Gdzie płacić kary za przekroczenie czasu pracy, by było taniej

Przepisy unijne wprowadziły zasadę, że w przypadku wykrycia przez właściwe organy w danym państwie członkowskim naruszenia przepisów, właściwe organy są upoważnione do nałożenia kary nawet, gdy naruszenie takie miało miejsce na terytorium innego państwa członkowskiego lub kraju trzeciego. Nierówne wysokości kar mogą powodować, że będzie się „opłacało” uiszczać kary w wybranych państwach. Wszak za dane wykroczenie można być karanym tylko raz…

Unijna swoboda karania
Najważniejszymi regulacjami będącymi podstawą nakładania sankcji są: Rozporządzenie (WE) nr 561/20062 w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, które  zawiera bardzo szczegółowe przepisy określające maksymalne czasy prowadzenia pojazdu oraz minimalne okresy odpoczynku i przerwy dla kierowców zawodowo uczestniczących w transporcie oraz Rozporządzenie (EWG) nr 3821/853 w sprawie urządzeń rejestrujących, stosowanych w transporcie drogowym, które dotyczy instalacji i zastosowania tachografu. Wspomniane rozporządzenie (WE) nr 561/2006 wprowadziło obowiązek, by państwa członkowskie ustanowiły kary, mające na celu przymuszenie kierujących do stosowania wymaganych norm w zakresie pracy. Państwom członkowskim pozostawiono swobodę w zakresie rodzajów stosownych kar oraz ich wysokości. Przeglądając ustawodawstwo poszczególnych krajów da się zauważyć, że przyjęte regulacje nie są jednolite.

Gdzie i za ile?
Za wykroczenia w zakresie czasu pracy kierowcy są stosowane: kary pieniężne, przymusowe unieruchomienie pojazdu (w przypadku, gdy kierowca przekroczył wymagany czas jazdy) czy zakaz prowadzenia pojazdów. Niewiele państw wprowadziło karę pozbawienia wolności. Różni są też adresaci kar. Tak też jest w Polsce, gdzie karany jest przede wszystkim przedsiębiorca.
W przypadku kar pieniężnych, ich maksymalna wysokość różni się znacznie w zależności od państwa członkowskiego. Najniższe sankcje są egzekwowane w Malcie, gdzie kierujący otrzymuje stałą karę w wysokości 58,23 euro. Najkosztowniejsze jest popełnianie wykroczeń w Austrii, na Cyprze oraz  Niemczech i w Irlandii, gdzie kara może przekroczyć 5 tys. euro. Do rekordzistów należą też Hiszpanie i Węgrzy. Różnice mogą być prawie dziesięciokrotne!
Przeanalizujmy przykłady.

Dzienny czas prowadzenia
Przekroczenie czasu prowadzenia ponad dwie godziny w Polsce sankcjonowane jest karą w wysokości 200 zł za każda godzinę. W Hiszpanii, grzywna wynosi do 4,6 tys. euro, a w Grecji zapłacimy „tylko” 400 euro. Różny jest sposób analizowania przekroczeń. Polska praktyka obejmuje okres od 15 min do godziny (150 zł) oraz każda godzina ponad pierwszą (200 zł). W Estonii, Francji i na Słowacji istnieją też tylko dwa przedziały, ale są państwa, gdzie ustala się o wiele większa ilość przedziałów. Dla przykładu na Węgrzech istnieje pięć przedziałów przekroczenia dziennego czasu prowadzenia pojazdu: o 5 proc., o 5-10 proc., o 10-15 proc., o 15-20 proc. lub o więcej niż 20 proc. W Belgii wysokość kary będzie zależała od najdłuższego okresu odpoczynku występującego w okresie dziennego czasu prowadzenia pojazdu. Przykładowo przekroczenie dziennego czasu prowadzenia pojazdu o cztery godziny będzie karane wyższą grzywną (450 euro), jeżeli kierowca miał ciągły okres odpoczynku krótszy niż trzy godziny, aniżeli w przypadku ciągłego okresu odpoczynku kierowcy, wynoszącego sześć godzin (310 euro).

