Restrukturyzacja w dobie pandemii

Epidemia trwa nadal – codziennie odnotowujemy kolejne przypadki zarażeń. Skutki epidemii koronawirusa odczuł nie tylko budżet państwa, lecz również budżet wielu przedsiębiorstw. I choć władze przygotowały kilka programów pomocowych to fala kryzysu jeszcze przed nami, a pomoc często okaże się niewystarczająca. Właściciele firm skarżą się na zbyt długi okres oczekiwania na wpłatę przyznanych im środków. Sytuacja ta może doprowadzić do zamknięcia wielu biznesów, wtedy „złotym środkiem” może okazać się restrukturyzacja.

Uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika jest głównym celem ustawy Prawo restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 roku (dalej: Prawo restrukturyzacyjne). Cel ten ma być osiągnięty poprzez umożliwienie mu restrukturyzacji, czyli wprowadzenia zmian struktury gospodarczej  przedsiębiorstwa mającej zwiększyć jego wydajność lub funkcjonalność. Postępowanie to może wszcząć, co do zasady każdy przedsiębiorca (dalej: dłużnik), który jest niewypłacalny bądź zagrożony niewypłacalnością – z pewnymi wyjątkami przewidzianymi przez Prawo restrukturyzacyjne.

Zagrożenie niewypłacalności

Niewypłacalność to inaczej utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że następuje ona, jeżeli opóźnienie w płatnościach przekracza trzy miesiące. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną to stan, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku przez okres powyżej 24 miesięcy. Natomiast zagrożenie niewypłacalnością następuje, kiedy sytuacja ekonomiczna dłużnika wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Wobec tego jeżeli w wyniku wprowadzonych zakazów i ograniczeń mających na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się koronawirusa dłużnik będzie w stanie niewypłacalności bądź zagrożenia niewypłacalności, warto rozważyć restrukturyzację. Przeprowadzenie jej w odpowiedni sposób pozwoli osiągnąć jego główny cel – przedsiębiorca nie będzie musiał ogłaszać upadłości i zamykać swojego biznesu.

Rodzaje postępowań

Prawo restrukturyzacyjne wyróżnia cztery rodzaje postępowań restukturyzacyjnych:

• postępowanie o zatwierdzenie układu,
• przyspieszone postępowanie układowe,
• postępowanie układowe
• postępowanie sanacyjne.

Co ważne, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie ma wpływu na zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych dłużnika, który – z pewnymi wyjątkami – sam zarządza swoim majątkiem. Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych różnią się jednak skutkami wobec majątku dłużnika oraz obowiązkami na niego nałożonymi. Jego rodzaj uzależniony jest również od sytuacji przedsiębiorstwa, zatem aby wybrać najkorzystniejszy typ postępowania warto udać się do profesjonalnego pełnomocnika. Oceni on kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz pomoże w przygotowaniu niezbędnej dokumentacji. 

Co zyska dłużnik?

W wyniku przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik może uzyskać restrukturyzację zobowiązań poprzez:

• odroczenie terminu wykonania,
  • rozłożenie spłaty na raty,
  • zmniejszenie wysokości,
  • konwersję wierzytelności na udziały lub akcje,
  • zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

Skutki restrukturyzacji w majątku

Jak już wspomniano, postępowanie restrukturyzacyjne wywiera różne skutki w majątku dłużnika. Ich rodzaj uzależniony jest od typu postępowania. Jednak można wyodrębnić kilka głównych skutków. Co więc następuje z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego?

1. Zawieszenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych w stosunku do dłużnika.
   1. Co do zasady prawo nie dopuszcza wypowiedzenia przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika.
   1. Nie można obciążyć składników majątku dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności.
   1. Niedopuszczalne jest spełnianie przez dłużnika albo zarządcę świadczeń wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte postępowaniem.
   1. Nadal można wszcząć przez wierzyciela postępowanie sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności.

Tarcza antykryzysowa a restrukturyzacja

Przeanalizujmy jeszcze kwestię restrukturyzacji w kontekście programów pomocowych stworzonych, aby ograniczyć negatywne skutki wywołane wprowadzonymi zakazami ograniczeniami. Na mocy tzw. Tarczy Antykryzysowej 2.0. wprowadzono zapis, że przepisów ustawy nie stosuje się do przedsiębiorców, wobec których otwarto postępowanie restrukturyzacyjne. W takim przypadku procedura udzielenia wsparcia ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego rozpatrzenia wniosku we wspomnianym postępowaniu. Zatem przed wystąpieniem o pomoc przewidzianą w Tarczy Antykryzysowej dłużnik nie może złożyć wniosku, który zapoczątkuje procedurę restrukturyzacyjną.

Jaki wpływ będzie miało wszczęcie tej procedury po uzyskaniu takiej pomocy? Przy większości programów pomocowych nie ma wątpliwości, albowiem są one przewidziane głównie na okres trzech miesięcy i można się wstrzymać ze złożeniem wniosku, po to aby nie komplikować procedury. Niewątpliwie problemy mogą pojawić się przy subwencjach przewidzianych w specjalnym programie pomocowym – Tarczy Finansowej.

Wysokość subwencji jest różna w zależności od tego czy przedsiębiorca występuje jako mikro, mały, średni czy duży przedsiębiorca oraz uzależniona od spełnienia szczegółowo określonych wymogów. Dla przykładu, średnia wyso­kość wsparcia finansowego dla mikro przedsiębiorcy wyniesie około 72 000-96 000 złotych, maksy­malnie nawet 324 000 złotych. Po łącznym spełnieniu warunków zwrotu subwencji może ona zostać umorzona do 75 procent. Spełnienie tych warunków jest oceniane po upływie 12 pełnych miesięcy kalendarzowych od dnia wypłaty subwencji.

Co jeśli w trakcie tego terminu dłużnik będzie zmuszony do wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego? W przepisach znajdziemy wprost odpowiedzi na to pytanie. Na obecną chwilę nie możemy posłużyć się również praktyką, gdyż ta dopiero się będzie kształciła. Należy założyć, że przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu subwencji proporcjonalnie do czasu, w którym wszczął postępowanie restrukturyzacyjne.

Pomoc specjalisty

Gdy przedsiębiorstwo wpada w spiralę zobowiązań finansowych, nie oznacza to automatycznego końca biznesu. Dobrze przeprowadzone postępowanie restrukturyzacyjne pozwoli dłużnikowi wynegocjować odroczenie terminu wykonania zobowiązania, rozłożenie spłaty na raty czy nawet zmniejszenie wysokości zobowiązania. A zawieszenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych w stosunku do dłużnika, co nastąpi w momencie otwarcia postępowania pozwoli mu złapać przysłowiowy oddech i uporządkować swoją sytuację finansową. Należy mieć jednak na uwadze, że postępowanie to jest bardzo sformalizowane i nawet najmniejszy błąd może wpłynąć negatywnie na całą procedurę, dlatego warto skorzystać z pomocy profesjonalisty, który posiada niezbędną wiedzę w zakresie restrukturyzacji.