AGD na plusie
Po niepokojących tygodniach wiosennego lockdownu, rok 2020 okazał się dla polskiej branży AGD pozytywny. Jedna z najważniejszych gałęzi polskiej gospodarki zanotowała wzrosty produkcji, eksportu jak i zbytu na rynku krajowym. Kryzysu nie było, choć nie brak głosów, że zaskakujący popyt w minionym roku może oznaczać mniejszą sprzedaż w przyszłości.
Raport branżowego związku APPLiA Polska, którego opracowanie przedstawimy na kolejnych stronach, analizuje sytuację w przemyśle i na rynku AGD. Nie brak też kilku słów na temat wyzwań, które czekają branżę na najbliższym czasie.
– W tak trudnym 2020 roku odnieśliśmy sukces notując wzrosty zarówno po stronie produkcji, jak i sprzedaży – pisze wstępie do raportu Wojciech Konecki, prezes APPLiA Polska, Związek producentów AGD. – Jesteśmy numerem jeden w Unii, produkujemy głównie na eksport, przyczyniając się do wzrostu dobrobytu rodaków. Te wyniki osiągnięte zostały dzięki zapałowi i dyscyplinie rzeszy ludzi Gdzie – jak nie tutaj, kiedy – jak nie teraz, powinienem wspomnieć o tysiącach osób zatrudnionych w 35 polskich fabrykach, które stały się największym centrum produkcyjnym Unii Europejskiej. Nie zapominam o tysiącach handlowców, sprzedawców i serwisantów, dzięki którym w naszych domach możemy używać sprzętu spełniającego wymagania Internetu rzeczy, a w niedalekiej przyszłości mogącego działać w technologii 5G. Mówiąc o ludziach, należy wymienić zarówno najwyższej klasy polskich managerów ściągających wielomiliardowe inwestycje właśnie do naszego kraju, jak i osoby zatrudnione w centrach usług wspólnych, R&D i transporcie.
– Ubiegły rok był wyzwaniem dla całej gospodarki – dodaje Konrad Pokutycki, przewodniczący Rady Związku APPLiA Polska i prezes Zarządu BSH Sprzęt Gospodarstwa Domowego. – Zamknięcie restauracji, barów i hoteli oraz praca zdalna przyczyniły się do konieczności częstszego gotowania w domu i sprzątania. Dlatego AGD, o wysokiej jakości i wydajności, stało się szczególnie istotne. Znacząco zmienił się proces zakupowy konsumenta. Na szczęście polska branża detaliczna AGD już znacznie wcześniej inwestowała w rozwój elektronicznych kanałów sprzedaży, co pozwoliło bardzo szybko przystosować się do zmieniających się trendów konsumenckich. Już w połowie roku obserwowaliśmy odbicie i trend wzrostowy, który w kolejnych miesiącach stał się dominujący, zarówno w Polsce, jak i Europie.
Przemysł AGD
W Polsce w roku 2020 wyprodukowano 30 mln urządzeń AGD, w tym 24 mln szt. dużego AGD. To 3% więcej niż w roku 2019. Stanowi to też ok. 35% urządzeń dużego AGD produkowanych w całej Unii, co oznacza, że Polska umacnia się na pozycji lidera w produkcji AGD. Co druga pralka, zmywarka lub suszarka do ubrań wyprodukowana w Unii pochodzi z naszego kraju.
Wartość produkcji sprzedanej AGD przekroczyła w tym czasie 23 mld zł, co daje wzrost o ok. 5%. Średnia cena sprzedawanych artykułów rośnie. Łączne przychody producentów i importerów ze sprzedaży AGD w Polsce i za granicą osiągnęły w roku 2020 33 mld zł.