Dwutygodniowy czas pracy
W Polsce kara nakładana jest za przekroczenie czasu do 2 godzin (100 zł), a za każdą rozpoczętą godzinę – kolejne 100 zł. Nie ma odmiennych norm w przekroczeniu czasu tygodniowego i dwutygodniowego. Odmiennie jest w Hiszpanii. W tym kraju czas prowadzenia pojazdu dłuższy niż 110 godzin jest karany grzywną w wysokości 1.580 euro, natomiast czas prowadzenia pojazdu dłuższy niż 111 godzin – grzywną w wysokości 1.620 euro; w obu przypadkach unieruchamiany jest też pojazd.

Ingerencja w tachograf
W Polsce kara na manipulacje przy tachografach wynosi 10 tys. zł (ok. 3 tys. euro). Na Litwie zapłacimy zaś „tylko” 586 euro, w Hiszpanii ok. 4,6 tys. euro, we Włoszech – do 6.232 euro, a we Francji – do 30 tys. euro (z możliwością pozbawienia wolności do jednego roku).
Przykłady można by mnożyć. Zestawmy jednak najważniejsze różnice w tabeli zawartej w tym artykule dla państw stosujących różne wysokości grzywien. Dane przeliczono w euro.
Ciekawym przypadkiem jest Finlandia, gdzie kary nakładane są na podstawie „stawek dziennych”, których wysokość zależy od dziennego dochodu kierowcy oraz liczby posiadanych przez niego dzieci. Kara przymusowego zatrzymania (unieruchomienia) pojazdu została przewidziana w przepisach piętnastu państw (Bułgaria, Cypr, Dania, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Niemcy, Polska, Republika Czeska, Rumunia, Szwecja, Włochy oraz Wielka Brytania).
Za przekroczenie norm czasu pracy do więzienia można trafić w siedmiu państwach członkowskich, choć w niektórych z nich kara ta jest stosowana tylko w przypadku niezapłacenia grzywny (Austria, Cypr, Dania, Francja, Irlandia, Luksemburg oraz Wielka Brytania).
Dodatkową sankcją jest też możliwość czasowego pozbawienia kierowcy prawa jazdy. Kara ta jest stosowana w Bułgarii, Danii, Grecji, Włoszech oraz w Anglii. Organy kontrolne Słowacji mogą zatrzymać kartę kierowcy.
Łamiącym przepisy ponownie także nie będzie łatwiej w niektórych państwach. W Austrii osoba ukarana ponownie za to samo wykroczenie może zostać pozbawiona wolności, a w niektórych krajach (Bułgaria, Francja, Słowacja, Włochy oraz Anglia) stosuje się specjalne zaostrzenie kar.

Karany nie tylko kierowca
Art. 10 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 określa jednoznacznie, że przedsiębiorstwa odpowiadają za naruszenia przepisów, których dopuszczają się kierowcy tych przedsiębiorstw, nawet jeżeli naruszenie takie miało miejsce na terytorium innego państwa członkowskiego lub w kraju trzecim. Polska należy do osiemnastu państw, które wprowadziły oddzielne kary dla kierowców i przedsiębiorców. Kary nakładane na przewoźnika są wyraźnie wyższe. Regulacje takie  wprowadzono w Anglii, Belgii, Bułgarii, Danii, Estonii, Grecji, Finlandii, Irlandii, Litwie, Łotwie, Niemczech, Polsce, Rumunii, Słowenii, Słowacji, Szwecji, Węgrzech, Włoszech. Teoretycznie, kary mogą być nakładane także i wobec innych uczestników przewozu (np. spedytorów, nadawców, organizatorów wycieczek itp.), którzy w ramach swoich działań nie zapewnia by umownie ustalane  harmonogramy transportu były zgodne z przepisami w zakresie norm socjalnych. Możliwość karania tych podmiotów wprowadzono tylko w sześciu państwach (Dania, Estonia, Finlandia, Polska oraz Szwecja).

