Łatwo stracić (dobrą) reputację

Niejednokrotnie w mediach pisano na temat dobrej reputacji. Tym razem postanowiliśmy odpowiedzieć na pytanie: czy przewoźnik może stracić licencję już za jedno naruszenie? Analizy dokonał Dawid Korczyński (PrawnicyTransportu.pl)

Uprzedzając fakty, można już na wstępie odpowiedzieć: tak. Wszystko jednak zależy od wagi naruszenia. By stracić dobrą reputację wystarczyć popełnić jedno najpoważniejsze naruszenie (NN) przy naruszeniach bardzo poważnych (BPN) i poważnych (PN) większą liczbę. Przewoźnik nie utraci licencji automatycznie. Decyzję w tym zakresie poprzedza postępowanie – ocena dobrej reputacji. Zostanie ono wszczęte po zakończeniu działań związanych z konkretnym naruszeniem/naruszeniami. Nie każde postępowanie w przedmiocie oceny dobrej reputacji musi zakończyć się jej utratą. Jedyna pewna sytuacja to wydanie prawomocnego wyroku skazującego za określone przestępstwa umyślne wskazane w ustawie o transporcie drogowym.

Kiedy wszczęte postępowanie

Dobrą reputację należy mieć zarówno w czasie ubiegania się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, jak i przez cały czas jego wykonywania. To spełnienie przez przedsiębiorcę transportowego lub zarządzającego transportem wymogu niekaralności za określone przestępstwa umyślne[1] z dziedziny prawa handlowego, upadłościowego, płac i warunków zatrudnienia, prawa o ruchu drogowym, odpowiedzialności zawodowej, handlu ludźmi, narkotykami. Niekaralność dotyczy również innych poważnych, bardzo poważnych, najpoważniejszych naruszeń przepisów w transporcie drogowym.

Wobec przewoźnika drogowego, zarządzającego transportem lub osoby fizycznej wykonującej zadania zarządzającego transportem w imieniu mikroprzedsiębiorcy zostanie wszczęte postępowanie w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji, gdy:

• wobec członka organu zarządzającego osoby prawnej, osoby zarządzającej spółką jawną, komandytową lub komandytowo-akcyjną, osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, zarządzającego transportem lub osoby fizycznej zarządzającej transportem w imieniu mikroprzedsiębiorcy, orzeczono prawomocny wyrok skazujący za wymienione w przepisach przestępstwa (wskazano powyżej);
• wobec przewoźnika drogowego, zarządzającego transportem lub osoby fizycznej wykonującej zadania zarządzającego transportem w imieniu mikroprzedsiębiorcy:
  • wydano wykonalną (jedną i więcej) decyzję administracyjną o nałożeniu kary pieniężnej za poważne lub bardzo poważne naruszenia wymienione w odpowiednich przepisach, jeżeli częstotliwość ich występowania wymaga oceny dobrej reputacji,
  • wydano wykonalną decyzję administracyjną o nałożeniu kary pieniężnej za naruszenie, które zostało zakwalifikowane jako najpoważniejsze naruszenie,
  • orzeczono lub nałożono prawomocnie karę w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim EFTA, które zostało zakwalifikowane jako:
    • najpoważniejsze naruszenie,
    • poważne naruszenie lub bardzo poważne naruszenie, jeżeli częstotliwość występowania naruszeń wymaga oceny dobrej reputacji.

 Postępowanie w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji zostanie wszczęte również, gdy wobec kierowcy wykonującego przewóz na rzecz przewoźnika drogowego orzeczono lub nałożono mandat za wykroczenie stanowiące naruszenie zakwalifikowane jako:

• najpoważniejsze naruszenie,
• poważne naruszenie lub bardzo poważne naruszenie, jeżeli częstotliwość występowania naruszeń wymaga oceny dobrej reputacji.

Nie od razu ocena powstaje

W przypadku naruszeń uzasadniających wszczęcie oceny dobrej reputacji, jej utrata nie następuje z chwilą dokonania naruszenia lub ukarania za nie. Kara stanowi podstawę przeprowadzenia przez odpowiedni organ (Starostę lub GITD) postępowania w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji, które to postępowania może zakończyć się w dwojaki sposób:

• wydaniem decyzji stwierdzającej utratę dobrej reputacji – jeżeli utrata będzie stanowiła proporcjonalną reakcję za popełnione naruszenia,
• wydaniem decyzji stwierdzającej, że dobra reputacja pozostaje nienaruszona – analogicznie – gdy utrata będzie stanowiła nieproporcjonalną reakcję.

