E-przyszłość Służby Celnej

Próby zinformatyzowania Służby Celnej były podejmowane już od 1990 roku, a więc od początku okresu transformacji ustrojowej i gospodarczej, kiedy to cło stało się instrumentem polityki gospodarczej państwa na arenie globalnej. Jednak działania w tym zakresie przyniosły pożądane efekty dopiero wówczas, gdy nadany im został wymiar strategiczny, co było fundamentalnym wymaganiem unijnym.

Pomimo zachodzących od tego czasu wielu zmian organizacyjnych i prawnych, niedostatków finansowania oraz wynikających z tego ograniczeń, również kadrowych, wprowadzona wówczas kultura organizacyjna w zakresie budowy, utrzymania i rozwoju środowiska informatycznego okazuje się nadal skuteczna. Potwierdzeniem tego jest zadowalający użytkowników poziom funkcjonowania Systemu Informacyjnego Służby Celnej, który dostarcza stopniowo coraz większej liczby usług elektronicznych uwzględniających najnowsze rozwiązania technologiczne.

E-cło to korzyść dla firm?

Środowisko systemów informatycznych budowane w czasie przygotowań do wstąpienia Polski do Unii Europejskiej i rozbudowywane w czasie późniejszym starzeje się technicznie i moralnie, a tym samym staje się niewydajne. Od początku jego eksploatacji dokonał się ogromny postęp w dziedzinie technologii teleinformatycznych, co umożliwia eliminację występujących wcześniej problemów. Równocześnie wzrosły wymagania i oczekiwania interesariuszy w zakresie sprawności i jakości obsługi środowiska operatorów handlu na świecie, w tym w Unii Europejskiej.

Aby sprostać rosnącym wymaganiom, Dyrekcja Generalna ds. Podatków i Unii Celnej w Komisji Europejskiej (DG TAXUD) podjęła inicjatywę „e-Customs”, która na gruncie krajowym znalazła odbicie jako „Program e-Cło” Jego celem, wynikającym ze wspólnotowej inicjatywy e-Customs, jest wdrożenie elektronicznych usług w zakresie obsługi celnej, a tym samym zapewnienie jak najlepszych warunków funkcjonowania przedsiębiorstw w ramach Unii Celnej poprzez stworzenie podstaw skutecznej, bezpiecznej i efektywnej wymiany danych z przedsiębiorcami, a także z administracjami celnymi innych państw członkowskich oraz z Komisją Europejską.

Program jest pakietem działań, które na gruncie krajowym pozwolą również na bardziej skuteczną kontrolę i dozór celny (analiza ryzyka, bezpieczeństwo), usprawnienie funkcjonowania Służby Celnej, wyeliminowanie dokumentów papierowych, a także zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wprowadzenie uproszczeń dla wiarygodnych przedsiębiorstw. Ponadto umożliwia on uproszczenie formalności, a tym samym przyspieszenie przepływu strumienia towarów.

Szybki postęp technologiczny w gospodarce wymusza innowacyjne dostosowania po stronie Służby Celnej, co nie wyklucza, że również ta instytucja może być motorem postępu. Utrzymanie dynamiki rozwoju osiągniętej w okresie modernizacji i uniknięcie „dryfu rozwojowego” będzie możliwe przy właściwym określeniu dla służby priorytetów rozwojowych – elementów, które będą wyzwalały kreatywność i wpływały na postęp, pozwolą wzmocnić ją jako organizację wykorzystującą narzędzia elektroniczne i obecną w Internecie.

Program e-Cło ma zapewnić bardziej sprawną i przyjazną obsługę przedsiębiorców

Urzędowy ePUAP zaufania

Internet – jako priorytet rozwoju – jest traktowany jako instrument umożliwiający podnoszenie efektywności działania, które charakteryzuje się dążeniem do zwiększenia efektywności administracji publicznej poprzez automatyzację (cyfryzację) procesów na rzecz zmniejszenia biurokracji.

Na przestrzeni ostatnich lat, widząc, że cyfryzacja jest jednym z filarów nowoczesnej administracji celnej obok legislacji i organizacji – Służba Celna w sposób aktywny realizowała m.in. inicjatywę bezpapierowego środowiska dla podatników. Dąży się również do łączenia, a następnie budowy oraz rozbudowy wspólnotowych systemów informatycznych. Dzięki temu jak najwięcej osób będzie mogło składać dokumenty w formie elektronicznej..

Izba Celna w Warszawie wprowadziła możliwości komunikacji na platformie ePUAP. Za pomocą odpowiedniego formularza zainteresowane osoby mogą przedłożyć sprawę w odpowiednim urzędzie na terenie całego województwa mazowieckiego. Jest to alternatywa dla tradycyjnej formy składania pism i wniosków w kancelariach urzędów lub wysyłania ich pocztą. Każdy, kto posiada konto na platformie ePUAP oraz kwalifikowany podpis cyfrowy lub bezpłatny profil „zaufany” (zastępuje podpis elektroniczny) ma możliwość skorzystania z tego udogodnienia.