Wykaz przepisów krajowych, regulujących czas pracy kierowców

Austria
57. Bundesgesetz, mit dem das Kraftfahrgesetz 1967 geändert wird (28. KFG Novelle)
Belgia
Arrêté royal du 27 Avril 2007, Moniteur Belge du 7 Mai 2007
Bułgaria
Rozdział 8 ustawy o ruchu drogowym
Cypr
Ustawa o monitorowaniu czasu prowadzenia pojazdu i odpoczynku kierowców określonych pojazdów 2007 (ustawa 86(I)/2007)
Republika Czeska
Ustęp 35 ustawy nr 111/1994 Sb. o transporcie drogowym z późniejszymi zmianami oraz ustawa nr 200/1990 Sb., Kodeks ds. wykroczeń z późniejszymi zmianami
Niemcy
Fahrpersonalgesetz (z późniejszymi zmianami z dnia 6.7.2007 r.)
Dania
Rozporządzenie zawierające przepisy regulujące czas prowadzenia pojazdu i odpoczynku w transporcie drogowym ustawa nr 328 z dnia 28.3.2007 r., ustawa skonsolidowana nr 1100 z dnia 8.11.2006 r.
Estonia
Ustawa o ruchu drogowym (zmiana z 20 września 2007 r.)
Grecja
Ustawa nr 3446/2006 o organizacji i działaniu organów kontroli ruchu pojazdów – zmiany dotyczące transportu pasażerów i innych przepisów
(Dziennik Urzędowy Rządu Republiki Greckiej nr 49/A)
Hiszpania
Uchwała z 19 kwietnia 2007 r., [Hiszpański Dziennik Ustaw (BOE) z 10 maja 2007 r.] oraz Ley 16/1987 de 30 de Julio, de ordenacion de los transportes terrestres
Finlandia
Ustawa o ruchu drogowym oraz ustawa o pojazdach
Francja
Contraventions: Article R48-0 du code de procédure pénale et le décret n° 86/1130 du 17 octobre modifié  Délits: Ordonnance 58/1310 du 23 décembre 1958 modifié
Węgry
Ust. 20 pkt. 1 ustawy nr 1/1988 z ostatnimi zmianami oraz ust. 1 dekretu rządowego nr 557/2007 (III.31)  
Irlandia
Rozporządzenia Wspólnoty Europejskiej (transport drogowy, warunki pracy i bezpieczeństwo ruchu drogowego) z 2008 r. (rozporządzenie nr 62 z 2008 r.)
Włochy
Kodeks drogowy i ustawa nr 286/2006 z dnia 29.11.2006 r.
Litwa
Artykuły 142 i 1424 litewskiego kodeksu wykroczeń administracyjnych
Luksemburg
Règlement grand-ducal du 23 mars 2007
Łotwa
Kodeks wykroczeń administracyjnych
Malta
Rozporządzenia dotyczące pojazdów silnikowych (drogowego przewozu towarów) (65.19)
Holandia
Reguły porządku publicznego w zakresie nakładania grzywien na mocy ustawy o godzinach pracy oraz dekretu o godzinach pracy (pracowników transportu drogowego)
Polska
Ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, Ustawa z 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych
Portugalia
Brak regulacji
Rumunia
Ordonanta de govern Nr 37/2007
Słowenia
Ustawa o czasie pracy i obowiązkowych okresach odpoczynku osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego oraz o urządzeniach rejestrujących w transporcie drogowym
Słowacja Ustawa o czasie pracy w transporcie
Szwecja
Rozporządzenie (nr 2004:865) o czasie prowadzenia pojazdu, okresach odpoczynku oraz tachografach itp.
Wielka Brytania
Część VI ustawy o transporcie z 1968 r. (ze zmianami)