Oświetlenie a wydajność pracy

– Oświetlenie w miejscu pracy jest jednym z podstawowych czynników, które są odpowiedzialne za jakość pracy, za nasze samopoczucie, za naszą wydajność i efektywność. Badania naukowe potwierdzają, że wzrost natężenia oświetlenia z 300 do 500 lx powoduje wzrost efektywności pracy o 8 proc., a wzrost natężenia do 2000 lx zwiększa wydajność pracowników nawet o 20 proc. – mówi Michał Nowak, menedżer operacyjny ds. usług technicznych z Sodexo Polska On-site Services.

Natomiast odpowiednia barwa światła pozytywnie wpływa na psychikę, samopoczucie oraz bezpieczeństwo pracy. Warto podkreślić, że większa efektywność pracowników to także wymierne zyski dla organizacji. Dlatego tak ważne jest odpowiednie dopasowanie systemów świetlnych do indywidualnych potrzeb zatrudnionych, wymagań poszczególnych stanowisk oraz branż.

Jak dobrać oświetlenie?

Jakość oświetlenia zależy od wielu czynników, m.in. od poziomu redukcji olśnienia, temperatury barwowej, stopnia odwzorowania barw, równomiernego rozkładu jasności światła czy luminacji. Złożoność założeń projektowych, a także różnorodność oraz duża liczba parametrów sprawiają, że zaplanowanie odpowiedniego systemu oświetleniowego to trudne i odpowiedzialne zadanie, wymagające pomocy doświadczonych specjalistów.

– Ustalając kryteria doboru właściwego systemu świetlnego bierzemy pod uwagę nie tylko parametry oświetlenia, wielkość danej przestrzeni, dostęp do światła dziennego, wymagania poszczególnych stanowisk pracy czy branży, ale także Polskie Normy i przepisy oraz zalecenia Międzynarodowej Komisji Oświetleniowej (CIE), określające optymalne warunki dla oświetlenia pomieszczeń w zależności od sposobu ich wykorzystania. – Przykładowo, inne systemy oświetleniowe montujemy w oszklonych biurowcach na stanowiskach pracy przy monitorach, inne w strefach roboczych w zakładach produkcyjnych, a jeszcze inne w halach magazynowych – powiedział Michał Nowak.

Z punktu widzenia zużycia energii w budynkach biurowych, nieruchomościach przemysłowych, magazynach czy obiektach handlowych, oświetlenie odgrywa znaczącą rolę, bo może stanowić nawet 40% kosztów energii elektrycznej. Kolejnym problemem, który pojawia się przy doborze odpowiedniego systemu oświetleniowego, jest więc uzyskanie wysokiej jakości światła przy zastosowaniu rozwiązań energooszczędnych, np. żarówek LED, świetlówek kompaktowych czy halogenów.

Wsparcie automatyki

Według Michała Nowaka, kluczem do osiągnięcia oszczędności energii jest restrykcyjna kontrola jej zużycia oraz odpowiednie zarządzanie budynkiem. Dlatego do podstawowych zadań ekspertów technicznych należy nadzorowanie pracy systemu automatyki budynkowej (BMS), który dzięki zintegrowaniu ze stacją pogodową i czujnikami natężenia światła pozwala na wyznaczenie szczegółowych wytycznych dotyczących harmonogramu pracy urządzeń w cyklu dobowym i weekendowym, dostosowanym do pory dnia. Przykładowo, jeśli naturalne światło dzienne osiąga niezbędną do pracy przy komputerze wartość 500 lx, lampy są automatycznie wygaszane. Kiedy z odczytów wynika, że wymagane jest częściowe doświetlenie przestrzeni, układ kontrolny dostosowuje moc oświetlenia tak, aby osiągnęło pożądane parametry. Ciekawym rozwiązaniem jest także zastosowanie energooszczędnych źródeł światła z czujnikami ruchu. System umożliwia również analizę i optymalizację harmonogramu pracy poszczególnych instalacji, wykrywanie awarii oraz generuje raporty na temat zużycia energii elektrycznej w czasie rzeczywistym.

Zapewnienie odpowiednich warunków oświetlenia na stanowiskach pracy ma nie tylko względy praktyczne, jest to także wymóg regulowany ustawowo. Zgodnie z art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa oraz higieny pracy precyzuje, że jednym z kluczowych czynników dla komfortu i efektywności pracy jest oświetlenie spełniające wymagania Polskich Norm.