Flota wózków okiem inspektora

Szczegóły w zakresie BHP przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki.

Wymagania uprawnień

Do obsługi wózka może być dopuszczony pracownik, który ukończył 18 lat i uzyskał uprawnienia operatora, nabyte w trakcie kursu zakończonego egzaminem zgodnym z wytycznymi UDT. Na podstawie świadectwa uzyskanego na kursie pracodawca wydaje imienne pozwolenie do prowadzenia wózka widłowego na swoim terenie.

W pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem mogą być używane jedynie wózki specjalnie dostosowane przez producenta

Z uwagi na fakt, iż w przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy kontrolujący pyta o uprawnienia i pozwolenia do prowadzenia wózka, najlepiej jest przygotować dokument w formacie karty kredytowej i poddać go laminacji. Praktyczny rozmiar ułatwi operatorowi noszenie i okazywanie dokumentu w przypadku ewentualnej kontroli. Pomocna jest również dostępna na rynku odzież robocza posiadająca praktyczne kieszonki z przeźroczystą wstawką. Przestrzega się jednak przed zawieszaniem takich upoważnień na smyczach z uwagi na fakt, że wiszący element na szyi operatora wózka widłowego może zostać przypadkowo wciągnięty lub zaczepiony o element wózka.

Użytkowanie i wymiana butli z gazem

Szkolenie z zakresu bezpieczeństwa, obok programu ustawowego, powinno uwzględniać specyfikę pracy u danego pracodawcy, szczegółowo zweryfikowaną podczas szkolenia stanowiskowego. Ponadto pracownika należy zapoznać z ryzykiem zawodowym związanym z danym stanowiskiem pracy, co pracobiorca potwierdza własnoręcznym podpisem. Dane o ryzyku zawodowym powinien być zawarte w Karcie Oceny Ryzyka Zawodowego.

W przypadku operatorów wózków widłowych z napędem gazowym konieczne są uprawnienia w zakresie bezpiecznego użytkowania i wymiany butli z gazem. Większość obecnie przeprowadzanych kursów dla operatorów zawiera ten element w programie szkolenia. Nierzadko takie przeszkolenia proponowane są przez samych dostawców gazu.

Butle do wózków widłowych należy przechowywać na terenie otwartym, zazwyczaj praktykowane są w tym wypadku specjalne klatki. Klatka, co najmniej dwupoziomowa, winna być zabezpieczona przed dostępem osób trzecich (zamykana na klucz) i posiadać instrukcję BHP. Dolny poziom klatki służy do przechowywania butli pełnych, górny poziom przeznaczony jest dla butli pustych.

Butli z gazem nie wolno przechowywać i składować w pomieszczeniach znajdujących się poniżej poziomu gruntu, w klatkach schodowych, w holach, przejściach, na schodach zewnętrznych, na oznaczonych trasach ewakuacyjnych, w garażach, w pomieszczeniach roboczych.

Wózki spalinowe i akumulatorowe

W przypadku wózków spalinowych zalecane jest dokonywanie ich tankowania bezpośrednio na stacjach paliwowych. Z powodu zagrożeń pożarowych, przy małej skali sprzętu, nie zaleca się własnego przechowywania paliwa. Wózki widłowe spalinowe, które w celu dokonania tankowania na stacji paliw wyjeżdżają na drogę publiczną, muszą spełniać wymogi w zakresie oświetlenia drogowego i oznakowania, a operator wózka winien posiadać prawo jazdy co najmniej kategorii B.

Butli z gazem nie wolno przechowywać i składować w pomieszczeniach znajdujących się poniżej poziomu gruntu

W przypadku wózków akumulatorowych należy wyznaczyć, oznakować i zorganizować miejsce do ładowania baterii. Prostownik należy umieścić na specjalnym stelażu w miejscu nie stwarzającym zagrożeń komunikacyjnych i pożarowych.

Badania lekarskie

Należy pamiętać, aby na skierowaniu na badania lekarskie profilaktyczne przed rozpoczęciem zatrudnienia, jak również przy każdym badaniu okresowym, zawarta była informacja o tym, że pracownik będzie operatorem wózka widłowego. Szczególnie dotyczy to przypadków, gdy operowanie wózkiem jest tylko jednym z elementów zakresu obowiązków, np. dla stanowiska Magazynier.

