Rejestracja wzoru przemysłowego

Do polskiego porządku prawnego termin „wzór przemysłowy” został wprowadzony w art. 102 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej, przyjmując tym samym regulacje zawarte w dyrektywie nr 98/71/WE Parlamentu i Rady z dnia 13 października 1998 r. Zgodnie z art. 102 ust. 1 przywołanej ustawy „wzorem przemysłowym” jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Omówienie problematyki prawidłowej rejestracji wzoru przemysłowego i korzyści płynących z posiadania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, należy w pierwszej kolejności rozpocząć od interpretacji dwóch pojęć takich jak: „zdolność rejestracyjna wzoru przemysłowego” oraz „podmiot uprawniony do zgłoszenia wzoru przemysłowego”.

Jak wskazał Sąd Administracyjny w Warszawie (wyrok z 20 lutego 2008 r., sygn. akt VI SA/Wa 2128/2007) o zdolności rejestracyjnej wzoru przemysłowego decydują dwie najważniejsze przesłanki zawarte w samej definicji wzoru, a mianowicie: nowość wzoru i jego indywidualny charakter. Natomiast ogólnie sformułowany przepis art. 106 ust. 1 wskazuje, a contrario, że praw z rejestracji nie udziela się na wzory przemysłowe, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami.

Natomiast enumeratywnie wyliczony krąg przesłanek stanowiących przeszkody rejestracyjne zawiera w swej treści art. 131 ust. 2 pkt. 2 – 5. Przeszkody rejestracyjne zawarte w tym przepisie możemy podzielić ogólnie na cztery grupy. W pierwszej grupie ustawodawca wskazał, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które zawierają w swojej treści nazwę Rzeczpospolitej Polskiej, jej skrót bądź symbole. Ograniczenie to rozciąga się również na symbole i oznaczenia województw, miast i miejscowości. W grupie tej ustawodawca zawarł również oznaczenia polskich sił zbrojnych, administracji rządowej oraz organizacji społecznych działających w interesie publicznym na terytorium całego państwa.

Uzyskanie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego niesie ze sobą wymierne korzyści dla uprawnionego.

Druga grupa oznaczeń to oznaczenia zawierające w sobie skróty nazw bądź symbole (herby, flagi, godła) obcych państw, organizacji międzynarodowych, a także przyjęte w obcych państwach urzędowe oznaczenia, stemple kontrolne i gwarancyjne, jeżeli zakaz taki wynika z umów międzynarodowych.

W kolejnej grupie znalazły się oznaczenia urzędowo uznane i przyjęte do stosowania w obrocie, w szczególności znaki bezpieczeństwa, znaki jakości lub cechy legalizacji, w zakresie, w jakim mogłoby to wprowadzić odbiorców w błąd co do charakteru takich oznaczeń.

Natomiast ostatnia grupa zawiera oznaczenia stanowiące elementy będące symbolami, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, których używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową.

Przedstawiony powyżej krąg przeszkód rejestracyjnych nie oznacza jednak, że zgłaszający nie może tych oznaczeń używać w ogóle. Rejestracja wzoru przemysłowego zawierającego oznaczenia wskazane w ww. przepisie jest możliwa jeżeli podmiot ubiegający się o rejestrację w zgłoszeniu rejestracyjnym wykaże, że posiada zezwolenie właściwego podmiotu na używanie takiego oznaczenia.

Mówiąc natomiast o podmiotach uprawnionych do zgłoszenia rejestracji wzoru przemysłowego, polski ustawodawca dał pierwszeństwo ubiegania się o rejestrację wzoru: twórcy (art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust 1 p.w.p.) oraz współtwórcom (art. 11 ust 2 p.w.p.). Ustawodawca nie poprzestał jednak na tak wąskim wyliczeniu podmiotów uprawnionych do zgłoszenia rejestracji wzoru przemysłowego. Zgodnie z art. 11 ust. 3 w razie dokonania wzoru przemysłowego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej. Kolejne rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do prawa z rejestracji wprowadza ust. 5 przywołanego przepisu, zgodnie, z którym w razie dokonania wzoru przemysłowego przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z tego wzoru przemysłowego we własnym zakresie. Przy czym we wspomnianej powyżej umowie o udzielenie pomocy, strony mogą również ustalić, że przedsiębiorcy przysługuje w całości lub części prawo z rejestracji wzoru przemysłowego.

Uprawniony podmiot, aby korzystać z prawa z rejestracji wzoru przemysłowego w pierwszej kolejności musi dokonać jego rejestracji. Rejestracji dokonuje Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej, a szczegółowe wymogi w tym zakresie zawiera Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 2002 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych.