Przemysł AGD inwestuje w Polsce każdego roku ponad 1 mld zł w rozwój nowoczesnych linii produkcyjnych, cyfryzację i automatyzację procesów produkcyjnych, pracę laboratoriów, globalne i regionalne centra B+R, centra biznesowe, zakupowe oraz informatyczne. W ciągu ostatnich 4 lat (2017-2020) nakłady inwestycyjne producentów AGD w Polsce wyniosły 5 mld zł. Dzięki temu nasz kraj umacnia swoją pozycję lidera w produkcji AGD w Unii Europejskiej.
Zatrudnienie w AGD
W Polsce działa 35 fabryk AGD, które zatrudniają około 31 tys. osób. To 25% zatrudnienia działu 27 PKD produkcja urządzeń elektrycznych. W sektorze produkcji elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego działa w Polsce ok. 40 firm zatrudniających 50 i więcej osób.
Z uwzględnieniem poddostawców materiałów oraz usług wokół całego łańcucha życia produktu, w tym serwisów napraw AGD (ok. 2,5 tys. pracowników), zatrudnienie sektora AGD przekracza 100 tys. osób. Bezpośrednio przy produkcji AGD zatrudnionych jest 26 tys. osób. Dodatkowe 5 tys. osób to pracownicy ulokowanych w Polsce regionalnych i globalnych centrów badań i rozwoju, centrów informatycznych, zakupowych, usług biznesowych oraz oddziałów handlowych obsługujących sprzedaż w Polsce, Europie Środkowo-Wschodniej, Bałkanach, Ukrainie, Rosji. 28% pracowników branży AGD to pracownicy umysłowi.
Wartość wynagrodzeń przemysłu AGD to ok. 1,8 mld zł (12 największych producentów). Średnie wynagrodzenie to 5,6 tys. zł brutto. Pracownicy polskich centrów B+R biorą czynny udział w projektowaniu urządzeń, ale także w tworzeniu międzynarodowych norm jakościowych i bezpieczeństwa. Inżynierowie z naszego kraju uczestniczą w pracach CENELEC oraz IEC, w których reprezentują całą europejską branżę.
Eksport i rynek wewnętrzny
Według szacunków APPLIA Polska w roku 2020 wartość eksportu dużego AGD po raz pierwszy przekroczyła 20 mld zł (4,6 mld EUR) i była o 6% wyższa niż przed rokiem. Stanowi to 91% wartości sprzedanej produkcji AGD. W ujęciu ilościowym z Polski eksportowano 22,7 mln sztuk dużego AGD. Wartość importu utrzymała się na poziomie 4,1 mld zł. Oznacza to, że nadwyżka w eksportu nad importem w dużym AGD wyniosła 16 mld zł. Ilościowo do Polski trafiło ok. 3,7 mln urządzeń dużego AGD. Około 85% wolumenu dużego sprzętu trafia na eksport. Ponad połowa polskiego eksportu AGD trafia do na rynek niemiecki, francuski, brytyjski oraz włoski.
Udział AGD w eksporcie całej polskiej gospodarki to ok. 2,53%. Od stycznia do października 2020 roku wyeksportowano z Polski duże AGD o wartości 3,62 mld EUR. To więcej niż wartość eksportu aut osobowych, telewizorów czy okien w tym samym okresie.
Rok 2020 przyniósł nieoczekiwane zmiany dla wielu rynków, w tym dla AGD. Kwietniowe zamknięcie sklepów stacjonarnych z dnia na dzień zatrzymało całą sprzedaż. Jak się jednak okazało kolejne miesiące przyniosły szybkie i mocne odbicie. Według szacunków APPLiA w roku 2020 konsumenci wydali na duże i małe AGD 13,6 mld zł, o 14% więcej niż przed rokiem. 2/3 tej kwoty przypada na duże AGD. W ujęciu ilościowym to ok. 13 mln urządzeń.