Kolejnym istotnym elementem, który należy umieścić na skierowaniu na badania profilaktyczne, jest informacja o ewentualnej pracy na wysokości – odpowiednio w zależności od potrzeb pracodawcy do trzech lub powyżej trzech metrów.

Jest przedmiotem dyskusji, czy powinno się wykonywać badania psychotechniczne, analogiczne jak dla kierowców samochodów ciężarowych, dla operatora wózka widłowego czy też nie. Wykazując profilaktykę w tym zakresie zaleca się skierowanie pracownika na takie badanie. Lekarze stosują w takim przypadku zakres badania analogiczny jak dla stanowisk zawartych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

Elementy bezpiecznej pracy

Przed przystąpieniem do pracy z użyciem wózka pracodawca zobowiązany jest przekazać operatorowi wózka aktualne informacje o warunkach pracy, a w szczególności: masie ładunków, ich właściwościach fizycznych i chemicznych oraz rodzajach opakowań tych ładunków, jak również zagrożeniach pożarowych, wybuchowych, chemicznych i innych mogących wystąpić w pomieszczeniach, w których wózek ma być eksploatowany, a także stanie technicznym dróg i trasie przejazdu wózka. Operator powinien być również poinformowany o wymaganiach dotyczących organizacji pracy związanej z użytkowaniem wózka, w tym środkach, jakie należy stosować dla zachowania bezpieczeństwa podczas pracy.

Ponadto pracodawca powinien określić dopuszczalne prędkości wózków na poszczególnych odcinkach dróg, uwzględniając przy tym nasilenie ruchu, rodzaj przewożonych ładunków, szerokość i stan dróg oraz widoczność, a także podjąć środki organizacyjne zapobiegające wchodzeniu pracowników pieszych na teren pracy wózków.

Informacje powyższe należy przekazać operatorowi wózka podczas szkolenia BHP oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków wykonywania pracy.

O tym, czy konieczny jest kask do pracy na wózku widłowym, decyduje ostatecznie pracodawca po konsultacji z jednostką BHP. W przypadku konieczności wprowadzenia stosowania kasków ochronnych przy pracy na wózku widłowym należy takie zapisy wprowadzić do wewnętrznych regulaminów lub procedur. Kask, podobnie jak obowiązkowy w stosowaniu biodrowy pas bezpieczeństwa, chroni operatora wózka przed obrażeniami, szczególnie przy przewróceniu się wózka.

Zasady przewożenia

Ładunki transportowane wózkami powinny być rozmieszczone i zamocowane tak, aby nie stwarzały zagrożeń wypadkowych. Należy przestrzegać dostosowania masy przewożonego ładunku do dopuszczalnej nośności wózka. Balast należy podnosić wyłącznie, gdy jest uchwycony prawidłowo i dobrze zrównoważony. Jeżeli transportowany towar się chwieje, należy odstawić go i ponownie prawidłowo uchwycić. Ładunek wolno przewozić tylko na nisko opuszczonych widłach, ok. 30 cm nad powierzchnią terenu, i maszcie odchylonym do tyłu.

Przy przewożeniu ładunku po pochyłościach należy: jadąc z górki jechać tyłem, a pod górkę przodem, przy podnoszeniu lub opuszczaniu ładunku należy wykonywać te czynności tak, aby w pobliżu nie było osób postronnych. Ładunki należy układać bezpiecznie (zgodnie z zasadami bezpiecznego składowania), hamowanie i ruszanie wózkiem należy wykonywać płynnie bez gwałtownych manewrów. Ładunki wystające poza obrys wózka mogą być transportowane wyłącznie z zachowaniem warunków określonych z przepisach Prawa o Ruchu Drogowym.

Przed wjazdem do wagonów kolejowych, pojazdów samochodowych i na rampy operator wózka zobowiązany jest sprawdzić, czy ciężar wózka z ładunkiem nie przekracza dopuszczalnego obciążenia tych środków transportu i czy umożliwia bezpieczny wjazd.