Przy prawomocnym skazaniu za przestępstwo, wydanie decyzji stwierdzającej utratę dobrej reputacji jest obligatoryjne – Starosta i GITD nie mają tutaj luzu decyzyjnego. Natomiast w przypadku dopuszczenia się naruszeń innych niż popełnienie przestępstwa, może to, ale nie musi, skutkować utratą dobrej reputacji. Ostateczne decyzja należy do Starosty lub GITD (w zależności od rodzaju licencji). Decyzje takie podlegają kontroli sądów administracyjnych, do których strona może się odwołać.

Okoliczności

Przy naruszeniach innych niż przestępstwa, podczas dokonywania oceny dobrej reputacji organ weźmie pod uwagę w szczególności:

• czy liczba stwierdzonych naruszeń jest nieznaczna w stosunku do liczby kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorcę/będących w jego dyspozycji oraz skali operacji transportowych;
• czy istnieje możliwość poprawy sytuacji w firmie, czy podjęto działania mające na celu wdrożenie prawidłowej dyscypliny pracy, wdrożono procedury zapobiegające powstawaniu naruszeń obowiązków lub warunków przewozu drogowego;
• interes społeczny kontynuacji działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, w szczególności, jeżeli cofnięcie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego spowodowałoby w znaczący sposób wzrost poziomu bezrobocia w miejscowości, gminie, regionie;
• opinię polskiej organizacji o zasięgu ogólnokrajowym zrzeszającej przewoźników drogowych, działającej od co najmniej 3 lat, której przedsiębiorca jest członkiem.

Katalog wymienionych okoliczności nie jest zamknięty, na co wskazuje zwrot „w szczególności”, a zatem organ będzie mógł wziąć pod uwagę również inne okoliczności, które nie zostały wymienione w przepisach wprost.

Odzyskanie dobrej reputacji

Utrata dobrej reputacji nie jest bezterminowa. Można ją odzyskać przez zastosowanie środków rehabilitacyjnych. Środki takie stanowią:

• zatarcie skazania za przestępstwo, za wykroczenia,
• upływ roku od dnia nałożenia mandatu karnego za wykroczenia stanowiące naruszenia określone w załączniku IV do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 lub załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403;
• uznanie za niebyłe nałożonych sankcji administracyjnych (rok od dnia wykonania decyzji administracyjnej o jej nałożeniu).

Waga naruszenia

Organ dokonujący kontroli, jeżeli stwierdzi w jej trakcie naruszenie, dokonuje jego opisu w protokole kontroli a także kwalifikacji poprzez wskazanie naruszonego przepisu. Zatem wagę naruszenia znajdziemy w przepisach – w ostatniej kolumnie tabeli zawierającej wykaz naruszeń. Przykład: wykonywanie przewozu drogowego przez kierowcę, który nie posiada ważnego prawa jazdy odpowiedniej kategorii wymaganego dla danego rodzaju lub zespołu pojazdów – na podstawie art. 92a ust. 2, 8 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, zał. nr lp. 4.4.

W takim przypadku wagę naruszenia znajdziemy w tabeli w załączniku nr 4 do ustawy o transporcie drogowym (ogólnie dostępnej) w pozycji 4.4. W ostatniej kolumnie tabeli zatytułowanej „Nr grupy naruszeń oraz waga naruszeń, wskazane w załączniku I do rozporządzenia 2016/4032)” wskazana jest waga naruszenia. W podanym przykładzie, naruszenie lp. 4.4. stanowi najpoważniejsze naruszenie. Nie jest ono zagrożone aż tak surową karą finansową (500 zł), ale jego waga kwalifikuje do wszczęcia postępowania w przedmiocie oceny dobrej reputacji.

Przewoźnik, który otrzyma protokół z kontroli lub decyzję nie powinien kierować się wyłącznie wysokością kary finansowej, ale przede wszystkim wagą zarzuconego naruszenia. To Bowiem to waga naruszenia, a nie grożąca za nie wysokość kary decyduje o tym czy zostanie wszczęte postępowanie w przedmiocie oceny dobrej reputacji. Jak okazuje przywołany wcześniej przykład, z wagą naruszenia nie zawsze idzie w parze wysokość grożącej kary finansowej.

Utrata dobrej reputacji może wynikać z popełnienia poważnego przestępstwa.

[1 ]W przypadku niekaralności za przestępstwa chodzi o niekaralność za konkretne przestępstwa umyślne wymienione w ustawie, a nie ogólny wymóg niekaralności. W ustawie o transporcie drogowym wskazano, że chodzi o przestępstwa: z art. 173-175, art. 178-180, art. 189a, art. 218-221, art. 296-306 i art. 308 Kodeksu karnego, art. 586-589 Kodeksu spółek handlowych, art. 522 i art. 523 Prawa upadłościowego, art. 53-64 i art. 68 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, art. 399 i art. 400 Prawa restrukturyzacyjnego. Karalność za inne, niewymienione w przepisie przestępstwa, nie powoduje utraty dobrej reputacji.