Zielony Ład
Zielony Ład to unijny program będący kolejnym etapem podnoszenia poziomu zrównoważonej produkcji i konsumpcji w Unii Europejskiej. Branża AGD od wielu lat jest liderem w osiąganiu unijnych celów środowiskowych przyczyniając się do redukcji zużycia surowców na wszystkich etapach życia produktu, od projektu po logistykę, sprzedaż, serwis oraz recykling.
W Polsce w roku 2020 na rynek trafiło ok. 440 tys. ton nowych urządzeń AGD. W ramach realizacji swoich celów środowiskowych producenci i importerzy AGD, na równi z dostawcami innego sprzętu elektrycznego lub elektronicznego realizują tzw. Rozszerzoną odpowiedzialności producenta. ROP oznacza przejęcie przez te firmy obowiązku finansowania recyklingu aż 65% masy sprzedanego sprzętu. W przypadku AGD, wprowadzający urządzenia w roku 2020 zobowiązani byli do zbierania i poddania recyklingowi ok. 240 tys. ton zużytego sprzętu. To ponad połowa masy wszystkich zbieranych w Polsce elektroodpadów. Dodatkowo, w przypadku AGD osiągany jest poziom recyklingu zapewniający odzysk materiałów na poziomie ok. 90% masy zebranego zużytego sprzętu.
W roku 2020 krajowy przemysł AGD wykorzystał 1,2 mln ton surowców do produkcji 30 mln urządzeń. Wydatki firm produkcyjnych na materiały oraz energię przekroczyły 16 mld zł w roku 2020. Cały wytworzony sprzęt spełniał unijne wymogi zrównoważonej produkcji. Składają się na nie reguły określające jakich substancji nie można używać w sprzęcie, także ze względu na bezpieczeństwo dla środowiska w trakcie recyklingu. Kolejne wymogi określają maksymalne zużycie zasobów takich jak woda i prąd przez urządzenia na etapie ich użytkowania. Ostatnim elementem jest obowiązkowa etykieta, która ułatwia konsumentom wybór najbardziej przyjaznych dla środowiska urządzeń.
Wyzwania dla branży
APPLiA Polska w podsumowaniu raportu wskazała najważniejsze wyzwania, przed którymi producenci AGD staną w najbliższych latach.
1. Zapewnienie ciągłości zatrudnienia w fabrykach i centrach usług
Pomimo wzrostu bezrobocia, mogą być odczuwalne niedobory pracowników na wszystkich szczeblach. Wzrost kompetencji i średniego wynagrodzenia są pozytywnymi trendami, jednak konkurencyjność polskich fabryk jest mierzona także w aspekcie kosztów zatrudnienia. Oczekiwana jest zmiana polityki migracyjnej rządu.
2. Wzrost cen surowców i energii.
Wzrost kosztów zwykle powoduje wzrost cen, który może wpłynąć na spadek popytu. Jako kraj nie mamy dużego wpływu na globalne ceny surowców, jednak obserwowany wzrost cen energii elektrycznej dla przedsiębiorców jest bardzo niepokojący.
3. Prawdopodobna zmiana łańcucha dostaw i tworzenie rezerwowych sieci dostawców lokalnych.
Czasy pandemii wykazały potrzebę weryfikacji listy poddostawców oraz analizę ich dostępności. W celu zapewnienia długofalowego bezpieczeństwa i ciągłości dostaw, rozpoczęte zostały procesy tworzenia alternatywnych źródeł zaopatrzenia. Jednakże każda zmiana procedur i procesów niesie za sobą potrzebę dodatkowej pracy i wzrost kosztów. Pojawia się wyzwanie i szanse dla polskich poddostawców, które należałoby wykorzystać.
4. Robotyzacja, automatyzacja, cyfryzacja
To wielka szansa, ale także zagrożenie. Polska musi być w awangardzie zmian. Decydenci winni aktywnie wspierać innowacje przedsiębiorstw. Inwestycje w infrastrukturę sieci 5G oraz Internetu Rzeczy powinny zostać przyśpieszone, aby nasze fabryki nadal pozostały jednymi z najnowocześniejszych w swoich koncernach. Cyberbezpieczeństwo przedsiębiorców, ale także konsumentów, używających codziennie setek milionów AGD w gospodarstwach domowych winno być zapewnione przez państwo współpracujące z biznesem.