Dopuszczalne jest przewożenie osób na wózkach wyłącznie pod warunkiem, że wózki są do tego przystosowane przez producenta. Podnoszenie osób przy użyciu wózków podnośnikowych na pomostach dostosowanych i specjalnie zamontowanych do tego celu jest dopuszczalne, o ile dokumentacja techniczno-ruchowa dopuszcza taką możliwość. Wysokość podnoszenia oraz udźwig wózka wyposażonego w pomost nie mogą przekraczać wielkości określonych przez producenta. Przewożenie osób na pomoście wózka specjalistycznego, sterowanego z tego pomostu, dopuszczalne jest przy użyciu wózka odpowiednio przystosowanego przez producenta do tej pracy.

Obsługa i konserwacja

Obsługa i konserwacja wózków oraz przeprowadzanie okresowych przeglądów i napraw powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową opracowaną przez producenta danego wózka. Dla tego celu należy prowadzić Dziennik konserwacji lub Książkę serwisową. Dziennik taki najczęściej można zakupić w tzw. wydawnictwach akcydensowych lub otrzymać od dostawcy wózka w przypadku nabywania nowego sprzętu.

Aby zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa, należy prowadzić Kartę ruchu maszyny, gdzie odnotowuje się codzienny stan wózka przy rozpoczęciu i przy zakończeniu pracy. Kontrola stanu technicznego przez operatora winna dotyczyć: prawidłowości działania układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego, mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu, sprawności oświetlenia i sygnalizacji, prawidłowości działania urządzeń pomiarowo-kontrolnych oraz elementów i urządzeń zabezpieczających operatora i osoby współuczestniczące w czynnościach transportowych. Karta ta jest szczególnie przydatna przy zmianowym systemie pracy, kiedy to operator wózka z poprzedniej zmiany zapisuje informacje o stanie wózka, niezbędne dla operatora z kolejnej zmiany. Zapis o ewentualnej niesprawności czy uszkodzeniach jest istotny dla uniknięcia wypadku przy pracy. Niedopuszczalne jest eksploatowanie niesprawnego wózka lub z wybrakowanym i nieodpowiednim osprzętem.

Gaśnica nie jest obowiązkowa na wózku widłowym, jednak powinna być umieszczona w otoczeniu jego pracy. Wyznaczenia miejsc przechowywania gaśnic dokonuje strażak lub firma specjalizująca się w tego typu usługach, posiadająca stosowne uprawnienia.

Wózki widłowe jezdniowe podlegają dozorowi pełnemu Urzędu Dozoru Technicznego. UDT wydaje dokumentację dopuszczającą wózki do eksploatacji. Nowo wyprodukowany wózek podlega badaniu przed pierwszym dopuszczeniem go do pracy. Otrzymuje wówczas numer ewidencyjny UDT. Niezbędna dokumentacja wydawana przez UDT w tym zakresie to: Książka Rewizyjna oraz protokół z badania, a także decyzja dopuszczająca wózek do eksploatacji ze wskazanym terminem ważności. Przed upływem wskazanego terminu należy wykonać ponowne badanie dopuszczające wózek do dalszej eksploatacji.

Obligatoryjne jest ubezpieczenie OC wózka widłowego. Niemniej jednak dla należytej ochrony finansów pracodawcy zaleca się stosowanie dodatkowych ubezpieczeń majątkowych obejmujących m.in. własne uszkodzenia wózka, inne uszkodzenia mienia spowodowane przez wózek oraz ubezpieczenia związane z transportem wózka, np. pomiędzy jednostkami pracodawcy.

Hałas i spaliny

W pomieszczeniach pracy dopuszcza się używanie wózków z silnikiem spalinowym pod warunkiem, że substancje szkodliwe wydalane z silnika i hałas związany z jego pracą nie powodują przekroczenia wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych przepisach.

W celu udokumentowania stanu faktycznego wykonuje się badania środowiska pracy w tym zakresie – badania te wykonują laboratoria posiadające odpowiednią akredytację. Dokumentacja taka podlega kontroli Państwowej Inspekcji Pracy oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Niedopuszczalne jest natomiast używanie w pomieszczeniach pracy wózków z silnikami spalinowymi zasilanymi benzyną etylizowaną lub zawierającą inne substancje toksyczne.

W pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem mogą być używane jedynie wózki specjalnie dostosowane przez producenta do pracy w tych warunkach. Wózki takie musza być odpowiednio oznaczone, a po każdej dokonanej naprawie poddane badaniom w celu stwierdzenia, czy zostały zachowane wymagania specjalnego dostosowania do pracy w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem.

Każdorazowo przed rozpoczęciem pracy w takich pomieszczeniach oraz z transportem materiałów niebezpiecznych należy dokładnie sprawdzić stan techniczny wózka i współpracujących elementów wyposażenia dodatkowego oraz urządzeń niezbędnych do bezpiecznego wykonania pracy i zapewnienia bezpieczeństwa otoczeniu.

Odzież robocza

Odzież roboczą dla operatora wózka przyznaje się zgodnie z regulaminem w zakresie przyznawania odzieży roboczej i ochronnej przyjętym u danego pracodawcy. Regulamin ten powinien określać zakres odzieży roboczej i ochronnej, okresy ich wymiany, a także sposób dokumentowania przyznania odzieży operatorowi – tzw. Karta odzieży roboczej i ochronnej.

Z praktycznego punktu widzenia istotnej jest to, aby odzież była wygodna, ergonomiczna, nie ograniczała ruchów operatora oraz nie stwarzała zagrożeń związanych z zaczepianiem się elementów odzieży o elementy wózka.

Operatorowi wózka widłowego zabrania się: przewożenia ładunków niedostosowanych do platformy ładunkowej wózka; używania wózków w miejscach o nawierzchni i jej nachyleniu nie odpowiadającym warunkom określonym w dokumentacji techniczno-ruchowej; używania wózków w miejscach o niesprawdzonej wytrzymałości podłoża lub o wytrzymałości mniejszej niż wymagania dla obciążonego wózka; używania wózka w miejscach nieoświetlonych, chyba że wózek wyposażony jest w światła odpowiednie do rodzaju i miejsca wykonywanej pracy;obciążania wózka ponad jego dopuszczalną ładowność; używania wózków w warunkach niestabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego bezpieczne manewrowanie transportowanym ładunkiem; prowadzenia wózka widłowego z zatłuszczonymi pedałami i podeszwami butów; prowadzenia wózka widłowego niesprawnego technicznie; pozostawiania na postoju wózka widłowego z kluczykami w stacyjce; przewożenia i podnoszenia osób na widłach lub na ładunku oraz przewożenia osób na pomostach wózka; rozmawiania przez telefon komórkowy podczas jazdy wózkiem; jeżdżenia bez wymaganego przepisami zapiętego biodrowego pasa bezpieczeństwa; operowania wózkiem osobom nie posiadającym uprawnień i nie posiadającym imiennego pozwolenia wystawionego przez Pracodawcę;parkowania i pozostawiania wózka w miejscach utrudniających się poruszanie innym osobom i maszynom, a w szczególności na drogach i w pobliżu wyjść ewakuacyjnych; używania wózka widłowego do pchania innego pojazdu lub do ciągnięcia wózków doczepnych, jeżeli ich liczba i masa ładunku przekraczają dopuszczalne wielkości określone przez producenta;pozostawiania wózka z podniesionym ładunkiem na widłach; prowadzenia wózka widłowego pod wpływem alkoholu, leków psychotropowych lub narkotyków; palenia tytoniu w czasie operowania wózkiem.

Złe nawyki operatorów wózków: operowanie wózkiem z podniesionym ładunkiem; brak stosowania biodrowych pasów bezpieczeństwa; nieprawidłowe przewożenie ładunku i osób;przewożenie niezabezpieczonych narzędzi i materiałów pomocniczych na wózku; przekraczanie dopuszczalnej prędkości wózków na drogach transportowych; pozostawienie klucza w stacyjce wózka (ryzyko uruchomienia wózka przez osoby postronne); samowolne przeróbki, w tym samowolny montaż radia na wózku – zagrożenie pożarowe; zdejmowanie kraty ochronnej ładunku.