Im krócej, tym lepiej

Ponadto wpisując się w strategię cyfryzacji Służby Celnej w ramach Systemu Rozliczeń Celno-Podatkowych i Finansowo-Księgowego ZEFIR, podatnicy otrzymali nową możliwość składania deklaracji dla podatku akcyzowego oraz deklaracji dla podatku od gier, a także informacji o opłacie paliwowej przez Internet. Dzięki temu mają ułatwioną możliwość składania deklaracji, bez konieczności wizyty w urzędzie celnym bądź na poczcie, co też wpływa na skrócenie czasu załatwiania sprawy. Przedsiębiorca otrzymuje też drogą elektroniczną informację o aktualnym stanie rozpatrzenia sprawy.

Nie bez znaczenia dla przejścia na obsługę celną poprzez Internet jest oszczędność czasu i kosztów, a więc przygotowania i wysyłki dokumentów (odejście od formularza papierowego, ręcznego wypełniania, podpisów, pieczętowania, kopertowania, dostarczenia wysyłki do właściwego dla podatnika urzędu celnego). Nie mniej istotną zaletą tego systemu jest to, że urząd celny jest tam, gdzie akurat znajduje się przedsiębiorca. Wystarczy komputer lub laptop, dostęp do Internetu i można wysłać deklarację z dowolnego miejsca. Ważne jest także zmniejszenie wystąpienia tzw. błędu ludzkiego zarówno po stronie urzędu (ryzyko zagubienia bądź zniszczenia deklaracji), jak i firmy (nieterminowe złożenie deklaracji).

Obrót towarowy z zagranicą w sieci

Podejmowane w ostatnich latach przez Służbę Celną działania mające na celu używanie Internetu do świadczenia usług, w większym stopniu uświadamiają, że można pełniej wykorzystywać możliwości, jakie on daje. Najbliższe lata powinny przynieść uruchamianie kolejnych działań zmierzających do wdrażania szerszego zakresu usług świadczonych drogą elektroniczną. Te rozwiązania powinny być maksymalnie przyjazne dla petentów, tak aby każdy dla kogo oferowane są usługi w sposób intuicyjny mógł z nich skorzystać.

W Służbie Celnej powinien być w dalszym ciągu rozwijany trend wykorzystania szeroko rozumianego Internetu do komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej poprzez platformy e-learningowe oraz portale społecznościowe. Z uwagi na fakt, że obecnie sieć wirtualna jest przestrzenią, w której realizowanych jest szereg operacji, w tym tych interesujących Służbę Celną w zakresie obrotu towarowego z zagranicą, obrotu wyrobami akcyzowymi, czy gier hazardowych, ten priorytet rozwojowy powinien przekładać się również na szersze wykorzystanie Internetu w procesach przygotowywania audytu i kontroli.

W końcowym etapie programu e-Cło powstanie nowoczesny elektroniczny system, dzięki któremu urząd będzie świadczyć usługi publiczne przede wszystkim sektorowi operatorów handlu zagranicznego, ale również innym podmiotom, z którymi współpracuje (np. przedsiębiorcy oferujący gry losowe), gdzie związane jest to z poborem należności publicznoprawnych, obrotem towarowym albo zapewnieniem bezpieczeństwa handlu międzynarodowego. Nastąpi usprawnienie współpracy między polską Służbą Celną a instytucjami współpracującymi. Ponadto zracjonalizowane zostaną wydatki administracji celnej związane z informatyzacją dzięki stworzeniu uporządkowanego Systemu Informacyjnego Służby Celnej.

Wątpliwości rozwieją szkolenia

System, który jest obecnie w budowie, będzie miał formę scentralizowaną, komponentową, zorientowaną na usługi z zapewnieniem – gdzie jest to możliwe – neutralności technologicznej nowo wprowadzanych rozwiązań Powielające się funkcjonalności zostaną zmniejszone do niezbędnego minimum. System będzie korzystał z jednego systemu danych referencyjnych.

Naczelnik Urzędu Celnego I w Warszawie promował też wśród podatników elektronicznej formy składania deklaracji podatkowych oraz elektronicznej formy składania wniosków i pism do Urzędu Celnego. Głównym elementem „strategii promocyjnej” był szereg szkoleń organizowanych w siedzibie urzędu dla przedsiębiorców. Zainteresowanie szkoleniami było dość duże, a uczestnikami były firmy z branży samochodowej, paliwowej, hazardowej, węglowej, alkoholowej oraz wielu innych dziedzin działalności gospodarczej.

Internet staje się miejscem, bez którego coraz więcej firm nie wyobraża sobie działalności. Tym bardziej jest potrzebna promocja nowoczesnych rozwiązań elektronicznych. Oprócz szkoleń firmy mogą skorzystać z indywidualnych spotkań, które są równie pomocne w zachęcaniu do składnia deklaracji przez Internet.

Artur Orlicz

Autor komentarza jest konsultantem w zakresie wdrożenia funkcjonalności e-deklaracji i e-wniosków w Urzędzie Celnym I w Warszawie.

Fot. Fotolia