Procedura rejestracyjna rozpoczyna się po wpłynięciu do Urzędu Patentowego dokumentacji zawierającej: podanie, ilustrację wzoru przemysłowego oraz jego opis lub próbkę materiału. W tym miejscu należy zauważyć, postępując za argumentacją Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażoną w wyroku z dnia 8 lutego 2007 r. (II GSK 114/2006), że Braki dokumentacji wymaganej do zgłoszenia wzoru przemysłowego nie mogą być podstawą żądania unieważnienia prawa z rejestracji. Na uwagę zasługuje również fakt, iż obecnie zgłoszenia rejestracyjnego dokonać można zarówno w tradycyjnej formie pisemnej jak i formie elektronicznej za pośrednictwem specjalnych formularzy przygotowanych przez Urząd Patentowy.

Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które zawierają w swojej treści nazwę Rzeczpospolitej Polskiej, jej skrót bądź symbole.

Po wpłynięciu zgłoszenia Urząd Patentowy nadaje mu kolejny numer i stwierdza datę wpływu, która ma w tym przypadku niebagatelne znaczenie, gdyż decyduje o pierwszeństwie do wydania tytułu ochronnego na wzór przemysłowy.

Zgłoszenie rejestracyjne podlega opłacie, która zgodnie z Załącznikiem nr 2 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2001 r. w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (Dz.U.2001.90.1000). wynosi 300 zł.

Kolejnym etapem jest sprawdzanie zgłoszenia zarówno pod względem formalnym jak i materialnym. Na tym etapie Urząd Patentowy wzywa do uzupełnienia braków − w przypadku ich stwierdzenia − oraz bada zgłoszenie pod kątem zgodności wzoru przemysłowego z porządkiem publicznym i dobrymi obyczajami. W przypadku, gdy Urząd Patentowy stwierdzi, że wykorzystanie wzoru przemysłowego byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, zawiadamia o tym zgłaszającego i wyznacza mu termin do zajęcia stanowiska. Jeżeli w wyznaczonym terminie przeszkody nie zostaną usunięte, Urząd Patentowy wydaje decyzję o odmowie udzielenia prawa z rejestracji.

Jeżeli natomiast Urząd Patentowy nie stwierdzi nieprawidłowości w zgłoszeniu, wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji, wzywając równocześnie do uiszczenia opłaty w wysokości 400 zł za pierwszy okres ochrony, wynoszący maksymalnie 5 lat oraz opłaty w wysokości 70 zł za publikację wzoru przemysłowego w „Wiadomościach Urzędu Patentowego”.

Wyjaśnienia wymaga również pojęcie okresu ochronnego wzoru przemysłowego. W tym celu należy bezwzględnie zauważyć, iż w polskim porządku prawnym prawa z rejestracji udziela się na okres wynoszący maksymalnie 25 lat i dzielący się na równe, 5 – letnie okresy. Każdy z okresów ochronnych podlega odrębnej opłacie, która wynosi kolejno:

1. za pierwszy okres ochronny obejmujący od 1 do 5 lat ochrony – 400 zł,
2. za drugi okres ochronny od 6 do 10 lat ochrony – 1000 zł,
3. za trzeci okres ochronny od 11 do 15 lat ochrony – 2000 zł,
4. za czwarty okres ochronny wynoszący od 16 do 20 lat ochrony – 3000 zł,
5. za piąty okres ochronny wynoszący od 21 do 25 lat ochrony – 4000 zł.

Urząd Patentowy po stwierdzeniu zgodności formalnej wniosku oraz okoliczności, że opłata okresowa została uiszczona w terminie i prawidłowej wysokości, dokonuje wpisu o udzieleniu prawa z rejestracji do rejestru wzorów przemysłowych oraz sporządza opisy ochronne wzoru i wydaje uprawnionemu z rejestracji wzoru przemysłowego świadectwo rejestracji.

Uzyskanie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego niesie ze sobą wymierne korzyści dla uprawnionego. W pierwszej kolejności należy wskazać, że właściciel wzoru otrzymuje specjalne świadectwo, na którym widnieje indywidualny numer rejestrowy. Świadectwo potwierdzające rejestrację wzoru przemysłowego uprawniony podmiot może umieszczać na chronionych produktach, informując o wyłączności zarówno konsumentów jak i podmioty mogące naruszać jego interesy płynące z posiadania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Kwintesencję korzyści wypływających z rejestracji wzoru przemysłowego zawiera art. 105 ust 2 Prawa własności przemysłowej zgodnie z którym, przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony podmiot nabywa wyłączność korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Istotą tego prawa jest możliwość zakazania osobom trzecim wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w którym chroniony wzór został zawarty.