procesów logistycznych. Spółka z Poznania od dłuższego czasu dostarcza swoje produkty dla klientów z Niemiec i właśnie tam upatruje szans na dalszy rozwój. Aby poprawić efektywność kosztową, Pekabex zdecydował się na zakup fabryki prefabrykatów w Bawarii. Transport wielkogabarytowych konstrukcji jest wymagającym i kosztownym procesem, dlatego posiadanie zakładu produkcyjnego bliżej końcowego odbiorcy pozwoli spółce zyskać przewagę kosztową, dzięki czemu będzie mogła szerzej zaistnieć na rynku niemieckim. Ponadto, dzięki przejęciu Pekabex pozyskał nowe możliwości rozwoju swojej działalności. Przejęta firma Fertigteilwerk Obermain GmbH (FTO) posiada profil produkcji zbliżony do Pekabex, lecz polega na innych kanałach dostawców oraz sprzedaży. Dzięki tej akwizycji realna stała się dywersyfikacja źródeł surowców. Inwestycję współfinansował Fundusz Ekspansji Zagranicznej zarządzany przez PFR TFI, który jako inwestor mniejszościowy objął 24% udziałów w przejętej fabryce FTO.

Zrównoważona i odporna logistyka

Jak zaznaczyliśmy na wstępie, logistyka pozwala łączyć świat, zapewniając tym samym możliwości wzrostu dla handlu i przemysłu. Zwłaszcza w sytuacji dużej niepewności okazuje się narzędziem, które umożliwia zachowanie ciągłości i płynności procesów gospodarczych[6].  W tym kontekście odporne łańcuchy dostaw opierające się na dywersyfikacji, elastyczności i umiejętności szybkiej adaptacji do zmieniających się warunków stają się elementem budowania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Na ten element zwracają uwagę autorzy cytowanego wcześniej raportu „Building Supply Chain Resilience”. W dzisiejszych realiach  priorytetowe znaczenie ma odporność i zwinność logistyki oraz zrównoważone podejście do całego łańcucha dostaw, aby z jednej strony w trudnym otoczeniu realizować usługi terminowo i na wysokim poziomie, by sprostać oczekiwaniom klientów, a z drugiej redukować wpływ na środowiskowo i spełnić wymagania regulacyjne, a z drugiej. Temu towarzyszy też nacisk na pełną widoczność sieci dostaw i dzielenie się danymi z partnerami biznesowymi.

[1] https://www.clairejoster.com/trends/the-impact-of-the-pandemic-on-the-logistics-sector-and-the-future-we-can-expect/

[2] https://dane.utk.gov.pl/sts/transport-intermodalny/dane-eksploatacyjne/18163,Przewozy-intermodalne.html#DANE%20MS%20EXCEL

[3] https://www.supplychaindive.com/news/intermodal-boom-changed-logistics-mix-rail-Northwestern-study/603373/

[4] https://blogtransportowy.pl/transport-intermodalny-multimodalny-kombinowany/#Transport_intermodalny_a_ekologia

[5] Report: Building Supply Chain Resilience, https://www.capgemini.com/news/report-building-supply-chain-resilience/

[6] https://www.obserwatorfinansowy.pl/bez-kategorii/rotator/logistyka-wplywa-na-spoleczny-dobrostan/, dostęp: 16.11.2021.