5. Spadek popytu lokalnego i zagranicznego
Przedstawiciele branży dość optymistycznie prognozują wzrost popytu, jednak konsumenci mogą przeznaczyć więcej środków finansowych na zaległe podróże bądź wydatki związane z kulturą. Również może się okazać, że remonty domów lub mieszkań zostały już częściowo zrealizowane w 2020 roku. W przypadku wydłużenia się startu realizacji programów pomocowych, oraz ewentualnego wzrostu bezrobocia, popyt na AGD może nie wzrosnąć w przewidywanym stopniu.
6. Zmienna sezonowość popytu rozchwianego przez pandemię
Zeszłoroczne wzrosty są imponujące, ale mogą stworzyć trudności z planowaniem w dość przewidywalnej dotąd branży. Zeszłoroczna baza została postawiona na wysokim poziomie i ambitne planowanie wzrostów może stwarzać ryzyko nieosiągnięcia zakładanych celów w poszczególnych miesiącach. To wzywanie nie tylko dla planistów, ale również dla działów handlowych, a szczególnie logistyki. Mowa tu nie tylko o tysiącach TIR-ów, ale również o kontenerach, których podaż w 2020 roku została znacznie osłabiona. To spowodowało handlową wojnę międzykontynentalną i kilkukrotny wzrost cen frachtu.
7. Nowe etykiety energetyczne
Od 1 marca konsumenci ujrzeli w sklepach nowe etykiety bez tzw. plusów dla części produktów AGD. Oznacza to, że najwydajniejsze urządzenia, z klasy A+++ trafiły np. do klasy C lub D pomimo, że będą tak samo wydajne. Dodatkowo od tego samego dnia zaczęły obowiązywać wymogi np. zapewnienia części zamiennych przez 10 lat od daty zakończenia produkcji.
8. Pojawienie się nowych, ogólnoświatowych sprzedawców internetowych
Zmiany i perturbacje w sieci dystrybucji wymagają zwiększonej czujności handlowej, logistycznej i finansowej. Lokalni dystrybutorzy skutecznie obronili się w latach 90-tych przed ekspansją międzynarodowych sieci. Obecne i planowane wejścia na rynek gigantów handlu internetowego nasilą konkurencję i wymuszą jeszcze większą koncentrację na tym rosnącym kanale sprzedaży. Ewentualna wojna handlowa, dobra w krótkim okresie dla konsumenta, może doprowadzić do zmniejszenia się liczby graczy rynkowych po każdej ze stron łańcucha dostaw.
9. Zielony Ład, Gospodarka Obiegu Zamkniętego, Rozszerzona Odpowiedzialność Producentów
Odpowiedzialne zachowanie się przedsiębiorców niesie za sobą wzrosty kosztów i cen. Pojawia się niepewność, czy konsumenci będą gotowi do akceptacji tych zmian. Branża producentów AGD już od dekady jest prekursorem obecnie wprowadzanych trendów. Wydatkowała na ten cel tylko w Polsce miliard złotych, a oczekiwania ustawodawców nadal rosną.
10. Zmienne, niestabilne i nieprzewidywalne prawo lokalne
Narasta ryzyko pojawienia się nowych danin i obciążeń handlowych. Wbrew zapisom Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, zaprzestaje się konsultacji społecznych z przedstawicielami branż. To może powodować inflację prawa oderwanego od biznesowej rzeczywistości, które wymaga rocznej zbiórki pół miliona zużytych pralek w celu zaspokojenia popytu na sto tysięcy ton zużytych paneli fotowoltaicznych, których nie ma.
Artykuł ukazał się w czasopiśmie Eurologistics 2/2021.
